آموزش و پژوهش توسعه پایدار (قسمت دوم)
آموزش و پژوهش از مهم ترین نهادهای اجتماعی محسوب می شوند. در واقع کیفیت سایر نهادهای اجتماعی تا اندازه زیادی به چگونگی عملکرد آن بستگی دارد، این نهادهای اجتماعی در پروراندن اذهان و استعدادهای یک کشور نقش اساسی دارند. شناسایی استعدادها و ایجاد شرایط لازم برای شکوفایی آنها در زمینه های مختلف و رشد موزون و متعادل انسان در جنبه های عقلانی، عاطفی، اجتماعی و جسمانی مسوولیت های سنگینی است که در وزارتخانه های فوق الذکر در امر آموزش و پژوهش باید آنها را به انجام برسانند. از آنجا که علت اساسی ناپایداری فرآیندهای توسعه نادانی و بی خردی نوع بشر در مورد چگونگی زندگی سعادتمندانه است.
آموزش و پژوهش در فرآیند مدرن سازی و عقلانی کردن طرح ها و پروژه های ملی نقش محوری دارد لذا می تواند آرمان های فرهنگی چگونه زیستن را القا کند و همچون شالوده بنیادین برای نخبگان نوظهور حرفه یی و اجتماعی به کار گرفته شود. آموزش و پژوهش گذشته را بازمی تاباند، از حال خبر می دهد و برای آینده زمینه سازی می کند، آموزش و پژوهش می تواند نقش بی همتایی در جامعه و به ویژه فرآیند مدرن سازی آن به عهده داشته باشد.
این نقش ها آموزش و پژوهش را بیش از پیش مورد توجه قرار داده است و ضرورت توجه به آن بیش از هر زمان دیگر احساس می شود، به نحوی که امروزه سرمایه گذاری در آموزش و پژوهش مفیدترین و اثربخش ترین شکل سرمایه گذاری در درازمدت است و توسعه اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی هر جامعه یی تا حد بسیار زیادی به آن بستگی دارد. منابع انسانی پایه اصلی ثروت ملت ها را تشکیل می دهند. سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولیدند، در حالی که انسان ها عوامل فعالی هستند که سرمایه ها را متراکم می سازند، از منابع طبیعی بهره برداری اصولی می کنند، سازمان های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را می سازند و توسعه ملی را به جلو می برند. به وضوح کشوری که نتواند مهارت ها و آگاهی های مردمش را توسعه بخشد و از آن در شکوفایی اقتصاد ملی به نحو موثری بهره برداری کند، قادر نیست هیچ چیز دیگری را توسعه دهد.
با توجه به آنچه بیان شد می توان نتیجه گرفت که دستیابی به توسعه پایدار در گرو توسعه منابع انسانی است و با عدم توجه جامعه به توسعه آن، پایداری سایر بخش های دیگر نیز امکان پذیر نیست و بر این اساس است که علمای اقتصاد و جامعه شناسی یکی از مهم ترین شاخص های توسعه اقتصادی و اجتماعی را میزان توسعه نیروی انسانی آن جامعه می دانند، چرا که هر نوع پیشرفت در جنبه های مختلف توسعه یی (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی) به طور مستقیم به میزان و کیفیت منابع انسانی آموزش دیده و ماهر بستگی دارد. آموزش و پژوهش در این میان اساسی ترین مسوولیت ها را از جنبه های مختلف بر عهده دارند. در عین حال باید به این نکته توجه داشت که
در پایان باید خاطرنشان کرد قدرت امروزی در قدرت اختراع، تحقیقات پژوهش و تبدیل اختراعات به کالاها و وسایل کار یعنی فناوری است. منابعی که امروز بشر باید به دنبال آن برود دیگر نه در زمین است و نه در تعداد افراد، بلکه ذخایر منابع امروزی را باید در فکر بشر جست وجو کرد. دستیابی و تحقق توسعه پایدار بدون سرمایه گذاری در امر آموزش و پژوهش ممکن نیست لذا باید در کنار توسعه منابع مادی به تحول منابع انسانی و تقویت سرمایه های اجتماعی نیز مبادرت کرد. آینده توسعه جهانی و جایگاه هر کشوری در جهان منوط به ظرفیت سازی در کسب، نگهداری و ارتقای سطح علم و دانش نیروی انسانی آن کشور است و این ظرفیت وابسته به جمعیت تحصیلکرده آن کشور است.
امروزه بهترین سرمایه یی که می توان به نسل های آینده اهدا کرد و مطمئن ترین شیوه یی که می تواند فرآیند ترقی و توسعه را در آینده تضمین کند آموزش و پژوهشی است که غنی سازی اندیشه ها را در پی داشته باشد، ظرفیت های ذهنی و افق دید را گسترش بخشیده و توان ابداع و خلاقیت را بیش از پیش افزایش دهد و این نهایت سرمایه و قدرت است زیرا هر توسعه یی از انسان آغاز می شود و بدون شک هدفی را که انسان برای آینده درست کرده است، دنبال می کند. نباید فراموش کرد که قرن بیست و یکم باید قرن تعقل و تفکر باشد، نه دوران جلوگیری از شکوفایی خرد و استعداد انسانی.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
نویسنده: دکتر علی یخکشی
گرد آوری و تنظیم: زهرا انصاری
مطالب مرتبط:
