سازشناسی قرون وسطا

در طی سالهای دوره معروف به "قرون وسطا" (اشاره به دوره میان عصر باستان و دوره رنسانس)، چین چه در سالهایی که تحت قیمومیت کشور دیگری بود و یا چه زمانیکه کشوری را تحت قیمومیت داشت، دچار تاثیر پذیری موسیقیایی بود. یک نمونه اثبات این موضوع، اجرای ارکستر سمفونیک "ترکستان شرقی" در امپراطوری چین پس از تصرف این کشور توسط چین بود. با ورود سازهایی چون سنج، ترومپت، کلارینت، قره نی، فلوت، درام، و چنگ به فرهنگ چین، می توان تاثیر گذاری هند و مغولستان را شاهد بود. سنتور در قرن نهم و دهم از فرهنگ مغولستان به فرهنگ چین وارد شد.

هند نیز پا به پای چین به توسعه سازهای موسیقی می پرداخت. چینیان بر روی "ترکیب زنگها" در موسیقی سازها کار می کردند و در همین حال هندویان تمرکز بیشتری بر "انعطاف پذیری" سازها داشتند. هندیها به زنگ ریتم و ارتعاش موسیقیایی علاقه وافری داشتند. این تاکید بر ریتم خاصه فرهنگ و زیست بوم هندوستان است. مورخان، تاریخ سازشناسی هند در قرون وسطا را به دو دوره تقسیم میکنند:

دوره ما قبل اسلام و دوره اسلامی. البته با توجه به تاثیر موسیقیایی هر دوره. در دروه اول سازهای ارتعاشی چون سنج، زنگوله دستی، و ناقوس کوچک کاملا در عرصه فعال بودند. زنگ های این دوره شبیه سینی از جنس برنز بودند که با کوفتن یک چکش بر روی آن صدا ایجاد می شد. درام لوله ای،  سنتور چوبی تحت عنوان "وینا"، ویولن کوتاه، ترومپت مارپیچ شکل، فلوت دو روزنه ای و سه روزنه ای، و شیپور منحنی در این دوره وارد موسیقی هندی شدند. در دروه اسلامی درام مدور و هشت ضلعی وارد موسیقی هندی شد. ایرانیان در این دوره سی تار و قره نی را وارد موسیقی هندی کردند. سی تار ایرانیان دارای سه سیم بود و هندیان آن را به 4 الی 7 سیم ارتقا دادند.

اما شکوفایی موسیقیایی در کشورهای آسیای شرقی همچون اندونزی زمانی شکل گرفت که سیطره موسیقی هندی پایان یافته بود. نسخه برنزی سنتور چوبی توسط قبایل "بالی" و "ژاوا" در اندونزی نواخته می شد و زنگ (زنگى که عبارت است از کاسه و چکشى که آهسته بر آن میزنند) مورد استفاده ترین ساز در این ناحیه بود.

منطقه شبه جزیره عرب و بین النهرین با توجه به اتحادی که پس از اسلام با یکدیگر پیدا کردند، به تبادل موسیقیایی پرداختند. درام چهارچوب دار و دارم استوانه ای را می توان در انواع موسیقی این دو منطقه در آن دوره دید. قره نی مخروطی شکل در آن دوره در بسیاری از جشنها و مراسمات استفاده می شد. پیشرفت موسیقیایی بین النهرین را می توان از خلال تصاویر مینیاتوری ایرانی آن دوره که به یادگار مانده است، مشاهده کرد.

بر خلاف یونان و روم، در دیگر کشورهای اروپایی در طی قرون وسطا، سازها از آسیا وارد می شدند. تا این دوره، تنها سازی که اروپاییان ابداع کرده بودند، چنگ بود. در اروپا مرکزی و شمالی از سازهای سیمی (دارای گردنه لمسی) و در اروپای جنوبی از چنگ استفاده می شد. استفاده از چنگ آنقدر در اروپای شمالی و مرکزی مرسوم گردید تا جاییکه تبدیل به "ساز ملی" کشوری چون ایرلند گردید. استفاده از چنگ و عود در منطقه استونیا گسترش زیادی داشت. اروپا بین سالهای 800 تا 1100 میلادی از سازهای پیچیده چند آوایی استفاده می کرد. ابن خردادبه- جغرافیدان ایرانی قرن نهم- در بخش لغت نویسی تذکره جغرافیایی موسیقی خود آورده است که سازهای موسیقیایی امپراطوری بیزانتین شامل  ارگ، چنگ شیلیانی، سالانج (نوعی ساز بادی)، و چنگ بیزانتینی (دارای 3 تا 5 سیم و به شکل گلابی) بودند. مونو کورد (ساز یک سیمه که براى نمایش نسبت میان صداهاى موسیقى بکار میرود) بعنوان مقیاس دقیق نتها در یک واحد موسیقیایی به تنظیم موسیقی نظم بیشتری می بخشید. مثلا "هاردی گاردی" (نوعی‌ آلت‌ موسیقی‌ كه‌ باگرداندن‌ دسته‌ ای‌ كار میكند) آزادی عمل بیشتری در تنظیمات پیچیده به تک نوازان میداد یا ویولن. سازهای ارتعاشی همچون زنگها و سنج ها کم کم در میان ارتشها جای یافتند. حتی در قرن نهم ساز بادی "نی انبان" (در اسکاتلند خیلی مرسوم است) جای قدرتمندی در ارتشها یافت. ارگ فشاری (کار با فشار هوا) در قرن پنجم میلادی در اسپانیا ابداع و در حدود سال 700 میلادی وارد انگلستان گردید. اوج استفاده از ارگ (که در قالبها و شکلها و اندازه های مختلف ساخته شده بود) در کلیساهای "بندیکتی" انگلیس بود و تا پایان قرن دهم ادامه داشت. و از همانجا، ارگ را ساز کلیسایی خواندند. نوارندگان نی در قرون وسطا محدود به نوازندگان قره نی می شدند. هیچگونه مدرکی از  وجود کلارینت در این عصر در دست نیست.

Encyclopedia.thefreedictionary.com

Wikipedia.org