رابطه منتظر و نیکوکاری
در آیه هفت سوره محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: «اگر خدا را یاری کنید، او نیز شما را یاری نموده و در سلوک راه حق، قدمهایتان را ثابت و استوار نگه می‌دارد» و یا در سوره بقره می‌فرماید: «کیست که به خدا قرض نیکویی دهد تا آن را برای او چندین برابر کند؟».(1) ممکن است این سؤال در ذهن کسی خطور کند که خداوند تبارک و تعالی ـ که بی‌نیاز مطلق است و احتیاج در مورد ذات مقدس او متصور نمی‌باشد ـ چگونه چنین درخواستی از بندگان خود نموده است؟
در جواب می‌توان گفت که خداوند از جهت شدت محبت و علاقه‌ای که به اولیاء خود دارد، یاری آنها را یاری خود، ظلم به آنها را ظلم به خود و احسان به آنها را احسان به خود، بیان نموده است و آنها را معیار و ملاک قرار داده تا بندگانش را امتحان کند. پس هر کس، ادعای محبت پروردگار را دارد، باید اولیاء او را دوست بدارد؛ چنانکه در ضمن بسیاری از زیارات معصومین علیهم السلام ، آمده است: «مَنْ أحبَّکُم فَقَدْ أحبَّ اللهَ وَ مَنْ أبْغَضَکُم فَقَدْ أبغَضَ اللهَ؛ کسی که شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هرکه با شما دشمنی کند، خدا را دشمن داشته است». لذا اگر کسی بخواهد خدا را یاری کند تا مشمول عنایت پروردگار و امدادهای غیبی او گردد باید اولیاء او را یاری کند.
بدیهی است که سر سلسله اولیاء الهی و محبوب‌ترین افراد در درگاه ربوبی، خاتم انبیاء، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت معصوم آن حضرت علیهم السلام هستند. ایشان، سرچشمة همه برکات و واسطه همه فیوضات الهی می‌باشند و آنچه از طرف پروردگار به بندگانش احسان می‌شود، به خاطر آنهاست.
در این زمان، ولایت الهی، خلافت و وصایت محمدی به وجود مبارک حجت بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف ، اختصاص دارد؛ اوست که واسطه بین خلق و خالق است و به برکت وجود نازنینش به همه موجودات، روزی داده می‌شود و به یمن وجودش، زمین و آسمان، استوار مانده است: «بیمنه رُزِقَ الوری و بوجوده ثَبَتَتِ الارض و السماء». وظیفه ما در مقابل این همه الطاف و عنایات ـ که از ناحیه او به ما رسیده ـ شکرگزاری است و کمترین مرتبه شکر این است که نعمت‌های ولی‌نعمت خود را در راه مخالفت با او به کار نبریم؛ بلکه به هر نحو ممکن، موجبات خوشنودی او را فراهم آوریم و او را به هر شکل ممکن، یاری کنیم. این، یاری پروردگار است و همان است که خداوند تبارک و تعالی در عوض آن، وعده نصرت به بندگانش داده است.
اما آنچه که در این مقاله، مدّ نظر است، این است که نصرت و یاری امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ، با یاری و کمک به اهل تقوا میسّر می‌گردد و کمک و یاری افراد مؤمن، آن است که نیازهای ضروری زندگی آنها، گرفتاری و اندوه آنها را برطرف کنیم؛ شر دشمنی را از آنها دور نماییم؛ در مقام دفاع از آنها برآییم و حقشان را بگیریم و این امر، مقدمة تقوی می‌باشد.
شاهد بر این مطلب، روایتی است که در آن آمده، شخصی به امیرالمؤمنین علیه السلام ، عرض نمود: «من وجهی را نذر کرده‌ام که در راه خدا انفاق نمایم؛ در چه مورد صرف کنم که مورد رضایت او باشد؟» ایشان فرمود: «به اهل تقوا و عبادت انفاق کن؛ زیرا آنچه به آنها انفاق شود در راه عبادتِ خداوند عالم، صرف شده است. چون که بدنهای آنها، در راه طاعت الهی به کار گرفته می‌شود» .(2) همچنین در حدیث دیگری، پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ، می‌فرماید: «کسی که بنده ناتوانی را کمک کند، خداوند او را کمک می‌فرماید، در روز قیامت، فرشتگانی را مأمور می‌کند که او را برگذشتن از محل‌های هراسناک و عبور از خندق‌های آتش صراط، یاری کنند و با سلامتی و ایمنی کامل وارد بهشت می‌شود. کسی که شخصی را که از نظر فهم و معرفت ضعیف است را یاری کند و به او کلامی را که حجت و دلیل محکمی در مقابل ادعای باطل دشمنش باشد، یاد دهد، خداوند او را در حال سکرات مرگ و جان دادن، بر شهادت دادن به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اقرار به ولایت ائمه طاهرین علیهم السلام کمک می‌کند تا آنکه خروج او از دنیا و رجوعش به سوی خداوند عالم، جلَّ شأنه، به برترین اعمال و بهترین احوال باشد؛ پس در این حال، به او سرور، خرمی و شادمانی می‌رسد و به او بشارت داده می‌شود که خداوند متعال از او خشنود است و بر او خشم و غضب ندارد و هر کس کسی را که گرفتار است کمک کند به گونه‌ای که کار او اصلاح شود و از پریشانی نجات پیدا کند، خداوند او را در روز گرفتاری و پریشان‌حالی در قیامت یاری می‌کند، او را از گروه بدکاران جدا کرده و در زمره نیکوکاران قرار می‌دهد».(3)
از بزرگترین مسائلی که مؤمن در مقام تکمیل تقوا باید رعایت کند، معرفت و شناخت حقوق برادران دینی و تلاش کردن در اداء آن است که این، موجب رضایت خداوند و ائمه علیهم السلام ، می‌باشد. شیعیان علی بن ابی‌طالب علیه السلام ، کسانی هستند که برادرانشان را بر خود ترجیح می‌دهند؛ گرچه خودشان نیازمند باشند. آنها بعد از توحید و اعتقاد به نبوت و امامت، واجبات الهی را به جا می‌آورند و بزرگترین واجب، نیز اداء حقوق برادران دینی می‌باشد؛ چرا که امام عسکری علیه السلام ، می‌فرماید: «کسی که به حقوق برادرانش آشناتر است و بهتر آن را ادا می‌کند، نزد خدا، مقام برتری دارد و کسی که برای برادرانش در دنیا فروتنی می‌کند، نزد خدا از صدّیقین شمرده می‌شود؛ چنین کسی به راستی از شیعیان علی بن ابی‌طالب علیه السلام است».(4) آنچه از این روایات، فراوان استفاده می‌شود، این است که اداء حقوق برادران، وسیلة تکمیل همه خوبیها، باعث دوستی خداوند و فرشتگان و سبب آمرزش گناهان و راه یافتن به مقامات عالی در بهشت است و ترک آن یا جهل به آن، باعث محرومیت انسان از همه این فضائل و نقصان ایمان و پستی رتبه او نزد خداوند منان است.
پی نوشت:
1- بقره/245.
2- مهج‌الدعوات.
3- تفسیر امام حسن عسگری علیه السلام ، ص635، حدیث 37.
4- تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام ، ص319 تا 326، احادیث 162-173.
بخش مهدویت تبیان
منبع:
روح الله علی‌یاری
مجله امان شماره 28
