تبیان، دستیار زندگی
نویسندگان ، قرن 17 را عصر روشن بینی ، قرن 18 را عصر منطق، قرن 19 را عصر پیشرفت ، و قرن 20 را عصر استرس یا فشار نام نهادند . حدود 80 درصد بیماری ها به ویژه...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دلهره ، زهر، خدا ، پاد زهر

بررسی علل اضطراب نوجوانان


نویسندگان ، قرن 17 را عصر روشن بینی ، قرن 18 را عصر منطق، قرن 19 را عصر پیشرفت ، و قرن 20 را عصر استرس یا فشار نام نهادند . حدود 80 درصد بیماری ها به ویژه زخم معده ، تنگی نفس، سردرد مزمن، فشار خون و اختلال های قلبی- عروقی ، با فشارهای روحی آغاز می شوند .

استرس در نوجوانان

امروزه ، میزان مصرف آرام بخش ها در جهان ، بسیار بالا است ؛ برای مثال ، در آمریکا، هر سال ، حدود 5 بیلیون و 160 هزار تن آسپرین مصرف می شود ، و مردم فرانسه در سال ، 25 میلیون جعبه داروی ضد افسردگی و حدود 75 میلیون جعبه داروی ضد فشار روحی استفاده می کنند .

در ابتدای این مقاله برآنیم تا نشانه های اضطراب کودکان و نوجوانان را مورد بررسی قرار دهیم.

اضطراب با توجه به شدت و ضعف عوامل آن ، نشانه های متفاوتی دارد .

" تکان دادن دست و پا ، بالا کشیدن شلوار، گزیدن و لیسیدن لب، و بازی با اشیایی چون خودکار ، موی سر ، دکمه پیراهن و ..." ، گویای اضطراب عمومی است که درهمگان وجود دارد و چندان نگران کننده نیست . کودک یا نوجوان ، مشغول انجام تکالیف است و چون برنامه ی مورد علاقه اش در تلویزیون آغاز شده، اضطراب دارد و دائم دست یا پایش را تکان می دهد .

در مرحله شدیدتر ؛ اختلالات رفتاری یا عادات عصبی ( مانند ناخن جویدن ، کندن پوست لب یا مو، کشیدن پوست یا مو ، کندن زخم بدن ، فشار دادن دندان ها) ، فرو ریختن دل ، پرخاشگری، و تیک، یعنی پرش عصبی( مانند چشمک زدن ، بالا انداختن ابرو ، غنچه کردن دهان ) دست و پای سرد ، بی خوابی ، کابوس ، تکرار ادرار و غیره . این نشانه ها ، گویای عامل جدی تر اضطراب هستند و باید بدان ها توجه شود .

مهم ترین علل اضطراب در این مرحله ، فشارهای روحی – روانی ناشی از اختلافات و درگیری پدر و مادر ، فرزند جدید و ... است .

در مرحله بسیار شدید ( حمله وحشتزدگی ) ؛ پریدن رنگ صورت ، عرق کردن دست ها و بدن ، افزایش سرعت تنفس ، تهوع وسرگیجه، تپش شدید قلب ، ریختن ادرار و ... می باشد.

در کل می توان گفت : نشانه های اضطراب برای نوجوانان و بزرگسالان ، عبارتند از:

تمایل به کارهای سبک ، عدم تمرکز ، انزواجویی ، یبوست و درد دل، اضطراب کودکان و نوجوانان مشکلات خواب ، افزایش گرایش های وسواسی ( بررسی قفل ها ، چراغ ، شیر آب و ...) ، نوشیدن مشروبات الکلی ، سیگار کشیدن ، کم خوری ، بی اهمیتی به وضع ظاهر ، راننگی وحشیانه ، ناتوانی در تصمیم گیری ، اختلال در حافظه ، افزایش افکار خود انتقاد گرانه منفی ، اختلال در ترشح هورمون ها و ...

این عوامل ،  سبب کاهش وزن ، افزایش ضربان قلب ، عصبانیت و بی خوابی ، کاهش توانایی فرد در برابرعفونت ها و سایر بیماری ها می شود .

به طور معمول ، کودکانی که دارای اعتقادات دینی و مذهبی قوی تری هستند ، اضطراب کمتری دارند . استرس ها و فشارهای روحی در جوامع دینی ، بسیار کمتر از جوامع غیر دینی است

لزوم از بین رفتن اضطراب

اگر اضطراب شدید کودکان از بین برود و به حد مطلوب برسد ، میزان خودباوری آنان بیشتر خواهد شد و کودکانی که خودباوری و اعتماد به نفس افزون تری دارند ، استعدادهایشان شکوفا خواهد شد و اگر استعدادها شکوفا شود ، به طور قطع بیشتر رشد می کنند و برای جامعه مفیدتر خواهند بود .

حال برای والدین گرامی این سوال پیش می آید که برای پیشگیری از اضطراب شدید و نامطلوب کودکان و نوجوانان چه اقداماتی باید انجام داد ؟ در ادامه ی مقاله به این سوال ، اینگونه پاسخ می دهیم :

تقویت روحیه دینی : به طور معمول ، کودکانی که دارای اعتقادات دینی و مذهبی قوی تری هستند ، اضطراب کمتری دارند . استرس ها و فشارهای روحی در جوامع دینی ، بسیار کمتر از جوامع غیر دینی است . این نتیجه ای است که امیل دورکیم در کتاب خودکشی بدان دست یافته است .

