صاعقه ای در مغز (صرع)

یكی از شایع ترین اختلالات مغزی در جهان، اختلال صرع است. این بیماری در بسیاری از موارد با تشنج های مكرر كه نتیجه فعالیت بیش از حد مغز است، مشخص می شود و علائم آن حملات ناگهانی و موقت، بیهوشی و تشنج متناوب با فواصل سلامت ظاهری است. بروز صرع می تواند ناشی از زمینه های ژنتیكی، آسیب مغزی ناشی از زایمان، بیماری های عفونی و انگلی، آسیب های مغزی، مسمومیت ها و تومورها باشد.

سن شروع این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. بروز صرع قبل از شش ماهگی حاكی از ضایعات شدید مغزی است. اگر در جریان تب اتفاق بیفتد، حاكی از كم شدن آستانه تحمل مغزی بوده و در دوران بلوغ حاكی از اختلالات فیزیولوژیكی، زیستی و هورمونی است. در سن 35 سالگی به بالا نیز معمولاً به دلیل ضایعات قلبی و عروقی است.

در تشخیص صرع باید به چند نكته توجه داشت: تشخیص وجود بیماری، تشخیص نوع بیماری و تشخیص علت بیماری. امروزه بیماری صرع را به دلایلی از جمله روابط اجتماعی، تحصیلی، ازدواج، فعالیت های شغلی و... در زمره بیماری های اجتماعی به شمار می آورند. در تشخیص صرع نباید آن را با عارضه ای به نام «سنكوپ» كه در اثر كم رسیدن خون به مغز، به علت كم شدن برگشت خون وریدی مخصوصاً در كسانی كه زیاد سرپا می ایستند یا در سربازانی كه به مدت طولانی نگهبانی می دهند، اشتباه گرفت. به طور كلی در تشخیص این بیماری به شرح حال بیمار و شاهدان عینی و قابل اطمینان در حملات تشنجی و بیهوشی، باید توجه و دقت كافی شود.

انواع صرع

صرع تشنجی:

با تشنج های توأم با بیهوشی مشخص می شود و تقریباً همه ما آن را به عنوان "حمله غش" می شناسیم. در این حالت فرد بدون اختیار به زمین می خورد. عضلات بدن كشیده شده، سر به عقب می افتد و بدن یكپارچه سفت و تنفس قطع می شود. در این مرحله عضلات صورت، دست ها و تمام بدن دچار حركت و تكان شدید شده كه با گاز گرفتن زبان، كف كردن دهان، كبودی رنگ صورت و گاهی دفع ادرار مشخص می شود. در پایان حمله نیز موقعی كه شخص به هوش می آید، هیچ خاطره ای از آنچه اتفاق افتاده است ندارد و نسبت به آنچه كه پیش آمده کاملا بی اطلاع است، فقط احساس كوفتگی و خستگی شدید می كند و اگر سابقه داشته باشد، متوجه می شود كه غش كرده است.

صرع کوچک:

برخلاف صرع بزرگ یا تشنجی، درصرع كوچك فرد سقوط نمی كند، ولی فراموشی كه به حالات "بیخودی از خود" معروف است، در این نوع صرع اتفاق می افتد. در این نوع حمله، شخص مصروع ناگهان در حالتی كه است، ثابت می ماند و فعالیتش متوقف می شود. در این حالت بیمار چیزی حس نمی كند و بینایی و شنوایی اش محدود می شود، ولی پس از گذشت 2 تا 20 ثانیه مجدداً فعالیتش آغاز می شود، در حالی كه از اتفاقی كه افتاده كاملاً بی خبر است. این حملات ممكن است در سنین بلوغ از بین بروند یا این كه به صرع بزرگ تبدیل شوند.

