حیات مجدد دندان‌های پوسیده با فناوری نانو

فناوری نانو و دندانپزشکی (2)

قسمت اول

فناورى نانو می تواندساخت و تولید موادى در مقیا سهاى كوچك (درحد نانو) را به عهده گیرد كه در علم دندان پزشكی مورد استفاده  قرار گرفته و به پایدارى و استحكام دندا نها كمك نمایند. با توجه به امكان دستكارىدر عمده خواص مواد به كمك فناورى نانو،می توان به ساخت محصولات باكیفیت تر و بهره ورى بیشترامیدوار بود. این یك ایده نوین در جهت پیشرفت علم دندان پزشكى و فناورى نانو در كنار یكدیگراست.

استفاده از نانو ذرات در ترمیم دندان

زیبایی امروزه در دندانپزشكی ترمیمی جایگاه ویژه‌ای دارد و استفاده از نانوذرات در این راه ایده‌آل به نظر می‌رسد. زیبایی زیاد به خصوص كه دارای كاربردی راحت و سریع نیز است، مهمترین ویژگی‌ آن‌ها محسوب می‌شود.

از جمله مزایای استفاده از نانوذرات در ترمیم دندان‌ها می‌توان تولید پركننده‌ها با جلای بالا، حداقل زمان جلا دادن، پایداری و مقاومت مواد نسبت به ضربات مكانیكی، كمترین چسبندگی به ابزارها و امكان دقیق تطابق رنگ را نام برد.در ادامه به عنوان نمونه کاربرد نانو ذرات رادر محصولات تعدادی از شر کت ها بیان می کنیم.

شركت 3M نانو كامپوزیتی به نام Filtek Supreme تولید می‌كند كه در ترمیم دندان‌ها كاربرد دارد. این كامپوزیت‌ دارای 3 ویژگی برجسته است كه مورد توجه دندانپزشكان و مریض‌ها قرار گرفته كه استفاده راحت، زیبایی منحصر به فرد، كیفیت بالا از مزایای آن است. این محصول به 3 شكل كیت مقدماتی (افراد تازه‌كار)، كیت افراد حرفه‌ای و كیت كامل محصولات عرضه می‌شود.

شركت Altair‌دارای فناوری منحصر به فردی در تولید مواد نانوكریستالی در سطح وسیع با كیفیت بالا و قیمت مناسب است. این شركت موفق به تولید نانوذرات اكسید زیركونیوم شده كه از جهت كاربرد در دندانپزشكی این ذرات دارای استحكام بالا و شفافیت نسبت به نور بوده ولی مانع از عبور اشعه ایكس می‌شود و لذا در مواردی كه دندان‌های پر شده با اشعه UV معالجه می‌شوند، بسیار مناسب است.

نانوذراتی كه در شركت كره‌ای Sukgyung تولید می‌شوند دارای كاربردهای وسیع و كارایی بالا هستند. DM یك سیلیكاژل بسیار خالص است كه به روس سل-ژل در این شركت تولید می‌شود كه ذرات آن به هم نمی‌چسبند و بدون تخلخل و دارای وزن حجمی بالا هستند.DM برای مصارف انسانی بی‌ضرر بوده و آمیزش پذیری بالایی با رزین‌های با كارایی بالا دارد. با توجه به این ویژگی‌ها، امكان استفاده از این مواد در دندانپزشكی به عنوان پركننده فراهم شده است.

گروه Nanoproducts محصولی با نام تجاری PurNano از نانوذرات سیلیكونی تولید كرده است كه در صورت استفاده در نانو كامپوزیت‌های دندانپزشكی، باعث سختی بیشتر، قدرت خمش افزایش یافته، شفافیت و ایجاد ظاهری جذاب‌تر می‌شوند. به علاوه استفاده از این نانوذرات میزان شكنندگی مواد پركننده را به اندازه 50 درصد كاهش می‌دهد.

Amazon نام كامپوزیت سرامیكی است كه محصول شركت آمریكایی Medidenta است. این كامپوزیت سرامیكی حاوی نانو و میكروذرات هیبریدی سرامیك است. ادعا شده است این كامپوزیت‌ توانسته است كه زیبایی، دوام و خواص فیزیكی مواد هیبریدی را با خاصیت جلاپذیری میكروفیل‌ها همراه سازد. درجات متغیر كدورت این فرآورده امكان ایجاد رنگ مشابه دندان طبیعی را فراهم می‌سازد.

شركت Pentron تولیدكننده یك نانوكامپوزیت‌ به نام Sculpture است. از این نانوكامپوزیت می‌توان در انوع ترمیم‌های دندانپزشكی بدون استفاده از آلیاژهای فلزی استفاده كرد. این كامپوزیت‌ نانوهیبریدی باعث جلاپذیری و زیبا شدن كامپوزیت‌های میكروفیل شده و باعث تقویت، استحكم، كاهش سایش و افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی كامپوزیت‌ هیبریدی می‌گردد. POSS نام ماده‌ای سیلیكونی دیگر است كه بر اساس نانوتكنولوژی در این شركت ساخته شده است و باعث بهبود خواص گرمایی و مكانیكی پلیمرهای رایج می‌شود و لذا از آن به راحتی در طی فرآیند تولید پلیمرها به صورت مستقیم می‌توان استفاده كرد. از این ماده می‌توان به عنوان جایگزین مواد با پایه هیدروكربنی یا مواد افزودنی با وزن حجمی كم در پلاستیك‌های رایج استفاده كرد.

