تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم نوعی كاهش بینایی بوده كه تنها راه پیشگیری از آن، تشخیص به‌موقع عوامل ایجاد كننده است که متاسفانه بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است.

تنبلی چشم نوعی اختلال بینایی است كه اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را بسیار كم بینا یا نابینا می‎كند و با تشخیص به موقع، به راحتی و كاملا قابل درمان است.

چشمان برخی كودكان، با آن‌كه سالم به نظر می‌رسند، اما از سلامتی و دید كافی برخوردار نیستند. در واقع رشد و تكامل مركز بینایی در مغز از دوران جنینی تا حدود 10 سالگی ادامه دارد، اما حداكثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است.

در اثر تكامل دستگاه بینایی در این دوران، دید واضح و كامل است. در این مدت، به‌خصوص در سه سال اول زندگی، هر عاملی كه باعث اشكال دید، در یک یا هر دو چشم كودک شود، رشد و تكامل دستگاه بینایی را متوقف می‌سازد و در نتیجه باعث كاهش میزان بینایی طفل می‌شود. معنی این سخن آن است كه امكان دارد چشمی كه از نظر ظاهر كاملا طبیعی است، از بینایی كامل و طبیعی برخوردار نباشد.

در صورتی كه اشكال دید كودک، قبل از پنج سالگی درمان شود، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان، بینایی كامل بدست می‌آید. در واقع پس از پنج سالگی، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیافتد، احتمال به دست آوردن بینایی كامل كمتر می‌شود، به طوری كه پس از هفت تا ده سالگی، درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت.

عوامل ایجاد كننده تنبلی چشم

اشكالات مادرزادی در ساختمان چشم، مانند آب مروارید (كاتاراكت) و پایین افتادگی پلک باعث می‌شود كه چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت كند و به‌تدریج دچار تنبلی شود.

در مورد كاتاراكت بهترین درمان عمل جراحی است كه اگر پس از تولد تا سه ماهگی هرچه سریعتر صورت بگیرد، نتیجه بهتری خواهد داشت. اما پس از سه ماهگی نتیجه چندان رضایت بخش نخواهد بود.

در نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم، اگر دید هر دو چشم بسیار كم باشد، هر دو چشم و اگر تفاوت دید آن‌ها زیاد باشد، چشم ضعیف‌تر نمی‌تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت كند و دچار تنبلی می‌شود.

لوچی یا انحراف چشم نیز می‌تواند باعث دوبینی شده در نتیجه تصویر واضحی روی شبكیه تشكیل نشود. بدین ترتیب مغز به‌تدریج برای حذف دو بینی، تصویر چشم منحرف را حذف كرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.

پیشگیری و درمان

تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم، تشخیص به‌موقع عوامل ایجاد كننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است، چشم همه كودكان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمان‌های مختلف همچون سه ماهگی ، دو تا سه سالگی و پنج تا شش سالگی معاینه شود.

همچنین اگر كودكی انحراف چشم دارد، والدین باید به محض تشخیص، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند.

درمان تنبلی چشم، معمولا با بستن چشم سالم است، تا چشم تنبل به كار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود. مدت بستن چشم را متخصص تعیین می‌كند و در فواصل مشخص نیز باید به‌وسیله متخصص معاینه شود.

گاهی اوقات برای درمان، عینک و در برخی موارد جراحی توصیه می شود.

اگر تنبلی چشم بر اثر بیماری‌های مادرزادی مانند آب مروارید، پایین افتادگی پلک یا دیگر عیوب ساختمانی باشد، باید قبل از سه ماهگی درمان شود و اگر به علت‌های دیگر باشد، درمان قطعی تا قبل از پنج سالگی امكانپذیر است و بعد از آن درمان معمولا نتیجه خوبی ندارد.

در واقع گاهی اوقات مدت درمات چندسال است. در این صورت والدین طفل باید استقامت، پشتكار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد پزشک متخصص و سایر مشكلات جنبی آن خسته نشوند.

اگر متخصص توصیه كرد چشم كودک را ببندید، طبق دستور او عمل كنید و چشم كودک ر ا كمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید.

همچنین در صورت تشخیص تنبلی چشم، حتما تا پایان 10 سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انكساری چشم كودک باشید.

بخش سلامت تبیان