لقمان حکیم امّت

سلمان فارسى، سالهاى طولانى زندگى خود را به سیر و سیاحت و جهانگردى و تحقیق در اصول ادیان گذرانید. او سالهایى از عمر خود را در ایران كه مهد تمدن و فرهنگ و حكمت ‏بود زیست نمود، در سرزمین پهناور «روم‏» و «شام‏» كه مهد علوم ‏مختلف فلسفى بود، تحقیق به عمل آورد، دوران معبدها و كلیساها را در حضور راهبان و دانشمندان سپرى كرد و با اصول ادیان آشنا گردید، و نیز رسوم و آداب ‏فراوانى را در سطح گسترده‏اى آموخت.

آن گاه هم كه به سرزمین «حجاز» وارد شد، با دانشمندان مختلفى حشر و نشر داشت و معارف زیادى را به دست آورد، بدین جهت وقتى به آغوش اسلام وارد شد، در میان یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله چون دریایى مى‏خروشید و چون ستاره‏اى در آسمان‏ علم و حكمت مى‏درخشید. پس از آن که مسلمان شد نیز در اوقات خاصی با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله خلوت می کرد و از آن حضرت کسب فیض می نمود. شاید به همین جهت است که امیرمومنان و سایر ائمه علیهم السلام، از او به «لقمان حکیم امّت» یاد کرده اند.(1)

در این نوشتار پاره ای از سخنان آموزنده و حكیمانه این دریاى بى‏ كران علم و دانش و حكمت را در زمینه مسایل اعتقادى، اخلاقى و اجتماعى، از نظر می گذارنیم.

کلید سعادت

اگر مسلمانان با علی بیعت می کردند به سعادت و سیادت جهانی دست می یافتند و برکات زمینی و آسمان به سوی آنان روی می آورد. (2)

شش چیز عجیب

از شش چیز تعجب می کنم که سه چیز باعث گریه و سه چیز باعث خنده است: علاقه به ظواهر دنیا، طلب دنیا از راه حرام و خنده کسی که نمی داند خدا از او راضی است یا نه، باعث خنده من است و دوری از دوستان و اصحاب پیامبر، وحشت قبر و ایستادن در صف قیامت، سبب گریه من می شود. (3)

از بی حیایی تا هلاکت

هرگاه خداوند عزوجل هلاکت بنده ای را بخواهد، حیا را از او بگیرد و چون حیا را از او گرفت او به مردم خیانت کند و امانت به کلی از او برکنار رود و چون امانت از او رفت همواره خشن و سخت دل شود و چون سخت دل شود رشته ایمان از او بریده شود و چون رشته ایمان از او بریده شود او را جز شیطان ملعون نبینی. (4)

نماز شب

مردى به سلمان از بى توفیقى خود براى برخاستن جهت نماز شب، شكایت كرد. سلمان گفت: در روز گناه مكن.(5)

سلمان! بمیر

سلمان، در مقام مجاهده با نفس و تهذیب خود، نفس خویش را مورد خطاب قرار مى داد و مى گفت: سلمان ! بمیر. (6)

برترین عمل

سلمان ، قبل از عبدالله بن سلام از دنیا رفت . عبدالله ، شبى سلمان را در خواب دید.  پرسید: حالت چگونه است؟ سلمان گفت : خوب است .

پرسید: كدامیك از اعمال را برتر یافتى ؟

سلمان : توكل را چیز عجیبى یافتم. (7)

گناه و ثواب، پنهان و آشکار

هر گاه گناهى را در پنهانى مرتكب شدى ، كار خیر را هم در خفا انجام بده ، و چنانچه لغزش آشكارى داشتى ، عمل خیر را هم آشكارا انجام بده تا آن گناه آشكار را جبران كند. (8)

چگونه صبح کردی

«جابر بن عبدالله انصارى‏» مى‏گوید: به سلمان گفتم: شب را چگونه به صبح‏ آوردى؟

سلمان گفت: چگونه شب را به صبح مى‏آورد، كسى كه پایان كار او مرگ است؟ خانه او قبر خواهد بود، جانوران داخل زمین همسایگان وى، و اگر خداوند او را مشمول غفران خویش قرار ندهد، آتش جایگاه او است؟ (9)

سجده و همنشینى

اگر لذت سجده در برابر خداوند متعال، و همنشینى با افراد خوش سخن نبود، كه عطر سخن آنان چون بوى خرماى تازه دلاویز است، آرزوى ‏مرگ مى‏كردم.(10)

میزان عمل

گناه افرادى روز قیامت ‏بیشتر خواهد بود، كه بیش از دیگران در راه گناه و معصیت ‏خداوند سخن گفته باشند. (11)

تاریكى قیامت