من مجتهد نیستم

 پژوهشگاه از دیدگاه آیه الله جوادی (2)

ادامه سخنان آیه الله جوادی آملی درباره پژوهش و تحقیق

بخش اول این مقاله را اینجا بخوانید....

پژوهش باید جبلّی یک محقّق باشد مثل جَبل باشد تا این را از این طرف و آن طرف رفتن نجات بدهد.

نمی‌دانم این داستان را عرض کردم یا نه, استاد ما مرحوم آقای آیت الله محقّق داماد(رضوان الله علیه) این را از یکی از آشنایانشان از طلبه‌ها و علمای آن عصر نقل می‌کرد می‌گفت من مجتهد نیستم یعنی مرحوم آقای داماد(رضوان الله علیه) از آن آقا نقل می‌کرد که من مجتهد نیستم .

نشانه عدم اجتهاد من با اینکه از مدرّسان رسمی سطوح عالیه بود کفایه تدریس می‌کرد مثلاً رسائل تدریس می‌کرد نشانه عدم اجتهاد من این است که من وقتی رسائل شیخ را تدریس می‌کنم حرفهای شیخ انصاری را بررسی می‌کنم .

می‌بینم حرفهای خوبی است بعد به نقد مرحوم آخوند خراسانی می‌رسم که آخوند خراسانی اشکال می‌کنند می‌بینم اشکالشان وارد است این هم حرف خوبی است بعد می‌رسم به اشکال مرحوم آقا شیخ چون شاگرد مرحوم آقا شیخ عبدالکریم بودند مرحوم آقا شیخ عبدالکریم به آخوند خراسانی اشکال می‌کنند.

کسی سریع‌الرضاست در مسائل علمی به جای اینکه سریع‌الرضا باشد در گذشت, سریع‌الرضاست در مسائل علمی هرگز پژوهشگر نخواهد شد.

در ایام سوگ و ماتم سالار شهیدان حسین‌بن‌علی‌بن‌ابیطالب هستیم و در آستانه شهادت وجود مبارک امام سجاد(سلام الله علیه) هستیم .

کسانی که در بخشهای پژوهشکده عترت تلاش و کوشش می‌کنند حشرشان ان‌شاءالله با صحیفه سجادیه باید بیشتر باشد اهل بیت(علیهم السلام) گویا کارها را تقسیم کردند بر اساس برنامه‌های الهی البته آن خطوط کلی برنامه را وجود مبارک پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) دارد.

 حضرت فرمود: « خذوا عنّی دینکم اسلامکم عقیدتکم أخلاقکم فقهکم حقوقکم» این نظام خاصّ آن حضرت است .

ولی از نظر تجزیه و تحلیل این حرفه‌ها گاهی می‌فرمود: « صلّوا کما رأیتمونی اُصلّی»

گاهی هم می‌فرمود: « خُذوا عنّی مناسککم» اما دیگر « خذوا عنّی أدعیتکم مناجاتکم» اینها دیگر از آن حضرت کم است ما ادعیه را از پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) کم داریم مناجات را از آن حضرت کم داریم .

نوبت به وجود مبارک سیّدالشهداء که می‌رسد «خذوا عنّی جهادکم» نوبت به حضرت امیر می‌رسد «خذوا عنّی عبارتکم» نوبت به امام سجاد می‌رسد «خذوا عنّی أدعیتکم»

یعنی خدایی که فرمود: ( وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ ) راه دعا چیست؟ خیلی از ماها الآن عمری است که عربی می‌نویسیم.

اما بالأخره تلاش و کوشش بخواهیم بکنیم یک سطر دعا بنویسیم به زحمت می‌آید اما این مثل سیل روان گفتگو می‌کند آن هم در حضور خدا و با خدا «خذوا أدعیتکم» اگر رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «خذوا عنّی مناسککم»

 وجود مبارک امام سجاد هم می‌فرماید «خذوا عنّی أدعیتکم» چطور حرف بزنی, چقدر حرف بزنی, سبک حرف زدنتان باید چطور باشد, چه بخواهید, چطور بخواهید, از چه کسی بخواهید.

طرزی این مناجات و دعا را تبیین کرد فرمود خدا دو قدمی شماست یک قدمی شماست نگاه کن ببین رسیدی «إنّ الراحل إلیک قریب المسافة» از این لطیف‌تر «و أنّک لا تحتجب عن خلقک إلاّ أن تجبهم الأعمال دونک» این لطیفه را شما در دعای ابوحمزه ثمالی در سحرهای ماه مبارک رمضان از آن حضرت می‌یابید که جدایی در کار نیست اینکه می‌گویند علم, حجاب اکبر است .

حالا برگردیم زیر این پژوهش را آب ببندیم تا حال بحث در این بود که پژوهش محقّقانه چیز خوبی است الآن باید برگردیم زیر این آب ببندیم و دعا غرس کنیم و آن این است که اینکه همه ما شنیدیم «العلم حجابٌ أکبر» ما خیال می‌کنیم علم, حجاب اکبر معنایش این است که:

اگر کسی مغرور علم باشد که من باسوادم این حجاب است .

این درست است این معنای بدی نیست اما آن کسی که عالم است براهین فراوان, ادلّه فراوان, موضوعات و محمولات فراوان, مسائل فراوان, تصوّرات و تصدیقات فراوان انباری از این مطالب در ذهن او روی هم شده یک تلّ ماهوری خب این نمی‌گذارد که آینه دل جایی را ببیند که خود این مفهوم, متراکم که بشود روی این آینه دل را می‌گیرد .

آدم سرگرم همین هاست دیگر, دیگر آن موجود خارجی را نمی‌بیند اما اگر صفای درون پیدا کرد این صحنه دل را شفاف کرد هیچ کدام از اینها نبود این «آینه شو تا بردت سوی دوست, کوی دوست» .

به تعبیر شیخناالاستاد مرحوم حکیم الهی قمشه‌ای این یک پژوهش دیگر است این یک فحص دیگر است البته آن کار دشواری است که انسان به جایی برسد که دعاهای نورانی امام سجاد را در جان خود بیابد که «إنّ الراحل إلیک قریب المسافة» .

منابع:

پایگاه آیه الله

تهیه و تنظیم: محمد حسین امین  - گروه حوزه علمیه تبیان