ارتباط انسان با خویشتن

ارتباط انسان با خویشتن(تشریعی،تکوینی)

مولف:حسین صدری‌نیا

ناشر:انتشارات سایه‌روشن

چاپ اول زمستان 1390/قطع وزیری، قیمت 7000 تومان/ 336 صفحه.

در میان همه ارتباطات قابل تصور و محتمل برای یک انسان در دنیا، «ارتباط با خود» نقش سرنوشت ساز و تعیین کننده ای دارد و سعادتمندی دنیوی و اخروی او در گرو چگونگی این ارتباط است؛ چراکه تمامی ارتباطات تشریعی انسان با خدا، همنوعان و مخلوقات دیگر تحت الشعاع این ارتباط قرار می گیرند.

انسان بعنوان یک موجود مستقل از بدو تولد تا مرگ در کنار ارتباطات دیگر، دائما با خویشتن نیز در تعامل و ارتباط متقابل است که با توجه به شکل گیری اعجاب انگیز وجود او از ترکیب دو بخش مادی و فرامادی(جسم و روح)، این ارتباط مختصات منحصر به فردی پیدا می کند.

اگرچه ارتباطات تکوینی انسان با خویشتن به ویژه در زمینه رفع نیازهای جسمی و همچنین جلب رضایت روحی اهمیت غیرقابل انکاری دارد با این وصف ارتباط تشریعی با خود، به مراتب مهمتر از ارتباط تکوینی است زیرا اولا چگونگی پاسخگویی اصولی و سنجیده به نیازهای تکوینی را قواعد تشریعی تعیین می کنند و ثانیا احکام و آموزه های تشریعی امکان بهره مندی بهینه از ظرفیت های مادی و فرامادی جسم و روح را برای دستیابی به رستگاری دنیوی و اخروی فراهم می آورند که این موضوع وجه ممیزه ی انسان در مقایسه با دیگر جانداران به شمار می رود.

این کتاب خودآگاهی و خویشتن‌‌شناسی را از اهم وظایف انسان می‌داند و تصریح می‌کند تا مادامی که کسی، قابلیت‌ها، ضعف‌ها، تهدید‌ها و فرصت‌های خود را نشناسد، در زمینه شناخت حقایق هستی راه به جایی نخواهد برد زیرا تک تک افراد بشر با توجه به اراده، اختیار و توانی که از آن برخورد شده‌اند، در زمینه‌هایی چون انتخاب ایشان یا کفر، تقوا (خویشتن‌داری) یا بی‌بندوباری، نحوه مواجهه با شیطان و هوای نفس، نیکوکاری یا بدکاری، انجام یا عدم انجام تکالیف شرعی و امثال اینها شخصا مسئولیت دارند و با توجه به اینهاست که زندگی معنی و مفهوم پیدا می‌کند و سرنوشت هر فردی در عوالم قبر (برزخ)‌و قیامت و همچنین سقوط به جهنم یا راهیابی به بهشت تعیین می‌شود.

به همین دلیل انسان قبل از هر کسی و هر چیزی، در قبال خویشتن‌ مسئولیت دارد و ضمن اینکه سهم و نصیب خود از دنیا را به حد متعارف و آنگونه که قرآن کریم می‌فرماید، نباید فراموش کند، باید به فکر آینده سیر تکوینی خویش در عالم آخرت نیز باشد، آنجا که احدی از بستگان و دوستان یاریگر انسان نخواهند بود.

کتاب «ارتباط انسان با خویشتن» که 336 صفحه دارد، شامل سه فصل است.

در فصل اول آن به ترتیب ارتباطات تکوینی و تشریعی انسان با جسم و روح خویشتن تبیین شده‌اند.

فصل دوم به مفهوم نفس یا «خود» انسان می‌پردازد و در چارچوب آن ظرفیت‌های بالقوه و متضاد نفس اماره و لوامه را با استناد به تفاسیر کلام وحی تشریح می‌کنم.

فصل سول کتاب ارتباط انسان با خویشتن که بیشترین مباحث را به خود اختصاص داده، در چهار بخش انواع ظلم‌های انسان به خود در دنیا را تبیین کرده است که شامل ظلم به خود در رابطه با خدا، ظلم به خود در رابطه با خویشتن، ظلم به خود در رابطه با همنوعان و ظلم به خود در رابطه با محیط‌ زیست می‌شود.

در بخشی از مقدمه کتاب «ارتباط انسان با خویشتن» آمده است: در میانه همه ارتباطات قابل تصور و محتمل برای یک انسان مومن در حیات دنیا، ارتباط تکوینی و تشریعی با خود نقش سرنوشت‌ساز دارد زیرا اولا سعادتمندی دنیوی و اخروی او در گرو چگونگی این ارتباط است و ثانیا بسیاری از دیگر ارتباطات انسان تحت‌الشعاع این ارتباط قرار می‌گیرند.

قرآن کریم در آیه 105 سوره مائده به صراحت از هر انسان مومنی خواسته است که به خود آید و به خویشتن بپردازد اگرچه به مانند بسیاری از پیام‌های مهم دیگر، این پیام کلیدی و تعیین کننده نیز، معمولا در طول زندگی چنان که باید درک نمی‌شود و بشر به هر چیزی جز خود می‌اندیشد و بها می‌دهد بدون اینکه به فکر خود باشد و با خود بیندیشد که کیست؟ آمدنش به این دنیا بهر چه بوده و به کجا می‌رود؟

اهمیت ارتباط انسان با خود به حدی است که نبی مکرم اسلام(ص)، شناخت خویشتن را مقدمه شناخت خداوند دانسته و حضرت علی(ع) نیز که بیانات شریفش بهترین تفسیر آیات کلام وحی به شمار می‌روند، خودشناسی را بالاترین درجه معرفت ذکر فرموده است.

***

از آقای صدری‌نیا در سالهای اخیر آثار دیگری روانه بازار کتاب کشور شده‌اند که کتاب‌های ارتباط هستی و انسان با خدای (تکوینی و تشریعی)؛ ارتباطات و تعاملات انسان (1) عالم ذر؛ روابط ارتباطات و تعاملات انسان (2)‌ عالم صلب و ترائب؛ ارتباط انسان با گذشتگان و آیندگان و نیز کتاب حقوق و مسئولیت‌های انسان در ارتباط کلامی از آن جمله‌اند و در تالیف همه آنها از قرآن کریم الهام گرفته شده است.