سیستمهای هوشمند راهحلی برای مشكل ترافیك (1)
طی سالهای متمادی، متخصصان حملونقل ساختوساز و عمران راهها و بزرگراهها را در كنار برنامههای رایج دیگر نظیر توسعه حملونقل عمومی، كاهش تقاضا، كاربری زمین و.... توصیه میكردند، اما از دهه 90 میلادی آنان متوجه شدند ظرفیتها و امكانات جدید در مدت كوتاهی توسط مصرفكنندگان بلعیدهشده و بر اثر مسابقه ایجادشده بین ساخت راه و جاده با تولید اتومبیلهای راحت و ارزان، تلاشهای عمرانی كم اثرشده و ایمنی راهها نیز مرتبا در حال كاهش است. از سوی دیگر پیشرفت فناوریهای روز شرایط مناسبی را برای ایجاد ارتباط بیوقفه بین تصمیمگیرندگان، مراكز مدیریت ترافیك، خودروها و نیز وضعیت ترافیكی جاده از طریق حسگرها و دستگاههای الكترونیكی فراهم كرده و مدیریتی هوشمندانه، هدفمند و هماهنگ را بهمنظور ارتقای بهرهوری و افزایش كارایی شبكه محقق شد و اینگونه بود كه ITS به مفهوم امروزی آن در ابتدای دهه 90 میلادی متولد شد.
ITSچیست؟
حمل و نقل هوشمند یا ITS (Intellegint transportation system) به معنی استفاده و بهکارگیری فناوریهای نوین (ازقبیل رایانه ارتباطات، سیستمهای کنترل و ... )به منظور ارتقای سطح ایمنی، کارآیی و ارزانی در حمل و نقل است که برای شیوههای مختلف حمل و نقل از قبیل جادهای، ریلی، هوایی و دریایی قابل تعمیم است. افزایش تسهیلات حمل و نقل به دلیل نیاز به سرمایهگذاری کلان و زمان زیاد اجرا و پیادهسازی همواره با محدودیتهای گستردهای روبرو بوده است. بنابراین، به منظور غلبه بر این مشکلات و با توجه به این که حل محدودیتهای مذکور با روشهای سنتی غیرممکن است، سیستمهای حمل و نقل هوشمند درتمامی کشورها مورد توجه قرار گرفت.
ساختار سازمانی ITS به دو بخش ایجاد زیر ساخت و اجرا تقسیم بندی میشود ولی در برخی از کشورها مانند کانادا دولت مرکزی فقط امور مربوط به حمل و نقل،تحقیق، هدایت و نظارت را انجام می دهد و وظایف اجرا به موسسات وابسته به دولت و یا خصوص واگذار میشود.
سیستمهای هوشمند با استفاده از سیستمهای الکترونیکی، سیستم سنتی و ناکارآمد فعلی اطلاعات جادهای را تغییر میدهند؛ این سیستمها با استفاده از فناوری مخابرات، الکترونیک، سخت افزار و نرم افزار کامپیوتر و با بهرهگیری از شیوهای نوین علم مدیریت و برنامهریزی سیستمها باعث افزایش ضریب ایمنی در سفر، اطلاع رسانی جامع به مسافران، اطلاعرسانی به رانندگان، کنترل تردد، کاهش تصادفات، کاهش مصرف انرژی، افزایش کیفیت ها و . . . می شود. مهمترین دستاورد این سیستمها بهبود برنامهریزی و زمانبندی حمل و نقل بهبود و ارتقای مدیریت حمل و نقل افزایش رضایت مشتریان ، ارتقای ظرفیت جادهها و بزرگراهها و کاهش ترافیک و تصادفات است.
محورهای اصلی ساماندهیهای سنتی در سالهای اخیر عبارت بوده اند از:
1. ساخت آزادراهها و بزرگراهها
2.تعریض راههای موجود
3. محدود نمودن ترافیک
4. افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی
هریک از روشهای فوق محدودیتهایی دارند که در نتیجه توانایی خود را درجهت حل مشکلات ترافیک از دست دادهاند و نیاز به سیستمهای هوشمند احساسی میگردد.
