پاسخ به پرسش هایی در مورد بهشت؟
از نگاه قرآن کریم بهشت بسیار وسیع است، به طوری که عرض آن را هم اندازه آسمان و زمین می داند، بنابراین طول آن بسیار گسترده تر خواهد بود؛ چنانچه قرآن کریم در این باره می فرماید: «سابِقُوا إِلى مَغْفِرَه مِّن رَّبِّكمْ وَ جَنَّه عَرْضهَا كَعَرْضِ السمَاءِ وَ الأَرْضِ أُعِدَّت لِلَّذِینَ ءَامَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسلِهِ» ؛ (حدید/ 21) «به سوی آمرزش پروردگارتان بشتابید و بهشتی که عرض آن همسان عرصه آسمان و زمین است.
این بهشت برای کسانی آماده شده است که به خدا و رسولان او ایمان آورده باشند.» (ترجمه قرآن، محمد باقر بهبودی)
قرآن کریم، بهشت را هم اندازه کل آسمانهای هفت گانه و زمین می داند:
«وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَه مِّن رَّبِّكمْ وَ جَنَّه عَرْضهَا السمَوَت وَ الأَرْض أُعِدَّت لِلْمُتَّقِینَ» ؛ (آل عمران/ 133) «به سوی آمرزشی از سوی پروردگارتان بشتابید و بهشتی که وسعت آن به اندازه آسمانها و زمین است و برای پرهیزكاران مهیّا گردیده.»
حال در اینجا سؤالاتی پیرامون بهشت پیش می آید که از منظر قرآن کریم به آنها پاسخ داده می شود.
سؤال اول: درهای بهشت و جهنم چگونه هستند؟
آیات و روایات دلالت دارند که بهشت نیز مانند جهنم درهایی دارد. امام باقر علیه السلام می فرماید: «بهشت دارای هشت در است که عرض هر در به اندازه چهل سال راه است».( خصال، شیخ صدوق، ابواب الثمانیه)
قرآن کریم می فرماید: «جَنَّت عَدْنٍ یَدْخُلُونهَا وَ مَن صلَحَ مِنْ ءَابَائهِمْ وَ أَزْواَجِهِمْ وَ ذُرِّیَّتهِمْ وَ الْمَلَئكَه یَدْخُلُونَ عَلَیهِم مِّن كلّ بَابٍ»؛ (رعد/ 23) «باغهای جاودان بهشت که وارد آن می شوند و پدران، همسران و فرزندان صالح آنان و فرشتگان از هر دری به آنان وارد می شوند.» (ترجمه قرآن، الهی قمشه ای)
سؤال دوم: آیا بهشت تنها برای مسلمانان و یا شیعیان است؟
از آیات و روایات استنباط می شود که بهشت برای ایمان آوردندگان به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله است و کسانی که عمل صالح و تقوا پیشه کرده باشند:
«الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصَالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَ حُسنُ مَئَابٍ » ؛ (رعد/ 29) «کسانی که ایمان و عمل صالح دارند، خوشا به حال آنان، که خوش جایگاهی خواهند داشت.»
مراد از «آمنوا» ایمان به خدا، پیامبر اسلام و وحی الهی است و مراد از «عملوا الصالحات» عمل به دستورات قرآن و اطاعت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله. از جمله دستورها، اطاعت از «اولی الامر» است.
«وَ مَن یَبْتَغ غَیرَ الاسلَامِ دِیناً فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فى الاَخِرَه مِنَ الْخاَسِرِینَ» ؛ (آل عمران/ 85) «هر کس غیر از اسلام دینی را بپذیرد، هرگز از او پذیرفته نیست و در آخرت از زیانکاران خواهد بود.»
بنابراین کفار و پیروان ادیان الهی وظیفه دارند درباره دین خود و دین اسلام تحقیق کنند. اگر بعد از تحقیق به این نتیجه رسیدند که دین خودشان بر حق است و به محتوای آن عمل کردند و به کسی ظلم نکردند، امید عفو الهی درباره آنان می رود.
