ماندگار در برابر دوربینی سرگردان!

نگاهی به مجموعه "تا ثریا"

سیروس مقدم کارگردان نام آشنایی است که تاکنون مجموعه های متنوعی همچون "زیر هشت"، "چارخونه"، "پیامک از دیار باقی"، "پایتخت"، "روزهای زندگی"، "ریحانه"، "نرگس"، "پلیس جوان"، "دریایی ها" و... را ساخته است.

کافی است بیننده نگاهی به کارنامه پربار مقدم در تلویزیون داشته باشد، آن وقت متوجه می شود که این کارگردان تلاش کرده همیشه با دستمایه قرار دادن یک سوژه جذاب و مخاطب پسند اثر تازه ای را از خود به ثبت برساند.

مقدم جزو کارگردانانی محسوب می شود که می داند نیاز مخاطب چیست و از یک مجموعه تلویزیونی چه می خواهد؟ گرچه او در طول این سال ها در آثاری که ساخته فراز و نشیب های زیادی هم داشته، اما در مجموع کارنامه قابل قبولی دارد. سیروس مقدم در هر اثری که ساخته، سعی کرده به دغدغه ای از مردم جامعه بپردازد. از سوی دیگر او هرگز خودش را به ژانر خاصی محدود نکرده و تلاش داشته که هر بار تجربه جدیدی را کسب کند.

کسب تجارب جدید همراه با خطرهای فراوان است، اما مقدم همیشه این خطرها را به جان خریده تا بتواند نظر مخاطبان را جلب کند. این تجارب مثل این می ماند که فرد روی لبه تیغ حرکت کند، اما او همیشه این کار را انجام می دهد و در هر سوژه ای خودش را محک می زند.

مجموعه تلویزیونی "تا ثریا" تازه ترین اثر سیروس مقدم است که به تازگی پخش آن از شبکه یک شروع شده است. این مجموعه روایتگر یک زن میانسال به نام ثریا است که بعد از فوت همسرش تلاش می کند بچه هایش را بدون هیچ سرپرستی بزرگ کند. البته با بزرگ شدن بچه ها مشکلات او هم بیشتر می شود.

ثریا نمونه یک زن مقتدر سرپرست خانوار در جامعه است. تعداد این زنان در جامعه کم نیست و سیروس مقدم تلاش کرده در تازه ترین فعالیتش نقش محوری قصه اش را به یک زن بسپارد. نقش زنان در آثاری که مقدم ساخته، همیشه پررنگ بوده و برخلاف برخی آثار تلویزیونی که زنان فقط در آشپزخانه دیده می شوند، این مسئله جایگاهی در آثار مقدم ندارد.

او تلاش می کند در آثارش تعریف صحیح از زن امروزی به مخاطبش ارائه بدهد که این اتفاق به شکل پررنگ تری در مجموعه تلویزیونی "تا ثریا" افتاده است.

گرچه فیلمنامه این مجموعه را سیروس مقدم ننوشته و سعید فرهادی آن را به نگارش در آورده است، اما نوع گره هایی که قصه این مجموعه دارد، نشان دهنده امضای مقدم است که نویسنده سعی کرده تعلیق هایی که او می خواهد را در فیلمنامه اجرایی کند.

مجموعه تلویزیونی "تا ثریا" فقط روایتگر مشکلات یک خانواده نیست، بلکه تلاش کرده به موضوع هایی همچون ربا هم بپردازد. می توان یکی از امتیازات این مجموعه را پرداخت به موضوع ربا دانست که در لایه های درونی قصه به چشم می خورد.

این موضوع اصلاً به شکل گل درشت پرداخت نشده تا شکل شعاری پیدا کند، بلکه زیرپوستی مطرح می شود تا برای بیننده آزاردهنده نباشد، حتی وقتی ثریا در جلسات قرآن شرکت می کند، به هیچ وجه این مسئله مخاطب را اذیت نمی کند که با خودش بگوید دوباره یک کار نصحیت گونه می بینیم.

در واقع این نکات با ظرافت در قصه گذاشته شده است، به ویژه در یکی از صحنه ها که وقتی خانم عظیمی از ثریا می خواهد که ادامه قرآن را در جلسه بخواند، اما ثریا به دلیل درگیری ذهنی اش قادر به خواندن درست کلمات قرآن نیست. این صحنه در این مجموعه به خوبی در آورده شد و تصویرگر زنانی می شود که با تعجب به ثریا نگاه می کنند.

از سوی دیگر در این مجموعه می توان امضای کارهای قبلی سیروس مقدم را دید و آن هم حرکت دوربین در اکثر صحنه ها است. گرچه این حرکات دوربین به جذابیت تصویری افزوده، اما مخاطب نمی تواند از برخی این حرکات شاهد انتقال یک مهفوم و پیام باشد. این نوع تصویربرداری می تواند برای مخاطب جذاب باشد و سطح سلیقه او را تغییر بدهد تا از آثاری که تصاویر تخت و یکنواخت دارند، فاصله بگیرد، اما به غیر از جذابیت ظاهری پیامی برای مخاطب ندارد.

اگر قرار است کارگردان با اثری که می سازد خالق باشد، باید به دنبال مفهوم هم بگردد و تنها به ظاهر زیبای اثرش توجه نکند. البته در برخی صحنه ها مثل وقتی که ثریا خانه اش را می فروشد و آن طور مبهوت حوض آبی رنگ خانه می شود، امواج آب و نشان دادن چنین تصویری، ذهن به هم ریخته ثریا را به خوبی نشان می دهد، اما اکثر حرکات دوربین در این مجموعه هدفی را دنبال نمی کند. مسلماً این حرکات بیش از اندازه دوربین ممکن است تا اواسط مجموعه برای بینندگان جذابیت داشته باشد، اما به مرور این جذابیت را از دست می دهد.

سیروس مقدم در مجموعه "تا ثریا" در کنار چهره های شناخته شده همچون آزیتا حاجیان، هومن سیدی، مهران احمدی، همایون ارشادی و... سعی کرده از چهره های جدید هم استفاده کند تا شخصیت های این مجموعه برای بینندگان تازگی خودش را داشته باشد. گرچه بازی آنها به پای بازیگران اصلی نمی رسد، اما مقدم تلاش کرده بازی متوسطی از آنها بگیرد. حضور بازیگران توانمند این مجموعه رنگ و لعاب زیادی به این مجموعه داده است.

آزیتا حاجیان نیز با ظرافت خاصی نقش ثریا را بازی کرده و می توان گفت یکی از شخصیت های ماندگار مجموعه تلویزیونی خواهد شد. مسلماً این نقش جایگاه خوبی در کارنامه هنری حاجیان رقم خواهد زد. مقدم در این مجموعه نقش خاصی هم به میرطاهر مظلومی سپرده است. مظلومی در مجموعه تلویزیونی "تا ثریا" با گریمی خاصی ظاهر شده است. در مجموع چیده مان بازیگران در این مجموعه خوب است. امید است در آینده باز هم شاهد آثار متنوع از سیروس مقدم باشیم.