آثار و نگاشته ها

آثار قلمی

مرجع بزرگوار در خلال سالها تحصیل، تدریس، افتاء، رسیدگی به امور حوزه های علمیه و فعالیت های سیاسی و نماز جماعت و دیگر شئون معمول مقام عالی روحانیت، لحظه ای از تألیف و تصنیف فرو گذار نکرده و از ابتدای تدریس و تربیت دانش پژوهان هماره به نوشتن پرداخته اند.

آثاری که به نام حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی موجود می باشد، سه گونه است:

1. کتابها و رساله هایی که به قلم مبارک حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی تدوین شده است.

2. مجموعه آراء و فتاوی ایشان که وسیله شاگردان حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی گردآوری شده است.

3. تقریرات درسهای حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی که توسط برخی از فضلا نوشته شده است.

اینک به معرفی بخش اول كه شامل كتاب و رساله است می پردازیم.

تألیفات

حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی در طی سالیان دراز تدریس و تدریس آثار فراوانی به زیور طبع آراسته است كه برای آشنایی به برخی از آنها اشاره می شود.

 آثاری که تا كنون از این مرجع بزرگ به زیور طبع آراسته شده و به چاپ رسیده است عبارتند از:

1-افاضة العوائد فی التعلیق علی درر الفوائد:  (در دو مجلد،مجموعا 800صفحه).کتاب درر الفوائد،تالیف استاد بزرگوارشان مرحوم آیة الله حائری(رضوان الله تعالی علیه)،یکی از کتابهای اصول فقه می باشد.

ایشان تعلیقات،حواشی و نظریات خود را به هنگام تدریس اصول فقه به این کتاب افزوده،و مطالب آن را توسعه و بسطداده اند،و در تاریخ 1356 از تعلیق و تحشیه آن فراغت یافته اند.این کتاب توسطدار القرآن الکریم قم انتشار یافته است.

2-حاشیه بر العروة الوثقی: العروة الوثقی تالیف آیة الله العظمی،حاج سیدمحمد کاظم یزدی،به علت جامع فروع بودن، مورد توجه مجتهدین عالیقدر معاصر ومراجع عظیم الشان گذشته قرار گرفته است،و نوع مراجع حواشی و نظرات فقهی خودرا بر آن افزوده اند،که یکی از آنها،حاشیه فقید سعید بر این کتاب مستطاب می باشد که بارها توسط دار الکتب الاسلامیه تهران،یا دیگر انتشارات به صورت مستقل،یا همراه تعلیقات دیگر مراجع عظام چاپ و انتشار یافته است.

3-حاشیه بر وسیلة النجاة اصفهانی: کتاب شریف وسیلة النجاة به علت شامل بودن به برخی از ابواب فقهی،که العروة الوثقی فاقد آن ابواب می باشد،مورد عنایت وتوجه مراجع بزرگوار واقع شده است،و نوع مراجع،حواشی و نظریات خود را بر آن افزوده اند،که یکی از مشهورترین آنها،تحریر الوسیله حضرت امام(ره)می باشد که به فارسی نیز ترجمه شده است. فقید سعید ما حواشی ارزنده ای بر آن کتاب دارند که بارهاچاپ و انتشار یافته است.

این کتاب در ایران در3 مجلد و در بیروت در 2 مجلد به چاپ رسیده است.

4-توضیح المسائل(رساله عملیه):  از دوران زعامت مرحوم آیة الله العظمی بروجردی،مسائل فقهی مورد ابتلای مردم،با عبارات ساده و روان در اختیار مقلدین قرار گرفته است.از آن دوران تا کنون،توضیح المسائل معیار و محور رسائل عملیه مراجع عالیقدر قرار گرفته است که نوعا مسائل جدید،و مسائل مستحدثه در داخل آن عناوین قرار می گیرد.

رساله توضیح المسائل فقید سعید که هم اکنون چاپ هفتاد وپنجم آن را در اختیار داریم،و نوعا در هر چاپ در تیراژهای ده هزار و بیست هزارشماره ای به طبع رسیده است،در 508 صفحه می باشد،و یکی از انتشارات دار القرآن الکریم قم می باشد، و در پایان آن مسائل متفرقه و جدید،و مساله مهم امر به معروف ونهی از منکر درج شده است،و مجموعا محتوی 2917 مساله فرعی می باشد.

5-مجمع المسائل: (در سه مجلد،فارسی و عربی)مجمع المسائل،محتوی مسائل جدیده و مستحدثه در اغلب ابواب فقهی می باشد،و نوعا متضمن مسائلی است که به صورت استفتاء از محضر آن فقیه عصمت و طهارت(ع)در طول دوران زعامت ومرجعیت خواسته شده است،و از سوی ایشان پاسخ لازم و تفصیلی با شرح و بسطکافی داده شده است.

کتاب فوق در 1352 صفحه،مشتمل بر آن نوع مسائلی است که کمتر در رساله های عملیه می توان آنها را به دست آورد.این کتاب به عربی نیز ترجمه شده است،و از سوی انتشارات دار القرآن الکریم قم چاپ و انتشار یافته است.

6-آداب و احکام حج: رساله ای است در مورد شعائر و مناسک حج،و آداب وادعیه آن که مورد نیاز حجاج و معتمرین بیت الله الحرام می باشد،و مشتمل بر فتاوی فقید سعید در مورد حج می باشد.این کتاب در 600 صفحه،از سوی انتشارات دار القرآن الکریم چاپ و انتشار یافته است.

7-مناسک حج: این کتاب نیز به صورت رساله صغیره پیرامون مسائل حج واحکام آن می باشد،و بارها تجدید چاپ شده است،که تکالیف زائرین بیت الله الحرام را تعیین می کند.

8-مناسک الحج(عربی): این کتاب نیز آراء و فتاوی آن مرحوم را به زبان عربی در اختیار مقلدین عرب زبان ایشان قرار می دهد،و در 305 صفحه از سوی دار القرآن الکریم قم چاپ و انتشار یافته است.

9-رساله مختصر الاحکام(عربی): برگزیده ای از رساله عملیه تفصیلی ایشان می باشد،که به زبانهای فارسی،اردو و انگلیسی نیز چاپ شده است.

10-هدایة العباد: ( در دو مجلد)رساله عربی هدایة العباد،تلفیقی از وسیلة النجاة،و حواشی العروة با پاره ای از آراء جدیده ایشان می باشد که به صورت رساله عملیه عربی درآمده است.مجلد اول آن که به رؤیت حقیر رسیده است،در 434صفحه،و تا کتاب اجاره تنظیم و تبویب شده است.این کتاب نیز در سال 1413 توسط انتشارات دار القرآن الکریم در ده هزار نسخه چاپ و نشر یافته است.

11-رساله ای در عدم تحریف قرآن(عقاید)

12-رساله ای در صلاة الجمعة و العیدین(فقه استدلالی)

13-رساله ای در المحرمات بالنسب(فقه استدلالی)

منابع:

كتاب فروغ فقاهت

كتاب گلشن ابرار جلد 2

مجله مكتب اسلام

تهیه و فرآوری : علی فریادرس ، گروه حوزه علمیه تبیان