تنظیم غلظت خون با تغذیه

به شرایطی که در آن میزان هموگلوبین و یا تعداد گلبول‌های قرمز خون از محدوده‌ی طبیعی بالاتر می‌رود، غلظت خون گفته می‌شود.

به عبارتی در زمانی که اکسیژن کافی به علل مختلف در اختیار سلول‌های بدن قرار نمی‌گیرد، برای جبران آن تعداد زیادتری گلبول قرمز ساخته می‌شود. این امر سبب غلیظ شدن خون گشته که به دنبال آن جریان خون در رگ‌ها و قلب کند می‌گردد و احتمال خطر تشکیل لخته و بروز سکته مغزی یا قلبی افزایش می‌یابد. سن ابتلا به این عارضه معمولاً بعد از 40 سالگی بوده و شیوع آن در آقایان بیشتر است.

غلظت خون چه علائمی دارد؟

گاهی اوقات تنگی نفس، سرخ شدن صورت و تیرگی لب‌ها هنگام ورزش، تاری دید و سردردهای غیر طبیعی از علائم شایع غلظت خون هستند.

درمان غلظت خون

از آنجایی که گاهی غلظت خون به دنبال یک بیماری اولیه ایجاد می‌شود، در اولین قدم باید بیماری اولیه تشخیص و درمان گردد. مهم‌ترین اقدام بعدی، عدم استعمال هرگونه دخانیات است. دوری از محیط‌های آلوده، قرار نگرفتن در معرض آلودگی هوا، نوشیدن فراوان مایعات (8 لیوان آب و سایر مایعات) در روز و اصلاح الگوی غذایی در کنترل و درمان غلظت خون بسیار موثر خواهد بود.

گاهی اوقات اهدای خون نیز با نظر پزشک متخصص، یک اقدام درمانی محسوب می‌گردد.

غلظت خون در چه شرایطی ایجاد می‌شود؟

این مشکل در شرایط مختلفی ایجاد می‌گردد، به عنوان مثال در کسانی که در ارتفاعات یا کوهستان‌ها زندگی می‌کنند و یا در افراد سیگاری و غالب مردمی که در شهرهای بزرگ با آلودگی زیاد هوا به سر می‌برند، این وضعیت خونی به دلیل کمبود اکسیژن بروز می‌کند. البته دسته‌ای از بیماران مبتلا به اختلالات ریوی و قلبی نیز دچار غلظت خون می‌شوند و برخی بیماری‌های خاص کلیوی و کبدی هم در ایجاد این مشکل نقش دارند، ولی کمتر از 10 درصد علل بروز این بیماری، داشتن زمینه ارثی است.

تغذیه مناسب در کنترل غلظت خون

* در صورت ابتلا به اضافه وزن یا چاقی با یک برنامه غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم، اقدام به کاهش وزن تدریجی نمایید.

* با کنترل مصرف غذا و ورزش می‌توان سایز دور شکم را کم کرد، این کار سبب کاهش احتمال بروز بیماری‌های قلبی خواهد شد.

* استفاده فراوان از میوه‌ها و سبزی‌های تازه در روز به دلیل داشتن فیبر غذایی و ویتامین C به کنترل غلظت خون کمک می‌کند.

* دریافت چربی‌های اشباع، کلسترول و چربی‌های ترانس را محدود کنید، برای این کار:

- تمام چربی گوشت، چربی و پوست مرغ را قبل از پخت جدا کنید.

- از شیر و لبنیات کم چربی (1 درصد چربی) استفاده کنید.

- به جای کره، دنبه، روغن حیوانی و روغن نباتی جامد از مقدار متعادلی روغن‌های مایع مناسب مثل روغن زیتون،  آفتابگردان و... در تهیه و طبخ غذاها استفاده کنید.

- مصرف کله و پاچه، مغز و زبان، دل و قلوه را محدود نمایید.

- مصرف انواع شیرینی، کیک، بیسکویت و سایر فرآورده‌های قنادی را محدود نمایید.

- از غذاهای چرب و سرخ کرده، غذاهای رستورانی و فست‌فودها کمتر استفاده کنید.

* گوشت قرمز و جگر از غذاهای خون‌ساز هستند. مصرف آن‌ها را محدود نمایید و به جای آن از گوشت مرغ بی چربی، ماهی و حبوبات استفاده کنید.

* در وعده‌های غذایی روزانه همراه غذا مقداری ماست کم چربی میل کنید.

* چای سبز یا سیاه از نوشیدنی‌های مناسب محسوب می‌شوند، مصرف آن‌ها را فراموش نکنید.

* مصرف نمک و غذاها و تنقلات شور را محدود کنید.

* از منابع غذایی ویتامین E مثل جوانه گندم، مقداری از مغزها و دانه‌ها مثل مغز آفتابگردان، گردو، بادام، فندق و... استفاده کنید.

مبتلایان به غلظت بالای خون مایعات زیاد بنوشند

یک فوق تخصص خون به مبتلایان غلظت بالای خون توصیه کرد برای کاهش میزان هموگلوبین خون مایعات زیاد بنوشند و از کم آب شدن بدن خود جلوگیری کنند.

دکتر آزیتا آذر کیوان، افزود: مبتلایان به غلظت خون لازم است به میزان هموگلوبین خون خود توجه کنند، چون غلظت بالای خون می‌تواند عروق کوچک را مسدود کند و موجب ابتلای فرد به سکته‌های قلبی و مغزی شود.

وی توصیه کرد: اگر میزان هموگلوبین خون آن‌ها بسیار بالاست، زیر نظر پزشک، فصد خون (در فصد کردن از وریدهای اندام‌ها مقداری خون گرفته می‌شود تا غلظت خون بیمار کم شود) کند تا از غلظت خون آن‌ها کاسته شود.

پیاز سفید و کاهش غلظت خون

یک متخصص طب سنتی گفت: مصرف پیاز خام سفید شیرین به کاهش غلظت خون و بهبود جریان خون کمک می‌کند.

دکتر مجید انوشیروانی افزود: هر چه تندی و تیزی پیاز بیشتر و شکل آن کشیده تر باشد جوهر ناری آن بیشتر است بنابراین گرمی و خشکی بیشتری در بدن به وجود می‌آید.

وی ادامه داد: کسانی که دچار غلظت خون و انسدادهای عروقی هستند باید در مصرف پیاز پخته نیز زیاده‌روی نکنند، البته مصرف مقدار متوسطی از پیاز خام سفید شیرین می‌تواند به کاهش غلظت خون و بهبود جریان آن کمک کند.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منابع:

ماهنامه دنیای تغذیه – شماره 114 - منیره دادخواه

ایرنا

ایسنا

مطالب مرتبط:

غذاهای موثر در پیشگیری از سكته مغزی