این مواد دارای سازگاری زیستی، قابلیت بازیافت، عدم احتراق و قیمت مناسب هستند. Simile نام محصول دیگر این شركت است. این نانوكامپوزیت نیز دارای مزایای متعددی است. به دلیل داشتن نانوفیلرها در اثر استفاده از این كامپوزیت‌ سطوح صافتری ایجاد می‌شود كه امكان جلاپذیری آنها بیشتر است.از طرفی به دلیل داشتن نانوفیلرها جلای بیشتری با مصرف آن ایجاد می‌شود. خواص فیزیكی مناسب جهت كاربرد در قسمت های خلفی ،فرسایش كمتر جهت انجام ترمیم های درازمدت ،سائیدگی كمتر ،عدم چسبیدن به وسایل جهت راحتی كار ،عدم سفت شدن در صورتی كه كنار گذاشته شود ،زیبایی فوق العاده و طبیعی از دیگر مزایای این محصول است.

تجدید حیات دندان‌های پوسیده با فناوری نانو

محققان به وسیله فناوری نانو این امید را ایجاد کرده اند که می توان به دندان مشکل دار و مرده حیاتی دوباره بخشید. گروهی از محققین با ساخت ماده ای نرم ومشابه پالپ از جنس نانو مدعی شده اند به جای استفاده از روش های مرسوم می توان با پر کردن دندان با پالپ جدید دندان را ترمیم نمود.

محققین در Regenerative endodontics همچنین با نوعی جدید از دنتال فیلم در ابعاد نانو می گویند می توان در فرایند کانال تراپی به نتایج فوق العاده ای دست یافت و دندان را به زندگی مجدد برگرداند. به گفته نادیا جسیل از محققان این پروژه با این روش از تخریب دندان میلیون ها نفر در دنیا می توان جلوگیری نمود. در طول معالجه دندان، پزشک پالپ معیوب را بر می دارد اما اگر بتوان به جای برداشتن پالپ آنرا با پالپ نانویی عوض کرد، آنوقت انقلابی بزرگ در دندان پزشکی بوجود می آید.

دانشمندان از ترکیب ماده ای بنام آلفا ملانوسیت Alpha-MSH یا هورمون محرک با نوعی پلیمر که خاصیت جنگندگی با باکتری را داراست به ماده جدید دست یافته اند.این ماده جدید نوعی پالپ مصنوعی با همان ویژگی طبیعی است. نانو فیلم حاصل از این فناوری نیز که دارای آلفا ملانوسیت است، می تواند در تجدید حیات دندان آسیب دیده کمک فراوانی نماید و حتی روش کانال تراپی و فرایند آنرا کاملا تغییر دهد. در واقع دورن پالپ فیبروبلاست است که میکروبی شده و باعث تخریب در دندان می شود. ماده ساخته شده نیز به ترمیم و محافظت دائمی از پالپ بر می خیزد.

کانال ریشه فضایی درون دندان است که به قسمت نرم آن پالپ می گویند.پالپ در واقع سیستم عصبی و رگهای خونی را شامل می شود که هرنوع آسیبی (مانند شکستن دندان و ...)که بدان برسد باکتری می تواند دورن آن رشد و نمو کرده و میکروب خود را در آن توسعه دهد. باکتری منجر به عفونت شده و اگر درمان نشود کل دندان را مورد تهدید قرار می دهد. به طور معمول کانال تراپی ریشه خالی کردن درون دندان از میکروب و باکتری ها و محتویات آسیب رسان ومهر و موم کردن آن با ماده ای سخت است تا از نفوذ میکروب در آینده جلوگیری شود. در طول سالیان گذشته هر نوع دندانی که از قسمت پالپ خراب شده و یا آسیب می دیده پالپ آن کشیده می شده و مابقی دندان سر جای خود باقی می مانده است.

کانال ریشه چیست؟ "کانال ریشه" فضایی درون ریشه دندان است که درون آن پالپ وجود دارد. محتویات کانال ریشه و تاج دندان را پالپ می گویند. پالپ دندان محتویات درون دندان را می سازد.البته این قسمت پالپ روزگاری در دوران جنینی یا ابتدای زندگی تمام قسمتهای دندان شانل مینا و عاج را ساخته است و خود اکنون درون عاج محصور شده  است. محتویات پالپ دندان عبارتند از: رگهای خونی ,لنف و اعصاب مختلف, مایع میان بافتی. عصب دندان تنها یکی از اجزای پالپ می باشد ولی ظاهرا برای بیماران تمام محتویات کانال می باشد.پالپ دندان به دو قسمت تاجی و ریشه ای تقسیم می شود. وظایف پالپ عبارت است از :تغذیه دندان, انتقال حس دندان و مهمتر از همه ساخت و رسوب دادن نسوج دندانی که البته این آخری تا آخر عمر ادامه دارد.دقیقا به همین دلیل است که پالپ سن جوانی بسیار وسیع تر از پالپ در سنین بالا است که این نیز به دلیل رسوب پشت سر  هم عاج در طول پالپ می باشد که رفته رفته حفره پالپ را کوچکتر می کند. اصولا هر فرایندی که باعث از بین رفتن و به اصطلاح درگیر شدن پالپ در فرایند نکروز می شود نیاز به روت کانال تراپی را نیز به دنبال خواهد داشت.حال این علت می تواند پوسیدگی باشد و یا حتی دندانهایی وجود دارند که دچار پوسیدگی نیستند ولی به دلیل تروما و یا علل نامعلوم پالپ دندان فرایند انهدام را طی می کند و این نیز محیط میکروبها را مهیا نموده و عفونت دندانی آغاز می شود در این شرایط است که باید محتویات کانال خالی شده و طوری مهر و موم شود که میکروبها نتوانند به آن محیط نفوذ کنند.

ادامه دارد...

مریم نایب زاده

بخش دانش و زندگی تبیان

منبع:nano- dentalhealthpress- iproje- prozhe- irden-khabaronline- jisponline

مروری بر کاربردهای فناوری نانو در دندان پزشکی-حسین پور