زگیل و راه های انتقال آن
سخن یک بیمار) از چندی پیش ضایعه‌ای روی انگشت کوچک پای خود داشتم که فکر می‌کردم میخچه است، ولی چون ناراحتم نمی‌کرد به آن اهمیت نمی‌دادم، اما مرتب روی آن را با ناخن می‌کندم. از سه هفته پیش متوجه شدم که ضایعه‌ای مثل همان در کنار ناخن دستم به وجود آمده که مرا مجبور کرد پیش پزشک بروم. نظر پزشک خانوادگی ما این است که ضایعه ی مزبور زگیل است. لطفاً بفرمایید برای درمان و جلوگیری از زیاد شدن آن چه کنم؟
(برای پاسخ به این بیمار و رفع مشکل سایر افراد مبتلا به این بیماری، از خانم دکتر مریم اخیانی، متخصص بیماریهای پوست و مو سئوالاتی را درمورد زگیل و درمان آن پرسیده اند که پاسخ های ایشان را ملاحظه می کنیم. )
سئوال) خانم دکتر، لطفاً بفرمایید زگیل چیست و عامل ایجاد کننده آن کدام است؟
پاسخ) زگیل یک بیماری ویروسی است که عامل ایجاد‌کننده آن پاپیلوما ویروس انسانی است. لازم به توضیح است تاکنون بیش‌تر از 70 نوع ویروس زگیل شناخته شده که در ایجاد زگیل موثرند. برخی از این ویروس‌ها فقط می‌توانند پوست را گرفتار کنند و برخی دیگر فقط مخاط‌ها را گرفتار می‌کنند (مثل نواحی تناسلی بیرونی و حتی نواحی تناسلی داخلی خانم‌ها و مخاط چشم و بینی و حلق) و برخی هم پوست و هم مخاط را گرفتار می‌کنند.
سلول‌های پوست به دنبال آلوده شدن به ویروس، دچار افزایش سرعت در تکثیر و تقسیم سلولی می‌شود که این افزایش رشد باعث به وجود آمدن توده گوشتی روی سطح پوست و گاهی سطوح مخاطی می‌شود.
س) آیا زگیل انواع و اشکال متفاوت دارد و آیا فقط در دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود؟
پ) بله، زگیل‌ها انواع مختلفی دارند و نواحی مختلف بدن را گرفتار می‌کنند. شایع‌ترین نوع آنها عبارتنداز:
1- زگیل معمولی که بیش‌تر در بچه‌ها دیده می‌شود. تعداد ضایعات این نوع زگیل در بچه‌ها از یک تا ده‌ها عدد می‌رسد. البته این نوع زگیل در بالغین هم مشاهده می‌شود، ولی تعداد آنها نسبت به بچه‌ها کم‌تراست. در این نوع زگیل ضایعات به صورت برجستگی‌هایی با سطح خشن و به رنگ مایل به خاکستری دیده می‌شود که اندازه آنها می‌تواند از چند میلی‌متر تا یک سانتی‌متر و بزرگ‌تر مشاهده شود. بیش‌ترین قسمت‌هایی را که این نوع زگیل درگیر می‌کند، معمولاً روی پشت دست‌ها و پشت انگشتان و پاها، روی تنه، پوست سر، صورت، بینی و ... می‌باشد.
2- زگیل صاف: این نوع زگیل به صورت ضایعات 4- 2 میلی‌متری به رنگ پوست یا مایل به رنگ صورتی و با سطح کمی برجسته دیده می‌شود. این نوع زگیل بیش‌تر در صورت، گردن، پشت‌دست‌ها، مچ‌دست و زانوها دیده شده که معمولاً در جوان‌ها بیش‌تر ظاهر می‌شود.
3- زگیل کف‌پا: این نوع زگیل به صورت نقاط فرو رفته در کف‌پاها دیده می‌شوند و گاهی این نقاط به هم پیوسته و سطح بزرگی را به وجود می‌آوردند که اصطلاحاً به آن زگیل موزاییکی گفته می‌شود.
4- زگیل‌های ظریف نوک تیز یا انگشتی: این نوع زگیل به صورت ضایعات مجزا و پایه‌دار نازک است و معمولاً در صورت و گردن آقایان دیده می‌شود که با اصلاح کردن صورت زیاد می‌شوند.
5- زگیل‌های تناسلی: این نوع زگیل‌ها به صورت ضایعات مجزا و یا گل کلمی به هم پیوسته و گاهی کلمی به هم پیوسته و گاهی به صورت مرطوب و بدبو در نواحی تناسلی خانم‌ها و آقایان دیده می‌شوند. این نوع زگیل‌ها از طریق مقاربت سرایت می کنند.
س) ویروس زگیل از چه راه‌هایی به پوست سالم منتقل می‌شود؟
پ) زگیل نوعی بیماری مسری و واگیردار است، ولی از آن جا که این ویروس فقط در انسان بیماری‌زاست، لذا انتقال بیماری نیز تنها از انسان به انسان صورت می‌گیرد. ویروس زگیل در محیط اطراف و روی پوست انسان‌ها است و زمانی که این ویروس‌ها محیط مناسب را پیدا کنند وارد پوست شده و ایجاد بیماری می‌کنند، به عنوان مثال کسانی که کف دست و پاهایشان زیاد عرق می‌کند و یا کسانی که به صورت مداوم با آب سر و کار دارند، بیش‌تر در معرض ایجاد زگیل می‌باشند. در واقع اصلی‌ترین سد دفاعی در مقابل ویروس، پوست است و چنانچه این سد دچار اختلال شود ویروس می‌تواند سلول‌های پوستی را آلوده کند. رطوبت، لیچ افتادگی، خراشیدگی و زخم‌های پوستی به ویروس‌ها اجازه ورود و رد شدن از مانع دفاعی را می‌‌دهد.
س) این ویروس در خارج از بدن انسان در کجاها قرار دارد و آیا حیوانات خاصی می‌توانند عامل انتقال زگیل باشند؟
پ) این ویروس بسیار مقاوم است و در محیط اطراف ما وجود دارد و هر وقت شرایط مناسبی پیدا کند، شروع به رشد و تکثیر می‌کند. حیوانات هم دچار زگیل می‌شوند، ولی ویروس آنها با نوع ویروس انسانی متفاوت است و تاکنون در گزارش‌های علمی به موردی اشاره نشده که ویروس‌های حیوانی قادر باشند انسان را گرفتار کنند.
س) بعد از ایجاد اولین زگیل چه عواملی موجب افزایش تعداد آنها می‌شود؟
پ) همان طور که گفته شد مهم‌ترین عامل برای ازدیاد ضایعات، محیط نمناک است(مانند کسانی که کف پاهایشان بیش‌تر عرق می‌کند یا کسانی که بیش‌تر با آب سر و کار دارند و یا با مواد نمناک کار می‌کنند) و کسانی که ناخن‌هایشان را می‌جوند و هم چنین افرادی که زگیل‌هایشان را دست کاری می‌کنند، بیش‌تر در معرض انتشار این بیماری‌اند. به عبارتی دست کاری کردن زگیل می‌تواند سبب انتقال ویروس به نواحی اطراف آن و هم‌چنین سایر قسمت‌های بدن شود.
* مطالب مرتبط:
- اهمیت تشخیص و درمان زگیل های پوست
ادامه دارد...
دکتر مریم اخیانی- متخصص بیماریهای پوست و مو
