جهاد اقتصادی و بیداری اسلامی

مقام معظم رهبری ـ دام ظله ـ سنتی را پایه‌ریزی کردند، تحت عنوان نامگذاری سال. این سنت در واقع از این جهت که یک نوع هدف گذاری کلان برای مجموعه فعالیت‌ها می‌شود، سنت حسنه‌ای است؛ البته انتخاب یک عنوان برای سال به معنای غفلت از سایر جهات نیست.

آیت الله هادوی تهرانی فرمودند :بعضی از طلبه‌ها بعد از پیام نوروزی مقام معظم رهبری به من مراجعه می‌کردند که چرا ایشان امسال را سال جهاد اقتصادی اسم گذاشتند. این همه مشکلات فرهنگی در کشور وجود دارد، چرا ایشان بر بحث اقتصاد تأکید کردند؟ توجه دارید که اگر یک شعار به عنوان شعار سال انتخاب می‌شود، معنایش این نیست که ایشان ابعاد فرهنگی، سیاسی و ... و اهمیت آنها را نادیده گرفته‌اند و فقط به یک بعد توجه کرده‌اند. نامی که انتخاب شده است به نظر ایشان با توجه به مجموعه اطلاعات و مشاوره‌هایی که صورت می‌گیرد، مهم ترین شعاری است که در آن سال می‌تواند مطرح باشد. برای انتخاب این نام اهم و مهم شده  است. مقصود ایشان این نیست که به بعد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی توجه نشود. یک کلام، همیشه باید در متن و فضای خودش تفسیر شود. وقتی در متن و فضای اسلامی و  حکومت اسلامی صحبت از اقتصاد می‌شود، معنایش نادیده گرفتن سایر ابعاد زندگی نیست. جهاد همان طوری که خود ایشان هم توضیح دادند، یک مفهوم خاص است؛ یعنی تلاشی همراه با یک مجموعه‌ای از ارزش ها. صرف تلاش نیست، بلکه با یک مفهوم مقدس همراه است. جهاد در واقع تلاش گسترده و ویژه همراه با رعایت همه ضوابط است. اگر صحبت از جهاد اقتصادی است، مقصود این است که تلاشی در حوزه اقتصاد صورت بگیرد با رعایت همه ضوابط؛ چه در بعد فردی که مثلاً در تعاملات و فعالیت‌های اقتصادی، رفتارهای غیر شرعی صورت نگیرد و معیارها شرعی ملاحظه شود که مهم ترین آن‌ها حفظ اخلاص است.

اگر قرار است کاری صورت بگیرد، برای خدا و با نیت خالص باشد نه به نفع شخص، گروه، جناح، یا برای ریا. با خودنمایی یا منیت  همراه نباشد. یکی از مهم ترین ارزش‌ها صداقت است و فضای اسلامی باید یک فضای صادقانه باشد که در آن اعتماد شکل بگیرد و همه افراد بتوانند به سخنان دیگری، رفتارهای دیگری اعتماد کنند و با عواملی که این اعتماد را از بین می‌برد یا این فضا را آلوده می‌کند برخورد شود و چه رعایت ضوابط در بعد کلان و اجتماعی که فعالیت ‌ها کلان اقتصادی در یک فضای اسلامی، باید همراه با رعایت معیارهای اسلامی باشد. این که امسال، مسئله اقتصاد مطرح شده است به خاطر مجموعه شرایطی است که کشور در آن قرار دارد، که یک وضعیت گذار است.

گذر از یک اقتصاد به اقتصاد دیگری؛ از یک نوع روابط اقتصادی به روابط جدید اقتصادی. حذف یارانه‌ها هنوز به طور کامل اتفاق نیافتاده و به معنای واقعی کلمه آثار اقتصادی آن خودش را نشان نداده است. در سال 1390 این اتفاق خواهد افتاد. این آثار اگر با یک فعالیت مؤثر اقتصادی همراه نباشد، قطعاً آثار تخریبی شدیدی خواهد داشت و در مقابل اگر با یک فعالیت درست اقتصادی همراه باشد، زمینه شکوفایی و پویایی اقتصاد کشور فراهم خواهد شد. در این مرحله سخت گذار، خیلی از سوی مجموعه نظام و مسئولین سعی شده است که سختی آن به حداقل برسد و بسیاری از آثار منفی آن تا جایی که ممکن است کنترل شود، ولی بالاخره یک حادثه بزرگ اقتصادی دارد در کشور اتفاق می‌افتد که بخش گسترده‌ای از آثارش به معنای دقیق کلمه قابل کنترل نیست، بلکه ما فقط می‌توانیم به آن جهت دهیم، و  آن را تا حدی تعدیل کنیم، نمی‌توانیم از آن جلوگیری کنیم. یکی از آن آثار قطعاً افزایش قیمت‌ها خواهد بود که اگر با یک فعالیت سالم اقتصادی در یک فضای مورد اعتماد و آرام و با امنیت اقتصادی همراه شود، در مجموع باعث به وجود آمدن مشکل اقتصادی برای مردم نخواهد شد، بلکه باعث می‌شود ثروت عمومی ـ در اصطلاح اقتصاد ـ افزایش پیدا کند و در نتیجه رفاه عمومی توسعه پیدا کند. اما اگر این فعالیت اقتصادی صورت نگیرد و گره‌های اقتصادی که نیازمند یک فعالیت جدی و مشارکت عمومی است باز نشود، می‌تواند به جای توسعه رفاه عمومی و افزایش ثروت عمومی، باعث توسعه فقر شود و به صورت جدی فاصله بین فقیر و غنی را افزایش دهد که این با مفاهیم اقتصاد اسلامی ناسازگار است؛ چون یکی از شاخص‌های عدالت اقتصادی در اسلام کاهش فاصله بین فقیر و غنی است.

این چیزی نیست که دولت به تنهایی یا حتی نظام به تنهایی بتواند انجام دهد، بلکه مشارکت عمومی مردم را نیاز دارد. در این مشارکت عمومی قطعاً روحانیت نقش اساسی می‌تواند داشته باشد. فرهنگ، محور و پایه مجموعه فعالیت‌های یک جامعه، از جمله فعالیت  اقتصادی است و این فرهنگ سازی باید از سوی نهادهای مختلف فرهنگی از جمله حوزه علمیه صورت بگیرد. اگر حوزه، اطلاعات خود را هم نسبت به اقتصاد اسلامی، هم نسبت به اقتصاد ایران و هم نسبت به اقتصاد بین الملل توسعه دهد و با اطلاع دقیق فعالیت کند، به اشکال مختلف می‌تواند برای این تحول اقتصادی زمینه ساز باشد؛ تحول بزرگی که سال هاست در کشور ما برای آن برنامه ریزی شده و بعد از گذشت سال‌ها این اتفاق رخ داده  است. این تحول، تحولی نیست که تصمیم به اجرای آن یک شبه و یک روزه  در نظام گرفته شده باشد، تحولی است که سال‌های سال، از دوره‌های ریاست جمهوری گذشته، شاید نزدیک به 20 سال قبل تا کنون، روی این موضوع دارد کار می‌شود. انشاء الله که مجموعه کشور ما و از جمله حوزه علمیه و ما طلبه‌ها بتوانیم در این فعالیت بزرگ و این حادثه بزرگ نقش مؤثری داشته باشیم.

منبع: وبلاگ chaei