شرط مهم موفقیّت در تحصیل
مقاله شماره یک را می توانید اینجا مطالعه فرمایید.
آیت الحق مرحوم ملّا حسینقلی همدانی در نامه ای می نویسد:
«...و آنچه این ضعیف از عقل و نقل استفاده نموده ام، این است که اهمّ اشیاء از برای طالب قرب، جدّ و سعی تمام در ترک معصیت است. تا این خدمت را انجام ندهی؛ نه ذکرت؛ نه فکرت به حال قلبت فایده نخواهد داشت، چرا که پیشکش و خدمت کردن کسی که با سلطان در عصیان و انکار است، بی فایده خواهد بود، نمی دانم کلام سلطان اعظم از این سلطان عظیم الشأن است. و کلام نقار اقبح از نقار با اوست.
فَافهَم ممّا ذکرتُ اَنَّ طَلَبَکَ محبّةً الهیّة، مع کونک مرتکبا للمعصیة، امر فاسد جداً، و کیف یخفی علیک کون المعصیة سبباً لنفرة و کون النفرة مانعة الجَمع مَعَه المحبّة، و اذا تَحَقّقَ عندک اَنّ ترک المعصیة اول الدین و آخره، ظاهره و باطنه، فبادر الی المجاهدة، واشتغل بتمام الجدّ اِلی المراقبة، من اوّل قیامک من نومک فی جمع آناتک الی نومک،
و الزم الادب فی مقدّس حضرته، واعلم انّک بجمیع اجزاء وجودک ذرّة ذرّة اسیر قدرته، و راع حرمة شریف حضوره، واعبده کأنّک تراه، فاِن لم تکن تراه فاِنّه یراک، والتَفِت دائماً الی عظمته و حقارتک، و رفعته و دنائتک،
و عزّته و غناه و حاجتک، و لا تغفل شناعة غفلتک عنه جلّ جلالُه، مع التفاته الیک دائماً و قُم بین یدیه مقام العبد الذلیل الضعیف، و تَبَصبَص تحت قدمیه، بَصبَصة الکلب اَوّلا یکفیک شرفاً و فخراً، اَنّه اذن لک فی ذکر اسمه العظیم، بلسانک الکثیف، الذی نجسته قاذورات المعاصی.
پس ای عزیز! چون این کریم رحیم، زبان تو را مخزن کوه نور؛ یعنی، ذکر اسم شریف قرار داده، بی حیائی است مخزن سلطان را آلوده به نجاست و قاذورات غیبت و دروغ و فحش و اذیّت و غیرها من المعاصی نمودن.
مخزن سلطان، باید محلّش پرعطر و گلاب باشد؛ نه نجس مملوّ از قاذورات؛ و بی شک چون دقّت در مراقبت نکرده ای، نمی دانی که از جوارح سبعه؛ یعنی، گوش و زبان و چشم و دست و پا و بطن و فرج؛ چه معصیتها می کنی و چه آتشها روشن می نمایی و چه فسادها در دین خودت بر پا می کنی و چه زخمهای منکره به سیف و سنان زبانت، به قلبت می زنی، اگر نکشته باشی بسیار خوب است.
اگر بخواهم شرح این مفاسد را بیان نمایم در کتاب نمی گنجد، در یک ورق چه می توانم بکنم، تو که هنوز جوارحت را از معاصی پاک نکرده ای، چگونه منتظری که در شرح احوال قلب چیزی به تو بنویسم؛ پس:
«البِدار، البِدار الی التوبة الصادقة ثمّ العجل العجل فی الجدّ و المراقبة ». (تذکرة المتقین208 ـ 211.)
استاد بزرگ علم اخلاق، مرحوم شیخ محمد بهاری(ره) می فرماید:
« اِنّ السالک سبیل التقوی یجب علیه مراعاة امور: الاوّل ترک المعاصی و هذا هو الّذی بُنی علیه قوام التقوی و اُسِّسَ علیه اساس الاخرة و الاولی و ما تقرّب المتقرّبون بشیءٍ اعلی وَ افضل منه».
