گزارش تحقیق

گزارش تحقیق، نوشته ای است که در آن هدف، برنامه و مجموعه کارهایی که پژوهشگر در مراحل مختلف انجام داده، منعکس شده است. این گزارش باید ساده، روشن، جامع و دقیق باشد به طوری که هر کس با خواندن آن بتواند در جریان سیر فعالیت های پژوهشگر قرار گیرد و در صورت تمایل بتواند هر قسمت از پژوهش را دوباره انجام دهد.

نوشتن گزارش کار بخشی از فعالیت علمی است و اهمیت آن در دنیای امروز بسیار زیاد است. بعضی از موضوع های مهم وجود دارد که پژوهشگران در نقاط مختلف جهان روی آن ها کار می کنند و لازم است از نتیجه ی کار یک دیگر آگاه باشند. مثلاً بیماری ایدز یا سرطان موضوع هایی است که در کشورهای مختلف، مورد بررسی پژوهشگران است و آن ها مرتب از راه مقالات، کتاب ها یا اینترنت در جریان کارهای یک دیگر قرار می گیرند. به همین دلیل در نوشتن گزارش تحقیق باید از الگوهای معینی پیروی کرد. این الگوها برای تألیف و تدوین کتاب ها و مقالات، قراردادهای عمومی و بعضی بین المللی است.

قسمت های مختلف یک گزارش

گزارش پژوهش معرف نظم فکری گزارش دهنده و نشان دهنده ی سابقه ی کار و مراحلی است که پژوهشگر انجام داده و شامل اجزای زیر است:

1-      صفحه ی عنوان

2-      مقدمه (پیش گفتار یا دیباچه)

3-      فهرست مطالب

4-      متن

5-      نتیجه

6-      فهرست منابع

7-      فهرست های اعلام

8-      ضمایم

بعضی از مقالات فقط شامل عنوان، مقدمه، متن و نتیجه هستند. اکنون به شرح هر قسمت می پردازیم.

1-      صفحه عنوان

در نخستین صفحه ی گزارش عنوان پژوهش نامه، نام نویسنده، محل و تاریخ نوشتن با حروف درشت و متناسب نوشته می شود. معمولاً پشت این صفحه سفید است. عنوان پژوهش نامه را در پشت جلد هم می نویسند.

صفحه ی سوم، صفحه ی اهدا و تقدیم است. پشت این صفحه هم معمولاً سفید است. چنان چه نویسنده ی مشهور یا استاد و مربی راهنما مقدمه ای را در معرفی پژوهشگر و یا معرفی تحقیق بنویسد، این مقدمه در صفحه ی بعد قرار می گیرد. چنین مقدمه ای را «تقریظ» نامند.

2-      مقدمه – سرآغاز

مقدمه نوشته ی کوتاهی است درباره ی علت انتخاب موضوع تحقیق، هدف و روش تحقیق و یا مسائل خاصی که در ضمن تحقیق به وجود آمده است.

معمولاً در مقدمه از افراد، گروه ها و یا سازمان هایی که در جهت انجام پژوهش همکاری داشته اند سپاس گزاری می شود. مقدمه باید به روشنی نوشته شود که ذهن خواننده را نسبت به موضوع حساس و علاقه مند کند و گزارش را به طور دقیق بخواند.

3-      فهرست مطالب

فهرست مطالب در بر گیرنده ی شماره و عنوان فصل ها و بخش های اصلی و فرعی هر فصل است. معمولاً در برابر عنوان هر فصل و هر بخش شماره ی صفحه ی آغاز آن را در طرف چپ و رو به روی آن می نویسند.

فهرست تصویرها، نقشه ها، نمودارها و جدول های موجود در گزارش را می توان در صفحه های مجزا پس از فهرست مطالب تنظیم کرد.

4-      متن

متن شامل نوشته ی اصی گزارش است. متن گزارش از دو قسمت تشکیل شده است: در قسمت اول موضوع و مسئله ی مورد پژوهش معرفی می شود و از نظر تاریخی کارهایی که دیگران برای شناختن این مسئله انجام داده اند نقد و بررسی می شود. در این قسمت نکات مثبت و منفی پژوهش های انجام شده مورد بحث قرار می گیرد. قسمت دوم در بر گیرنده ی فصل هایی است که پژوهشگر به معرفی کارهایی می پردازد که خود انجام داده است.