مزایای استفاده از ITS
1. کاهش ترافیک و بهبود حرکت
2. افزایش امنیت
3. افزایش راندمان
4. کاهش مصرف انرژی و آلودگی محیط زیست
5.برطرف نمودن محدودیت منابع مالی و محیط
6. قابل رقابت شدن تولید
7. تولید آمارهای بد روز ترافیکی
8. کارآفرینی در جهت تکنولوژیهای پیشرفته
یكپارچه سازی سیستم حملونقل
ITS دربردارنده تمامی فناوریهای اطلاعات، مخابرات، كنترل، مهندسی سیستم و نیز استراتژیها، تصمیمگیریهای مدیریتی و سازوكارهای هماهنگ كنندهای است كه در نتیجه بهكارگیری آنها، بهبود پارامترهای حملونقل و ترافیك نظیر كاهش زمان سفر، مصرف سوخت و افزایش ایمنی حاصل شود. ITS از دیدگاه موضوع و فناوریها در 2 طبقه اصلی زیرساختهای هوشمند و نیز خودروهای هوشمند، تقسیمبندی میشود.زیرساختهای هوشمند عمدتا دربردارنده پروژههایی است كه در معابر درونشهری و برونشهری توسط شهرداریها در شهرها یا توسط وزارت راه در جادهها و آزادراههای برونشهری، به عنوان پروژههای زیربنایی قابل اجراست نظیر نصب سیستمهای كنترل هوشمند در تقاطعها یا نصب تابلوهای متغیر ترافیكی كه در سطح خیابان و جاده نصب میشوند. بخش خودروهای هوشمند نیز دربردارنده فناوریهای جدید داخل خودرو نظیر سیستمهای اعلام جلوگیری از تصادف، سیستمهای دید در شب و نیز سیستمهای هدایت مسیر و دیگر پروژههایی است كه اجرای آن عمدتا به عهده كارخانجات خودروسازی است.
این تقسیمبندی ما را به این نتیجه فوری میرساند كه پیادهسازی موفق ITS در سطح ملی مستلزم انجام هماهنگیهای كلان بین وزارت صنایع، وزارت راه و شهرداریها در مرحله نخست است. گفتنی است طرح ITS در ژاپن با هماهنگی و مشاركت 5 وزارتخانه پایهریزی شده است. البته سیستم حملونقل هوشمند تنها یك ابزار یا تكنولوژی جدید نیست. در واقع ITS امكان یكپارچهسازی سیستم حملونقل را فراهم میآورد. یك سیستم حملونقل به طور كلی، شامل شبكهها، وسایل نقلیه، افراد و كالاهاست. هركدام از اجزای سیستم حملونقل مشخصات، ارگانها و گاهی آژانسهای جداگانه دولتی دارند. ولی فناوری اطلاعات قادر است تمامی این اجزا را به صورت یك سیستم یكپارچه درآورد.
در واقع تبادل اطلاعات تأثیر مستقیمی روی كارآمدی سیستم حملونقل دارد. یك سیستم حملونقل با محوریت اطلاعات میتواند به حل مشكلات قدیمی و كاذب موجود بین حملونقل و ارتباطات كمك كند. افراد، كالا و اطلاعات میتوانند از یك نقطه به نقطهای دیگر منتقل شوند و در موارد زیادی، برای دستیابی مؤثرتر به این هدف، یكی میتواند جایگزین دیگری شود. برای مثال فرستادن یك نامه به صورت الكترونیكی سریعتر، ارزانتر و قابل اطمینانتر از پستكردن آن است یا شركت در یك ویدئو كنفرانس به جای مسافرت و حضور در كنفرانس در مكانی دیگر به مراتب سادهتر و اقتصادیتر است. پیشرفتهای به وجود آمده در فناوری اطلاعات میتوانند به ایجاد یك سیستم كاملا یكپارچه برای سالهای آینده كمك كنند.
ادامه دارد...
فرآوری: مریم نایب زاده
بخش دانش و زندگی تبیان
منبع: itif- vista-jamejamonline