[کسی که می خواهد متّقی باشد و در راه تقوا قدم گذارد، باید چند امر را مراعات نماید: اوّل ترک گناهان، که پایه تقوا و اساس دنیا و آخرت، بر آن بنا نهاده شده است و مقرّبین درگاه خداوند متعال به چیزی بالاتر و بهتر از آن تقرّب نجستند.]
و از این جاست که حضرت موسی(ع) از حضرت خضر(ع) سؤال می کند که چه کرده ای که من مأمور شده ام از تو تعلّم کنم؟ به چه چیز به این مرتبه رسیدی؟ فرمود:
بترک المعصیة، پس این را باید انسان بداند و نتیجه آن هم بزرگ است حقیقةً، چقدر قبیح است از بنده ذلیل که آناً آفآناً مستغرق نِعَم الهی بوده باشد، و در محضر مقدّس او به مفاد قوله:
« مع کل شیءِ لا بالمقارنة و غیر کلشیءٍ لا بالمزایلة[1] و اینما کنتم فهو معکم»؛ اقتباس از سوره حدید/4. اصل آیه چنین است: «و هو معکم اینما کنتم».
[او با همه چیز هست ولی نه به این نحو که جفت و قرین چیزی واقع شود... و مغایر با همه چیز است و عین اشیاء نیست ولی نه به این وجه که از اشیاء جدا باشد و وجود اشیاء مرزی برای ذات او محسوب شود]. (سیری در نهج البلاغه، صفحه 59)
امام صادق(علیه السلام) به حفص بن غیاث فرمود:
«یا حفص یغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل اَن یُغفر للعالم ذنب واحد.»
ای حفص، هفتاد گناه از انسان جاهل آمرزیده می شود، قبل از این که یک گناه از عالم و دانشمند، بخشوده شود.
گذشته از همه اینها، از آن جا که حضرت ولیّ عصر«ارواحنا فداه» به فرموده خودشان نحن و ان کنّا ثاوین بمکاننا النّائی عن مساکن الظالمین حَسَبَ الذی اراناه الله تعالی لنا من الصلاح ولشیعتنا المؤمنین فی ذلک مادامت دولة الدنیا للفاسقین، فانّا یحیط علمنا بأنبائکم و لا یَعزُبُ عنّا شیءٌ من اخبارکم... (بحار، ج 53/175)
بر همه اعمال ما آگاهی دارد و ناظر به جزئیّات کارهای ماست؛ هر گناهی که از ما سر می زند، تیری است که به قلب آن واسطه فیض مخلوقات؛ نشانه می رود.
بنگرید چگونه در توقیع مبارکش به شیخ مفید(ره) از گناه شیعیان ناراحت است و شکوه می کند و علت طولانی شدن غیبت را، عمل نکردن شیعیان به وظایف خودشان می داند:
«و لو أنّ اشیاعنا وفقهم الله لطاعته، علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم، لَما تأخّر عنهم الیُمن بلقاءنا، و لَتَعَجّلت لهم السَّعادأ بمشاهدتنا، علی حق المعرفة و صدقها منهم بنا فما یَحبِسنا عنهم اِلّا ما یتَّصِل بنا ممّا نکرهه و لا تؤتّره مِنهم.» (بحارالانوار، ج 53/177.)
اگر دوستان و پیروان ما ـ که خدایشان به طاعتش موفق بدارد ـ به عهدی که بر آنهاست عمل می کردند، و در این راه یکدل و همصدا بودند، دیدار ما و نیکبختی آنان به سبب آن، از ایشان به تأخیر نمی افتاد، و به زودی با مشاهده ما به سعادت می رسیدند.
چیزی که مرا از شیعیانم پنهان داشته است، کارهای ناشایسته آنهاست که به من می رسد.
منابع:
كتاب سیمای فرزانگان
كتاب منیة المرید ترجمه فارسی
تهیه و فرآوری : علی فریادرس ،گروه حوزه علمیه تبیان