سؤال سوم: آیا در بهشت صبح و شامی وجود دارد؟
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ لهَُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُكْرَه وَ عَشِیًّا»؛ (مریم/ 62) «در دو وعده صبح و شام به بهشتیان غذا داده می شود.» حال سؤال این است که آیا در بهشت صبح و شامی وجود دارد؟
در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است: «وَ تُعطِیهِم طَرفَ الهَدَایَا مِنَ اللهِ لَمَوَاقیِتُ الصَّلَاه الَّتِی کَانُوا یُصَلُّونَ فِیهَا فِی الدُّنیَا؛ هدایای جالب از سوی خدا در اوقاتی به آنان می رسد که در دنیا نماز می خواندند.»
از این حدیث استفاده می شود که این هدایای ممتاز که نمی توان ماهیت آنها را حدس زد، نعمتهای بسیار پرارزشی هستند که علاوه بر نعمتهای بهشتی، صبح و شام به آنان داده می شود؛ یعنی هر صبح و شام لطف تازه ای شامل حالشان می گردد. پس در آنجا سیر تکاملی ادامه دارد، هر چند اعمال تازه ای انجام نمی دهند.
سؤال چهارم: جنّات عدن چه برتری بر باغهای بهشتی دارد؟
«وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تجْرِى مِن تحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ مَسكِنَ طیِّبَه فى جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَكبرُ ذَلِك هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ » ؛ (توبه/ 72) «خدا مؤمنان از زن و مرد را به بوستانهای بهشتی میهمان کرده است که از زیر درختانش نهرها روان است تا جاودانه در آن بمانند. در خانه های خوب، در بوستان های همیشه بهار، همراه با رضایت خدا که از تمام پاداش ها بالاتر است. این همان رستگاری بزرگ می باشد.» (ترجمه قرآن، محمد باقر بهبودی)
از آیات استنباط می شود که بهشت برای بهشتیان سرای ابدی و جاودان است؛ ولی این آیه بیان می کند «جنات عدن» محل خاصی از بهشت است که بر سایر باغهای بهشت امتیاز دارد. تنها چهار گروه در آنجا ساکن می گردند: پیامبران، صدیقان؛ یعنی یاران خاصّ آنها، شهدا و صالحین.
سؤال پنجم : سعادت در بهشت چگونه است؟
آنچه درباره وضعیت انسان پس از رسیدن به سعات و راه یافتن به بهشت در قرآن گفته شده با تعبیر «فرح» یا شادكامی بیان شده است. فرح همان صفتی است كه در دنیا وجود ندارد. خوشبختی در دنیا همراه با تكلیف و درس است، در حالی كه فرح در بهشت فارغ از بیم و اندوه می باشد.
«مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لَا هُمْ یَحْزَنُون» ؛ (بقره / 62) «هر كس به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشد و كارهای شایسته به جا آورد، پاداش او نزد خدایشان محفوظ است، نه ترسی بر آنان خواهد بود و نه اندوهی به دل خواهند داشت.»
امام علی علیه السلام می فرماید: «بهشتیان جماعتی هستند كه همیشه كرامت و حكمت درباره آنان پیوسته شده تا آنان را به خانه قرار و محل امن داخل كرده است و از نقل و انتقال و مصائب سفرها در ایمنی قرار گرفته اند.» (شرح نهج البلاغه، محمد دشتی، ص 225)
سؤال ششم: جاذبه های دیداری در بهشت چگونه هستند؟
الف. نحوه چینش و صحنه آرایی نعمتها: قرآن به سبب جایگاه ویژه حسّ بینایی و تأثیر عمیق در روان انسان، بهشت را باغی پر از چشمه، به وسعت آسمانها و زمین كه از زیر درختان رنگارنگ و گوناگون و سایه سار آن، جویهای آب روان است و آبشارها و چشمه های جوشان بر زیبایی آن می افزاید.
«فِی سِدْرٍ مَخْضُودٍ وَطَلْحٍ مَنْضُودٍ وَظِلٍّ مَمْدُودٍ وَمَاءٍ مَسْكُوبٍ» ؛ (واقعه/28) «در جنگلی از سدر بی خار و بوستانی از درختان موز با خوشه های چیده بر نظم، با سایبانی پردوام از شاخسار درختان با آبشارهای ریزان.»
