امام رضا(ع)آموزگار عبودیت

* شب ها ، کم می خوابید و بیشتر شب را به عبادت سپری می کرد.

* بسیاری از روزها را روزه داشت و بویژه روزهای اول، نیمه و آخر هر ماه را روزه می گرفت . و می فرمود : « ذالک صوم الدهر » اگر کسی این چند روز را روزه گیرد ، به شخصی ماند که تمام عمر ، روزه بوده است.

* سجده هایش بسیار طولانی بود، به گونه ای که اگر پس از نماز صبح به خاک می افتاد، تا دمیدن آفتاب صبحگاهی ، همچنان در سجده بود.

* قرآن بسیار تلاوت می کرد و اُنس امام (ع) با قرآن چنان بود که جز از قرآن نمی گفت، پاسخ او به هر پرسشی، از قرآن بود. تمثیل های او نیز برگرفته از قرآن بود.

* هنگامی که در بستر خواب قرار می گرفت ، به یاد خدا و تلاوت قرآن مشغول می شد.

* در تلاوت آیات نورانی قرآن، اگر به آیه ای می رسید که در آن از دوزخ و کیفر الهی بود، سخت می گریست و از آن به خدا پناهنده می شد.

* به نماز اول وقت اهتمام داشت و روزهایی که روزه داشتند، هنگام افطار، نخست نماز می خواندند.

* نوافل بویژه نماز شب را حتی در سفر رها نمی کرد و چون ثلث آخر شب فرا می رسید از بستر بر می خواست، در حالی که ذکر بر لب داشت. به محل وضو رفته، مسواک می کرد، وضو می گرفت، به نماز می ایستاد و هر شب علاوه بر نافله شب ، نماز جعفر طیار را نیز می خواند تا هنگام نماز صبح و پس از انجام فریضه صبح، به تعقیبات ادامه داده، با طلوع خورشید، سجده شکر می کرد و این مرحله عبادی را به انجام می رسانید.

* همواره ذکر خدا را بر زبان داشت.

* از خدا سخت می ترسید.

* در غیر نماز نیز به مناجات با خدا، اُنس داشت.

* بسیار وقت ها، به خواندن نماز اشتغال داشت.

* رجاء بن ابی ضحاک، مأمور شد تا امام را از مدینه به مرو، همراهی کند، خلیفه به وی دستور داد، در تمام شبانه روز و در طول سفر، ملازم و همراه امام (ع) باشد. در پایان سفر چنین گفت: « به خدا سوگند کسی را نیافتم که از او پرهیزکارتر باشد و بیش از آن گرامی به یاد خدا و در خوف از خدا به سر برد.»

آنگاه او به جلوه های مختلف عبادت امام نیز اشاره می کند، که در این مختصر نمی گنجد.

حضور امام رضا (ع) در میدان عبادت، حضوری انزوا طلبانه نبود و عبادت و بندگی به درگاه خدا را وسیله رها کردن مسئولیت های اجتماعی و پرداختن به واقعیت های زندگی قرار نداده بود، بلکه آن گرامی در اوج زهد و تقوا ، شخصیتی سازنده و حاضر در میدان های علمی و اجتماعی بود.

اخلاق امام (ع) در بیان روایات

* او بسیار به مستمندان رسیدگی می کرد.

* به دادن صدقه بویژه در شب های تار و به صورت پنهانی بسیار مبادرت می کرد.

* با خدمتگزارانش کناره یک سفره می نشست و غذا می خورد.

* هیچ فرقی میان غلامان و اشراف و اقوام و بیگانگان نمی گذارد، مگر بر اساس تقوا.

* همواره متبسم و خوش رو بود.

*بهترین بخش غذای خود را قبل از تناول، برای گرسنگان جدا می ساخت.

* با فقرا می نشست.

* در تشییع جنازه شرکت می جست.

* خدمتکاری را که مشغول خوردن غذا بود، به خدمت فرا نمی خواند.

* با صدای بلند و قهقهه نمی خندید.

* رفع نیاز مومنان و گره گشایی از ایشان را بر دیگر کار ها مقدم می داشت.

* روی حصیر می نشست.

* قرآن زیاد تلاوت می کرد.

* با گفتارش دل کسی را نرنجانید.

* سخن هیچ کس را نا تمام نمی گذاشت و نمی شکست.

* هیچ نیازمندی را تا حد امکان رد نمی کرد.

* پای خود را هنگام نشستن در حضور دیگران دراز نمی کرد.

* در حضور دیگران همواره از دیوار فاصله داشت و هیچ گاه تکیه نزد.

* همواره یاد خدا را بر زبان جاری داشت.

* از اسراف و تبذیر سخت پرهیز داشت.

* به مسافری که پول خود را تمام و یا گم کرده بود، بدون چشم داشت ، هزینه سفر می داد.

* در دادن افطاری به روزه داران کوشا بود.

* به عیادت بیماران می رفت.

* در معابر عمومی ، آب دهان خود را نمی انداخت.

* از میهمان ها شخصاً پذیرایی می کرد .

*هنگامی که بر جمعی کنار سفره وارد می شد، اجازه نمی داد تا برای احترام وی از جای برخیزند.

* به سخن دیگران که وی را مخاطب قرار داده ، از او پرسشی داشتند ، با دقت کامل گوش داده و پاسخ می داد.

* خویش را به بوی خوش معطر می کرد، بخصوص برای نماز .

* به نظافت جسم و لباس بویژه موی سر توجه داشت.

* قبل از غذا دست ها را می شست و با چیزی خشک نمی کرد ، بعد از غذا نیز آنها را می شست و با حوله ای خشک می کرد.

* اگر غذایی از حد نیاز زیاد می آمد آن را هرگز دور نمی ریخت.

* در حضور دیگران به تنهایی چیزی نمی خورد.

* بسیار بردبار و شکیبا بود.

* کارگری را که به مبلغ معین اجیر می کرد، در پایان افزون بر مزدش به او عطا می کرد.

* با همگان با رأفت و خوشرویی روبرو می شد.

* بسیار فروتن بود.

* به فقرا و بیچارگان بسیار می بخشید و آن را برای خود پس انداز می دانست.

« این همه که یاد شد بی گمان خوشه ای از خرمن شخصیت اخلاقی آن امام بزرگ است و نه تمام آن»

بخش حریم رضوی