صرع روانی- حركتی:

این نوع صرع همیشه با از دست دادن هوشیاری توأم نیست و با تغییرات خلقی مانند پرخاشگری، بیقراری شدید، ناآرامی، حملات انفجاری، خرابكاری و... ممكن است همراه باشد. به علت حملات مكرر صرع و كاهش اكسیژن و تغذیه سلول های مغز، قدرت مقاومت در مقابل عوامل مختلف در فرد مصروع كاهش می یابد و باعث واكنش های غیرعادی و اختلال در یادگیری می شود. به همین جهت عده ای از محققان نام شخصیت های صرعی را «شخصیت های انفجاری» گذاشته اند.

خوشبختانه با داروهای جدید می توان از اكثر حملات صرعی پیشگیری كرد. این داروها نه تنها حملات را متوقف می كنند، بلكه در درمان علائم روانی و خصوصیات اخلاقی و عاطفی بیماران نیز تأثیر زیادی دارند.

تشنج تب دار در كودكان

نوار مغزی در این كودكان علامت صرع را نشان نمی دهد، ولی آمادگی برای تشنج های بعدی در كودك وجود دارد. البته تشنج به هنگام تب به شرطی كه موارد زیر را دارا باشد، خطرناک نیست:

كمتر از 15 دقیقه به اتمام برسد، تكرار نشود، با علائم ضایعات مغزی و عقب ماندگی همراه نباشد، سابقه بیماری در خانواده وجود نداشته باشد، بیماری بعد از یك سالگی بروز كند و كودك مبتلا به كمبود قند و كلسیم نباشد.

با توجه به این كه بیش از 80 درصد بیماران مصروع در كشورهای در حال توسعه زندگی می كنند، در زمینه اقدامات مؤثر و مفید در پیشگیری از صرع می توان مراقبت كافی در دوران بارداری، پیش و پس از زایمان، زایمان بی خطر، كنترل تب در كودكان، كنترل بیماری های انگلی و عفونی و پیشگیری از صدمه مغزی را نام برد.

در زمینه درمان نیز مطالعات اخیر در كشورهای در حال توسعه نشان داده ، تا 70 درصد موارد تازه تشخیص داده شده صرع در كودكان و بزرگسالان را می توان با موفقیت با داروهای ضد صرع درمان كرد. پس از گذشت 5-2سال از كنترل موفقیت آمیز صرع نیز می توان درمان را در60 تا 70 درصد موارد قطع كرد. درمان جراحی برای برخی از بیماران مصروع مقاوم به درمان نیز ممكن است موفقیت آمیز باشد. حمایت روانی و اجتماعی نیز برای این بیماران ارزشمند است.

رویكرد جدید برای تشخیص صرع

در اجلاس امسال متخصصان اروپایی در مورد صرع، شیوه جدیدی برای تشخیص این بیماری مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش های جدید حاكی از آن است كه خطر تشخیص نادرست صرع را با تجزیه و تحلیل گفتار بیمار در توصیف حملات تشنجی اش می توان كاهش داد. این شیوه به پزشكان كمك خواهد كرد تا تفاوت بین حملات تشنجی غیر صرعی و حملات صرعی را متوجه شوند.

اگر مغز هر فردی در معرض یك تحریك قدرتمند قرار گیرد، دچار حمله تشنجی می شود. در واقع یك نفر از هر 20 نفر زمانی در طول زندگی اش حمله تشنجی داشته است، اما افراد مصروع مكرراً دچار حملات تشنجی می شوند. این حملات ناشی از تكانه های الكتریكی غیرطبیعی در مغز است. نوع حملات از فردی به فرد دیگر فرق می كند. در شیوه ی جدید تشخیص، به بیمار فرصت داده می شود كه تجربه خود را در حین حمله تشنجی توصیف كند. پژوهشگران دریافته اند نحوه توصیف صرع و حملات غیرصرعی توسط بیماران كاملاً متفاوت است. بیماران صرعی داوطلبانه چگونگی بروز و فروكش كردن حملات را شرح می دهند، در حالی كه بیماران مبتلا به حملات غیرصرعی معمولا در مورد حمله شان دچار فراموشی كامل هستند.

* مطالب مرتبط :

- صرع و ازدواج

- تشنج و صرع در کودکان

- موسیقی، بیماری صرع را معالجه می کند

- ورزش برای صرع مفید است