چه شد که غافل شدیم؟
خداوند حکیم اراده فرموده تا همه اسماء و صفات جمال و جلال خود را در قامت انسان متبلور سازد و او را برای خلافت خویش در زمین آماده نماید لذا اینان را با امکانات فراوان از قرب خود دور نمود و در پایین‌ترین مراتب قرار داد تا معلوم شود که انسان با آن همه امانت‌های الهی در درون و بیرون خود چه می‌کند. خالق جهان با این امتحان خواست آشکار کند که چه کسانی ارزشهای او را حمایت می‌کنند. آن حکیم مهربان خواست همه حق را به تجلی در آورد و همه باطل بر خلاف میل مجرمین محو شود. لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ تا حق را ثابت [و استوار نماید] وباطل را نابود سازد ، هر چند مجرمان خوش نداشته باشند
مهم‌ترین اشتباه انسان
با فعال شدن حواس، مردم از ظاهر موجودات و حوادث و طبیعت اطرافشان آگاه شدند . مردم با سرگرم شدن و توسعه زندگی مادی و کسب قدرت و هوس‌های دور و دراز از خود و شأن و کرامت و قابلیت‌های عظیم خود و عشق به خالق و حسابرسی آخرت و مسئولیت‌های معنوی خود غافل شدند.
با این امر بزرگ‌ترین دشمن خود، یعنی شیطان را فراموش کردند.
فَقُلْنَا یَا آدَمُ إِنَّ هَٰذَا عَدُوٌّ لَکَ وَلِزَوْجِکَ(طه -117 )
و با این فراموشی ،هوس و شیطنت بر عقل و منطق و فطرت غلبه کرد.
غفلت چیست؟
غفلت بی اعتنایی به معقول و مبنا قرار دادن ظواهر و تکیه و اعتماد به محسوسات است.
دلبستگی‌ها و تعلق قلبی به دنیا، انسان را با انواع بازی‌ها سرگرم و از آخرتش غافل می‌کند.
غافلین، محسوس را معقول می‌پندارند و ظاهر بین و سطحی نگر و در قضاوت عجولند.
غافلین با ترجیح دادن زندگی و مال دنیا، به آخرت کافرند و از هدایت الهی محروم می‌باشند.
ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَیَاةَ الدُّنْیَا عَلَی الْآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ
این [خشم و عذاب بزرگ] به سبب آن است که زندگی دنیا [یِ زودگذر] را بر آخرت ترجیح دادند ، و مسلماً خدا مردم کفر پیشه را هدایت نمی‌کند(نحل/107)
عده ای آن چنان سرگرم دنیا می‌شوند که هدف را گم می‌کنند هر روز مدل‌های مختلف لباس، ماشین و طلا و دکوراسیون آن‌ها را به بازی فرا می‌خواند. تبلیغ‌های مختلف ماهواره ای و رسانه مانند کارت‌های دعوتی است که هر روز برایمان فرستاده می‌شود حال عده ای این کارت‌ها را لبیک می گویند و عده ای به دنیای بی ارزش پشت پا زده و اهداف عالی‌تر را انتخاب می‌کنند.
هر چه در این دهر نشانت دهند گر نپسندی به از آنت دهند
حال تضاد درونی میان محسوس و معقول فقط با ذکر و تذکر حل می‌شود، به طوری که انسان ذاکر قبل از حاجات از خود رفع حاجت می‌کند تا حاجت‌ها هدف او نشوند.عوارض توجه به بیرون
افرادی که از خود، خالق، آخرت، هدایت، ولایت و امتحان خود غافلند، با بیشترین قدرت و ثروت و امکانات رفاهی و مطرح شدن در بیشترین عرصه های اجتماعی و سیاسی باز خود را تنها و پوچ و حقیر می‌پندارند لذا در حسرت، حد، خشونت، اضطراب، افسردگی، یأس و غم و غصه غرق می‌باشند.
فرد بی خود و بی خدا با گدایی از مخلوقات و طبیعت در هیچ زمینه ای بی نیاز نمی‌شود.
غافلی که خود را محتاج بیرون می‌پندارد مانند حیوانات جویای طعام است و اگر این گدا مالک خزائن الهی هم باشد، باز بخل می‌ورزد و از دارائی‌هایش هرگز اطعام و انفاق نمی‌کند.
قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِکُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّی إِذًا لَأَمْسَکْتُمْ خَشْیَةَ الْإِنْفَاقِ وَکَانَ الْإِنْسَانُ قَتُورًا
[به این کافران و مغروران به امور مادی دل فریب] بگو: اگر شما مالک خزینه‌های رحمت پروردگارم [مانند باران، اموال، ارزاق و ...] بودید، در آن صورت از ترس [تهی‌دستی و کم‌شدنش] از انفاق کردن آن بخل می‌ورزیدید؛ و انسان همواره بسیار بخیل است.(اسراء/100)
غافلین به جای عقل و منطق و فطرت مطیع وهم، گمان، هوس، شهوت و غضب خورند.
وَ مَا یَتَّبِعُ أَکْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ به ما یَفْعَلُونَ.
و بیشتر آنان [در عقایدشان] جز از گمان پیروی نمی‌کنند، یقیناً گمان به هیچ وجه انسان را از حق بی‌نیاز نمی‌کند، [و جای معرفت و دانش را نمی‌گیرد] مسلماً خدا به آنچه انجام می‌دهند داناست.(یونس/36)
غافل، به خاطر تعلقش به ثروت و قدرت و شهوت بیرونی، حساس و عصبی و حریص و بدبین است و از وضعیت خود همواره ناراضی و از آرامش پایدار در دنیا محروم و دائماً در رنج و عذاب است.
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَیٰ
و هر کس از هدایت من [که سبب تحقق سعادت دنیا و آخرت است] روی بگرداند، برای او زندگی تنگ [و سختی] خواهد بود، و روز قیامت او را نابینا محشور می‌کنیم.(طه/124)
ثمره ذکر چیست؟
خداوند پاداش ذاکران را ضایع نمی‌کند. انسان ذاکر لایق آرامش الهی و امیدواری است .
فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیٰ رَسُولِهِ وَعَلَی الْمُؤْمِنِینَ ؛ پس خدا هم آرامشش را بر پیامبرش و مؤمنان نازل کرد.
انسان ذاکر با امداد و عنایت الهی لایق نصرت الهی و پیروزی است.
بسیاری از افراد همیشه دلشوره و اضطراب دارند اگر امتحان یا کنکوری دارند این دلشوره آنان را لحظه ای رها نمی‌کند. اضطراب، پیامدهای بدی در مسیر زندگی ایجاد می‌کند .
آنان که مداوماً اهل درس هستند می‌دانند اضطراب، یادگیری انسان را کم می‌کند و حافظه را ضعیف می‌کند و در جلسه امتحان همه آموخته‌ها را از ذهن پاک می‌کند. خداوند آرامش و امیدواری را که جز بزرگ‌ترین نعمت‌ها در توفیق انسان است به ذاکر هدیه می‌دهد، آن چنان آرامشی که در ظاهر و چهره و در باطن و اعمال او مشهود است.
زندگی انسان مانند پازلی می‌ماند که هر قطعه آن باید سر جای خودش قرار بگیرد وگرنه شکل درست و واقعی به دست نمی‌آید . کار و تلاش، ذکر و یاد خدا، دعا و توسل همه و همه قطعاتی از پازل زندگی ما هستند که هر کدام را باید درست و به موقع انجام دهیم.
پس تأثیر کار و تلاش ما و انصار و موفقیت و توفیق الهی ما دست خداوند آسمان و زمین است.
إِذْ یَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ وَأَیَّدَهُ به جنودٍ لَمْ تَرَوْهَا
همان زمانی که به همراهش گفت: اندوه به خود راه مده خدا با ماست. پس خدا آرامش خود را [که حالت طمأنینه قلبی است] بر پیامبر نازل کرد ، و او را با لشکریانی که شما ندیدید نیرومند ساخت. (توبه -40 )
خداوند به زیبایی بیان می‌فرماید نگران نباش ما با تو هستیم بنده ما شاید از نظر مالی در مضیقه هستی، شاید حامی و پشتیبان نداری می‌دانیم برای ادامه درس و کار و موفقیتت نیازمند حامی و پشتیبانی، ما پشتیبان تو هستیم. در لحظه لحظه زندگیت اگر درست نگاه کنی ما را همراه خودت می‌بینی و دست غیب و امداد ما را درون زندگیت مشاهده خواهی کرد .
فاذکرونی اذکرکم ؛ به یاد ما باش تا ما هم به یاد تو باشیم.
مریم خندابیبخش قرآن تبیان
منابع :
تفسیر نمونه –آیةالله مکارم شیرازی
سخنرانی دکتر غفرانی – غفلت