باید به کودک ، یاد خدا را بیاموزیم ( الا بذکر الله تطوئن القلوب) و برای او تبیین کنیم که یاد خدا ، دل را آرام می کند . یونگ ، روان شناس شهیرغربی معتقد است که اعتقاد به مذهب ، جلوی نگرانی ها را می گیرد . دلهره ، زهر، و پاد زهر آن ، اعتقاد به خدا است .

نوجوان

ارتباط گسترده ی فامیلی : ارتباط گسترده فامیلی ، سبب ایجاد امنیت روحی – روانی می شود ؛ زیرا کودک احساس می کند در تنگناهای زندگی ، نزدیکانش به او کمک خواهند کرد و پشتیبان او خواهند بود . به طور معمول کسانی که با نزدیکان خود ارتباط بیشتری دارند ، شاداب ترند. تنهایی و غربت ، نشاط انسان را از بین می برد ؛ پس بی علت نیست که امامان معصوم (ع) به مساله «صله رحم » توجه بسیاری داشته اند .

یکی از مهم ترین عوامل کمرنگ شدن روابط خویشاوندی ، تشریفات و تکلف هایی است که گریبان مردم را گرفته که با کاستن از آن می توان روابط را بیشترکرد . ارتباط خویشاوندی لازم نیست دراز مدت باشد ؛ بلکه نفس ارتباط ، گرچه کوتاه مدت ، مهم است .

نکته مهم در ایجاد ارتباط با نزدیکان ، بدآموزی هایی است که پدید می آید؛ پس توصیه می کنم با نزدیکانی ارتباط داشته باشید که در دیانت آنان و سلامت روحی و معنوی فرزندانشان تردیدی ندارید .

 تقویت جسم : به طور معمول ، کودکانی که بدنی قوی و سالم دارند ، در برابر عوامل اضطراب مقاوم ترند .

بررسی عوامل ایجاد اضطراب

بی برنامگی

در روز جمعه یا یک تعطیل ، کودک از صبح بازی کرده ؛ تلویزیون دیده و به دیگر فعالیت های جنبی پرداخته و اکنون که روز به پایان رسیده است ، تکالیف مدرسه مانده ؛ برای امتحان روز بعد مطالعه نکرده ؛به نظافت شخصی (استحمام، ناخن گرفتن ، کوتاه کردن مو و ...) نرسیده و وظایفی را که در منزل به عهده دارد ( خرید نان، سبزی و ...) انجام نداده است ؛ بدین سبب دچار اضطراب می شود ؛ زیرا باید در خانه و مدرسه پاسخنگو باشد .

برای پیشگیری از چنین حالتی ، والدین باید در فرصت های مناسب ، با بیانی نرم و حساب شده ، برنامه های او را به وی گوشتزد کنند و اگر کودک با این موقعیت مواجه شد ، در انجام کارهای عقب مانده به او کمک کنند تااین اضطراب از بین برود .

پیشنهاد می شود با کمک خود کودک ، تمام کارهایی را که باید انجام شود ، براساس اولویت فهرست کنید و کارهایی را که اگر آن روز انجام نشوند ، اشکال چندانی ایجاد نمی کنند ، در پایان فهرست قرار دهید و از فرزند خود بخواهید ، از ساده ترین کارها آغاز کند . طبیعی است که با انجام یک کار ، روحیه می گیرد ؛ سردرگمی اش کمتر می شود و با انجام هر کار ، از اضطراب او کاسته خواهد شد .

والدین می توانند با نقل خاطره های دوران کودکی خود و عدم کامیابی در مسوولیت ها یا توفیق تدریجی آنان، در کاهش اضطراب کودک موثر باشند . گفتن جمله هایی از قبیل این که « مطمئن هستم در کارت موفق خواهی شد» ، اضطراب آور است

مسوولیت پذیری

گاهی کودک با پذیرفتن مسوولیت ، زمینه اضطراب خود را فراهم می سازد . نگرانی او بدین جهت است که نمی داند موفق خواهد شد یا نه . در چنین حالتی ، اولیای خانه و مدرسه می توانند با برخورد سنجیده ، در تخفیف اضطراب او موثر باشند ؛ بدین گونه که برایش تبیین کنند مسوولیتش تمرینی است و انتظار توفیق کامل او را ندارند.

والدین می توانند با نقل خاطره های دوران کودکی خود و عدم کامیابی در مسوولیت ها یا توفیق تدریجی آنان، در کاهش اضطراب کودک موثر باشند . گفتن جمله هایی از قبیل این که « مطمئن هستم در کارت موفق خواهی شد» ، اضطراب آور است .

استفاده از آرام بخش

آیا استفاده از آرام بخش ها برای درمان اضطراب کودکان مفید است ؟ روان پزشک ، برای درمان اضطراب از آرام بخش هایی چون دیازپام ، هالوپری دول و... استفاده می کند که به شکل قرص ، قطره و شربت وجود دارند . استفاده کوتاه مدت و گاه گاه آرام بخش ها اشکالی ندارد؛ اما اگر در مصرف آن ها زیاده روی شود ، آثار سویی دارد؛ از جمله ، بدن در مقابل این داروها مقاوم می شود و دیگر تاثیر چندانی نخواهد داشت . ممکن است آثار سوء گوارشی نیز داشته باشد یا هوش را پایین بیاورد.

سرور حاجی سعید

بخش خانواده ایرانی تبیان


مطالب مرتبط :

روزگار برزخی

طوفان روزهای نوجوانی

حساسیت های نوجوانت را دریاب

چندراهی ها در نوجوانی

حق انتخاب با من یا شما؟

حل مشکل با یک گپ دوستانه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.