آشنایی با رایج‌ترین رژیم‌های لاغری
هر ساله، زنان و مردان بسیاری عزمشان را جزم می‌کنند تا وزنشان را کاهش دهند و اندام متناسب‌تری پیدا کنند. اما این روزها رژیم‌های بسیار زیادی ابداع شده و باعث سردرگمی و عدم اطمینان مردم نسبت به آن‌ها شده است و مردم نمی‌دانند که کدامیک از آن‌ها رژیم سالم و مناسبی است و کدامیک به کاهش وزنشان کمک می‌کند. به همین منظور نگاهی سریع به 6 مورد از رژیم‌های اصلی معروف رایج جهان که در این سو و آن سوی جهان به کار بسته می‌شود، می‌اندازیم.
رژیم اتکینز (Atkins)
این رژیم معمولاً بر مصرف بالای پروتئین به همراه مقدار بسیار اندکی کربوهیدرات تمرکز دارد. این برنامه غذایی، سطح انسولین خون را تحت کنترل قرار می‌دهد. کربوهیدرات‌ها باعث می‌شوند که انسولین به سرعت بالا و پایین برود و در نتیجه مانع سوختن ذخایر چربی بدن می‌شوند.
رژیــم ویت واچرز ( Weight Watchers )
برنامه لاغری مشهور و پرطرفداری است که ده‌ها سال است در گرداگرد جهان به اجرا درمی‌آید و در حال حاضر نیز علاقه‌مندان جدیدی پیدا کرده است. رژیم و ورزش، بخشی از این برنامه لاغری است. ویژگی اصلی این رژیم این است که به صورت گروهی اجرا می‌شود و یک شبکه بزرگ حمایتی شامل رژیم گیرندگان را در بر می‌گیرد. امروزه، این برنامه اساساً به صورت آنلاین به اجرا درمی‌آید.
رژیم زون (Zone)
برنامه لاغری دیگری است که در آن سطح انسولین به شدت کنترل می‌شود. با این وجود، مصرف کربوهیدرات‌ها در این رژیم به اندازه برنامه لاغری اتکینز محدود نیست. کربوهیدرات‌های تصفیه نشده و همچنین چربی‌ها و روغن‌های سالمی نظیر روغن زیتون از اهمیت خاصی در این برنامه برخوردار است.
رژیم سواحل جنوبی(South Beach)
این رژیم در دهه 90 و توسط یک متخصص قلب که از پیشنهادهای غذایی انجمن قلب آمریکا ناراضی بود، پایه‌ریزی شد. این انجمن از یک سو بر مصرف بسیار اندک چربی‌ها و از سوی دیگر بر مقدار بسیار زیاد کربوهیدرات تأکید داشت. رژیم سواحل جنوبی بر تصحیح این برنامه متمرکز است و برنامه‌های رژیمی را که شامل اندکی کربوهیدرات‌های تصفیه شده اما مقدار متوسطی چربی‌های سالم است، ارائه می‌کند.
رژیم غذاهای خام (Raw Food)
همان‌طور که می‌توان تصور کرد، این رژیم غذایی جدید، بیش از هر چیز بر اهمیت غذاهای فراوری نشده و پخته نشده تکیه دارد. در این برنامه پیشنهاد شده است که حداقل سه چهارم غذای مصرفی هر روز از منابع غذایی پخته نشده و ترجیحاً منابع آلی تشکیل شده باشد. به دلیل ارائه‌ی همین پیشنهادهای غذایی، اکثر افرادی که از این رژیم پیروی می‌کنند، نیمه گیاه‌خواران یا گیاه خواران مطلقی هستند که به ترتیب از خوردن محصولات حیوانی یا محصولات و فرآورده‌های حیوانی پرهیز می‌کنند. بدیهی است که اجرای این برنامه لاغری به کاهش شدید مصرف چربی‌های اشباع شده منجر می‌شود.