ب. وصف تشریفات پذیرایی: قرآن برای پذیرایی بهشتیان مجموعه ای از سینیهای زرّین، جامهای بلورین و سیمین و خادمانی زیبا كه در پیرامون بهشتیان، چون رشته گسسته ای از مروارید پراكنده اند، بیان می كند. در این میان رنگ سبز، آرامش بخشی درختان و لباسهای بهشتیان است. همچنین از لباسهای ابریشمی، دستبندهایی از طلا و نقره نیز یاد می كند.
ج. حوران بهشتی: از دیگر دیدنی های لذت بخش در بهشت حور العین یا دختران بهشتی هستند كه مانند مروارید و یاقوت در سراپرده ها از چشم دیگران مستورند و دست احدی به آنها نرسیده است. آنان همنشین بهشتیان هستند. «وَ زَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِینٍ »؛ (طور/ 20) «آنان را با حوریان درشت چشم تزویجشان كردیم.»
«وَحُورٌ عِینٌ كَاَمْثَالِ اللُّؤلُؤ الْمَكْنونُ » ؛ (واقعه/23) «و زنان بهشتی كه مانند گوهرهای پوشیده اند.»
«فِیهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ اِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلاَ جَانٌّ » ؛ (الرحمن/ 56) «كسی از جنّ و بشر، حوریان بهشتی را لمس نكرده است.»
در برخی روایات حور العین همسان زنان مؤمنه دنیایی هستند، به صورتی نیكوتر خلق می شوند. (الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، بیروت، 1405 ق، ج 17، ص 188)
سؤال هفتم: جاذبه های روحی بهشت چگونه هستند؟
آرامش روحی و خشنودی انسان در بهشت دو طرفه است. بهشتیان با درك رضای خدا از خود به عمیق ترین لذتها پی می برند. خدا از آنان راضی است و آنان از سعی و تلاش خود راضی هستند و از نعمتهای بهشتی لذت می برند.
در مورد روابط بهشتیان آمده است: خدا هرگونه كینه و دشمنی را از سینه آنان می زداید، به طوری كه رو به روی یكدیگر بر تختها می نشینند و از این همنشینی لذت می برند و بستگان آنها به آنان ملحق می شوند تا هیچ كمبودی، حتی از نظر فراق افراد مورد علاقه خود نداشته باشند. خدا و فرشتگان به آنان سلام می گویند.
«رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمِ» ؛ (مائده/ 119) «خدا از آنان خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند. رستگاری بزرگ همین است.»
نتیجه گیری
از مجموع آیات و روایاتی که در مورد بهشت آمده است، استنباط می گردد كه بهشت سرای حیات كامل است. در آنجا از خواب و مرگ خبری نیست. در دو وعده صبح و شام كه وقت نمازهای روزانه است، به آنان غذا داده می شود و در وعده های دیگر با میوه های گوناگون و شربتها از آنان استقبال می گردد. در بهشت از گرما و سرما در امانند؛ چون هوای بهشت مطبوع و پرنسیم است. با اینكه درجات در آنجا بسیار بیشتر از دنیاست؛ ولی خدا ریشه هر گونه غلّ و غش را از درون آنها بیرون می كشد تا برادروار گرد هم بنشینند. بهشتیان هم نشین فرشتگان هستند. خدا و فرشتگان با «سلام علیكم» از آنان استقبال می كنند. لباس آنان از حریر و ابریشم سبز است. با دستبندهای طلا و نقره زینت می شوند. قدرت شفاعت بستگان خود را دارند و یك پدر مؤمن می تواند خاندان خود را به شرط داشتن ایمان ساده به دور خود جمع كند. در بهشت تكلیف وجود ندارد؛ ولی از روی خواهش دل ذكر خدا را می گویند. خدا از آنان و آنان نیز از خدا راضی هستند كه این بالاترین نعمت بهشت است.
فرآوری : بصیرت
بخش قرآن تبیان
منبع : سایت ذی طوی(سایت جامع تبلیغ)