در آخر هر فصل، یا در آخر گزارش، خلاصه ای از آن فصل یا کل گزارش تنظیم می شود. خلاصه ی هر فصل که معمولاً در یک صفحه جای می گیرد شامل مفاهیم اصلی آن فصل و نتیجه ای است که از خواندن آن فصل حاصل می شود.

در متن گزارش از شکل، نمودار، جدول، فرمول و هر آن چه که می تواند به انتقال آسان تر نوشته کمک کند استفاده می شود. یکی از کارهایی که بر اهیمت گزارش می افزاید، زیر نویس ها است. زیر نویس ها شامل توضیح اصطلاحات و لغات مشکل و معادل خارجی آن ها،منبع و مأخذ نوشته و معرفی مختصر کسی است که نوشته یا گفته ای از او در متن آمده است. معمولاً زیر نویس ها با شماره یا علامت ستاره مشخص می شود. در بعضی از کتاب ها و گزارش ها به جای زیر نویس، شرح و توضیحات بر آخر فصل اضافه می شود. در این صورت از شماره استفاده می شود.

5-      نتیجه

قسمت آخر هر گزارش به نتیجه ی تحقیق و اعلام پیشنهادها اختصاص دارد. این قسمت بسیار مهم است، زیرا هر گونه تصمیم گیری نسبت به پیشنهادها و نتایج پژوهش به این قسمت بر می گردد. معمولاً افرادی که فرصت مطالعه ی همه ی گزارش را ندارند، فقط به نتیجه ی گزارش که معمولاً بین یک تا دو صفحه است مراجعه می کنند.

6-      فهرست منابع

این فهرست شامل کلیه ی منابع صوتی، تصویری و نوشتاری است که پژوهشگر در پژوهش خود از آن ها استفاده کرده است. فهرست منابع بر اساس حروف الفبا، نام پدید آور و یا نام منبع تنظیم می شود.

در فهرست کتاب هایی که به آن ها مراجعه شده به ترتیب مشخصات زیر نوشته می شود:

1- نام خانوادگی نویسند، 2- نام کوچک نویسنده، 3- نام کتاب، 4- ناشر، 5- جلد چندم، 6- چاپ چندم، 7- تاریخ نشر

مثال برای یک نویسنده:

افشار، ایرج؛ فهرست مقالات فارسی، 1328 ق 1338، تهران: دانشگاه تهران، 1340

برای یک نویسنده و یک مترجم:

اسمیت، کتی؛ چرا؟ ترجمه ی نسرین وکیلی، تهران: انتشارات مدرسه، 1370

برای دو یا سه نویسنده:

پور سلطانی، مریم؛ علی اصغر کاکو جویباری، سکینه جوانشیر. زبان آموزی کودکان، تهران: انتشارات مدرسه، 1369

سازمان یا مؤسسه به منزله ی نویسنده:

گروه مؤلفان به سرپرستی دیوید جولانز؛ نیرو، انرژی و منابع انرژی، ترجمه ی اسفندیار معتمدی، انتشارات مدرسه، چاپ چهارم، 1379

یک جلد از کتاب های چند جلدی:

آلیرمال، ژول ایزاک؛ تاریخ عمومی، ج 2، تاریخ روم. ترجمه ی غلامحسین زیرک زاده، تهران، ابن سینا، 1343

مقاله یا فصل و بخشی از یک کتاب که نویسنده ی مستقل دارد:

محمود نجم آبادی؛ سیر و تحول علوم طبی در ایران و شاهکارهای پزشکان ایرانی، در گوشه ای از سیمای تاریخ تحول علوم در ایران، مجموعه مقالات تحقیقی.

7-      فهرست های اعلام

علاوه بر فهرست منابع که در کتاب نوشته می شود معمولاً فهرست های زیر نیز تنظیم و اضافه می شود:

1- فهرست اشخاص که نام آن ها در مقاله ذکر شده به ترتیب الفبا

2- فهرست اماکن و شهرها

3- فهرست اصطلاحات

4- فهرست نمودارها و جدول ها

5- فهرست تصاویر و عکس ها

6- فهرست قبایل، طوایف و اقوام

8-      ضمایم

بعضی از گزارش ها، ضمایمی همراه دارند. این ضمایم می تواند پرسش نامه، عکس، فیلم، پنوار صوتی، نوار ویدیویی، دیسکت کامپیوتر، نقشه و ... باشد.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تنظیم: اعظم اژدری

مطالب مرتبط :

روش تحقیق یا همان راه بدست آوردن علم

معنای لغوی تحقیق