رژیم شکرشکن‌ها(Sugar Busters)
رژیمی است که بر حذف غذاهایی شامل کربوهیدرات‌های تصفیه شده، برنج و آرد سفید تمرکز دارد. همچنین با غذاهایی با شاخص گلایسمی بالا مثل سیب زمینی و هویج مخالف است.
توضیحاتی درباره رژیم شکرشکن‌ها
این رژیم بر مبنای این ایده قرار دارد که زیاده‌روی در مصرف مواد غذایی شیرین و فرآوری شده عامل اصلی چاقی و اضافه وزن می‌باشد. مؤلفان این رژیم، مانند خالقان رژیم سواحل جنوب، توصیه می‌کنند برای جلوگیری از افزایش میزان انسولین و ذخیره شدن چربی‌ها که نتیجه آن است، از موادی استفاده شود که شاخص گلایسمی GL آن‌ها پایین باشد. در عین حال که مصرف برخی از کربوهیدرات‌ها (مخصوصاً قند) به طور کلی ممنوع است، مؤلفان این رژیم می‌گویند سایر رژیم‌ها بیش از حد کم کربوهیدرات هستند در حالی که مصرف کربوهیدرات‌های سالم به خاطر پاره‌ای مواد مغذی ارزشمندی که دارند بسیار مهم می‌باشد.
تئوری دیگری که در تکامل این رژیم نقش داشته این است که یک رژیم سرشار از کربوهیدرات مانع تولید گلوکاگون‌ها، موادی که از پانکراس ترشح می‌شوند و به سوختن چربی‌های ذخیره شده کمک می‌کنند، می‌گردد. از طرف دیگر یک غذای سرشار از پروتئین، ترشح گلوکاگونی را افزایش می‌دهد.
شاید بهتر باشد به جای رژیم، این برنامه را نوعی شیوه زندگی بنامیم زیرا مؤلفان آن فقط به ارائه پاره‌ای توصیه‌ها (به صورت منوهایی از غذاهای مجاز جهت صرف در وعده‌های اصلی یا برای ته‌بندی) اکتفا کرده و هیچ دستورالعمل قدم به قدمی مطرح نکرده‌اند. با این وجود به رژیم گیرندگان مکرراً توصیه شده که مقدار زیادی سبزیجات فیبردار، غلات سبوس‌دار ، گوشت بدون چربی و لبنیات کم‌چرب مصرف نمایند.
برنامه غذا خوردن
بر خلاف برخی دیگر از رژیم‌های مراقب کربوهیدرات‌ها، این رژیم خوردن میوه (البته نه همه انواع) را مجاز می‌داند. در مورد شام بدون ذکر دقیق جزئیات توصیه می‌کند مقدار آن متعادل و قبل از ساعت 8 شب بساط آن برچیده شده باشد. در شبانه‌روز هم حداقل باید سه وعده غذا خورد. بر خلاف رژیم معتادان به کربوهیدرات که مدعی بود زیاد بودن تعداد دفعات غذا باعث خارج شدن کنترل میزان انسولین می‌گردد، رژیم حاضر مدعی است اگر فاصله بین غذاها زیاد باشد واکنش بدن در مقابل انسولین تغییر می‌یابد و باعث می‌شود که چربی بیشتری ذخیره شود.
ورزش در کجای این رژیم می‌گنجد؟
مثل بسیاری از مؤلفان کتب رژیم، گروه نویسندگان رژیم حاضر هم می‌گویند برای آن که وزنتان کم شود لازم است که حتماً ورزش کنید. به هر حال توصیه آن‌ها لااقل 20 دقیقه در روز و 4 روز در هفته ورزش کردن است.
ضمناً متذکر می‌شوند که اگر شما ورزشکار درست و حسابی مثل دونده دوی ماراتن هستید این رژیم ممکن است برایتان مناسب نباشد چرا که مصرف مقادیر بیشتری کربوهیدرات، بیشتر از آنچه در این رژیم مجاز است، برای شما لازم است.
مزایا
این رژیم، رژیم بسیار معقولی است که اقدامات چندانی را نمی‌طلبد. اگر لیست غذایی را که در این رژیم توصیه شده بررسی کنید احتمالاً احساس رضایت بسیاری خواهید کرد و دسرهای آن هر چند خیلی پر و پیمان نیستند ولی حداقل دسری در کار هست. توصیه مؤلفان رژیم به کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده، بدون ممنوع کردن کامل آن، با توجه به این که خیلی از مردم در این زمینه زیاده‌روی می‌کنند، توصیه بسیار مفیدی می‌باشد.
معایب
اطلاعاتی که مؤلفان این رژیم ارائه می‌دهند پردازش نشده است و شما خودتان باید آن‌ها را سروسامان بدهید. منوهای آن طوری نیستند که مطلب را بخوانید و شروع به تهیه آن کنید (چنین چیزی اصلاً وجود ندارد) شاید این حسن باشد و شما را وادار به یادگرفتن کند ولی گاهی هم که نیاز شدید به راهنمایی دارید مسلماً عیب خواهد بود.
این برنامه در واقع برای ایجاد تغییر طراحی نشده که این هم شاید حسن باشد (برنامه به شما یاد می‌دهد که چه طور سالم تغذیه کنید و در این کار استمرار داشته باشید و از شل و سفت کردن اجتناب نمایید) و شاید هم عیب (در برنامه هیچ نوع شروع جهشی یا نتایج ملموس پیش‌بینی نشده تا عامل تشویقی برای رژیم گیرنده باشد)، بسته به آن که چطور به موضوع نگاه کنید. مؤلفان این رژیم اهل ارائه عدد و ارقام نبوده‌اند در نتیجه تعیین مقدار دقیق آنچه که باید بخورید کمی مشکل است.
برای چه کسی مناسب است؟
اگر می‌خواهید کربوهیدرات مصرفی خود را کاهش دهید و در عین حال نمی‌توانید به طور کامل از آن دل بکنید این رژیم راه حل بینابینی ارائه می‌کند. کسانی هم که به خودشان متکی هستند از این رژیم خوششان خواهد آمد چون در این رژیم شخص باید خودش منوهای خود را تنظیم کند و کسی نیست که دست او را بگیرد.
شمارش کالری و اندازه‌گیری مقدار کربوهیدرات‌ها نیز لزومی ندارد. بنابراین هر کسی که بخواهد اصول کلی حاکم بر تغذیه سالم و مغذی را بداند و دنبال راهنمایی قدم به قدم نباشد می‌تواند از این رژیم استفاده کند. دستور طبخ غذاهای بسیاری از بهترین رستوران‌های معروف جهان اخذ شده است (مثلاً یک مورد از عربستان سعودی) لذا اگر اهل تجربه و آزمایش در آشپزخانه هستید این رژیم می‌تواند برای شما مناسب باشد.
جمع بندی
هر یک از این رژیم‌های غذایی دارای مزایا و همچنین معایب خاص هستند. بسیاری از مردم قسم می‌خورند که برنامه‌های لاغری فوق به آن‌ها در کاهش وزنشان کمک کرده است و این در حالی است که مخالفان، آن‌ها را به عدم پیروی از یک برنامه رژیمی متعادل متهم می‌کنند.
برای جمع بندی این بحث، بهتر است قبل از این که اطمینان یابید که کدام برنامه رژیمی، برنامه سالمی است تحقیقات دقیقی را در مورد هر یک از آن‌ها انجام دهید.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
همشهری- اعظم محمودوند
جوان امروز
اگر می‌خواهید با کارشناسان تغذیه‌ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
مطالب کامل و جامع درباره رژیم‌های لاغری
سلامت قلبتان را فدای رژیم‌های یویویی نکنید
رژیم یویو، شما را چاق‌تر می‌کند
