چگونگی خلقت زن و مرد
نویسنده: صغری بلوچی
قرآن هیچ فرقی در حقیقت خلقت زن و مرد قائل نیست، بلکه در مسئولیت هر کدام تکیه می کند و وظیفه هر کدام را جداگانه مورد بحث قرار می دهد. در آفرینش هستی اگر با چشم دل بنگریم، در می یابیم که همه اشیاء مادیات و مجردات دارای رتبه ای با مسئولیت خاص می باشند.
حال بر آنیم تا مسئولیت، جایگاه و مقام یکی از زیباترین و پر رازترین خلقت خداوند را مورد بررسی قرار دهیم، تا زن این دنیای محبت و عاطفه، این دشت سبز، گذشت و فداکاری و این دریای پاک آبی و صدف های خود را بشناسد و منزلت و جایگاه خود را دریابد و بداند که پیامبر خانواده، زن است و هدایت کانون همه خانه ها اوست.
خداوندا تو خود بینشی عطا کن که خود را آن چنان که تو می خواهی بشناسیم و بسازیم و از این دنیای پر از هیاهو و دلقک بازی ها، بازیچه کسانی که انسان را به بازی گرفته اند، نباشیم و آنان که انسان را یک عروسک خیمه شب بازی می دانند و هر روز با یک نیرنگ به روی صحنه می آورند، پیروی نکنیم و مطیع فرمان تو باشیم و آیات قرآن را سر لوحه کار این دنیایمان کنیم.
تساوی زن و مرد در اصل خلقت در قرآن
در سوره نساء، آیه 1 خداوند چنین می فرمایند:
«ای مردم بترسید از خدایی که شما را جان واحدی آفرید و همسرش را از جنس وی آفرید و از این جفت، مردان و زنان بسیاری را در عالم پخش کرد»
با توجه به آیه بالا متوجه می شویم که در اصل آفرینش بین زن و مرد تفاوتی نیست و آفرینش آنها از یک گوهر است و همه زنان و مردان مبداء قابلی، واحدی دارند. چون مبداء فاعلی همه آنها خدای یگانه و یکتاست و هیچ مزیتی برای مرد نسبت به زن در اصل آفرینش نیست. حال این موضوع پیش می آید که چون اول آدم آفریده شده است، دلیل می شود که حوا را از قسمتی از بدن آدم بیافریدند و همین بحث را دلیلی بر پستی زن قرار داده اند.
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که در پاسخ گروهی که معتقد بوده اند که خداوند حوا را از بخش نهایی ضلع چپ آدم آفریده، می فرمایند: «خداوند از چنین نسبتی منزه است. آیا کسی که این حرف را می زند، نمی داند توان آن را داشت که همسر آدم را از غیر دنده وی خلق کند»(جوادی آملی، زن در آینه جلال و و جمال)
خداوندی که (فعال لما یشاء) است و بر هر کاری قادر است، عاجز است از اینکه همسر آدم را از غیر دنده چپ وی خلق کند. در سوره اعراف آیه 189 قرآن می فرمایند:
«هُوَ الَّذِی خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیَسْكُنَ إِلَیْهَا ...... »
«اوست خدایی که همه شما را از یک تن بیافرید و از او نیز جفتش را مقرر داشت تا با او آرام گیرد»
از این آیه بر می آید که خداوند اول آدم را آفرید و سپس از جنس او، نه از قسمتی از بدن وی حوا را برای آرامش مرد آفرید. دختر و پسر، هبه خداوند هستند.
هبه یعنی بخشیدن و دادن، بدون دریافت چیزی، که یکی از اسماء خداوند و از نام های نیکو خداوند وهاب است یعنی بسیار بخشیدن. که خود خداوند این مسئله را در آیه 49- 50 سوره شوری من فرمایند:
«لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یَخْلُقُ مَا یَشَاء یَهَبُ لِمَنْ یَشَاء إِنَاثًا وَیَهَبُ لِمَن یَشَاء الذُّكُورَ "49" أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَانًا وَإِنَاثًا وَ یَجْعَلُ مَن یَشَاء عَقِیمًا إِنَّهُ عَلِیمٌ قَدِیرٌ "50"»
«خداست تنها مالک آسمان ها و زمین، هر چه بخواهد می آفریند و به هر که خواهد دختر و به هر که بخواهد پسر عطا می کند یا پسران می دهند و هم دختران و هر که را بخواهد نازا می گرداند که او دانا و تواناست.»
از این آیه قرآن می توان نکاتی را دریافت کرد که دختر عطیه و هبه بهتر خداوندی است یا که هر دو عطای الهی هستند و تفاوتی میان این دو بخشش نیست.
مسئله دوم این است که دختر و پسر هر دو در یک مسیر خلقت و در رحم مادر رشد می کنند مانند دوقلوها، حتی می تواند یک دختر و یک پسر با هم باشند که موید این مسئله است.
در آیات 12 الی 14 سوره مومنون خداوند چنین می فرمایند:
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ "12" ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَّكِینٍ "13" ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ "14" »
«و همانا انسان را از گل خالصی آفریدیم، پس آنگاه او را نطفه گردانیدیم و در جای استوار (رحم) قرار دادیم، آنگاه نطفه و علقه را گوشت پاره و باز این گوشت را استخوان و سپس بر استخوان ها گوشت پوشانیدیم، پس از آن خلقتی دیگر انثاء نمودیم. آفرین بر قدرت کامل بهترین آفریننده»
با توجه به آیات ذکر شده، در می یابیم که در خلقت انسان خواه مرد باشد خواه زن تفاوتی نیست و هر دو یک مسیر تربیتی، تکوینی و تشریعی را طی می کنند و هر دو امانتدار امانت الهی و خلیفه خدا بر روی زمین هستند، زن و مرد هر دو مخلوق خدا و مقاهر از جلال و جمال خداوندی هستند، اما مسئله مهم این است که از نظر جسمی و ظرایف با هم متفاوت هستند و زیبایی خلقت در همین تفاوت هاست، اولین تفاوت زن و مرد از نظر جسمی است که جسم هر کدام با توجه به مسئولیت های داده شده به آن ها منطبق است. دومین تفاوت، از نظر روحی است که هر کدام با توجه به طبیعت آنها در درون آنان قرار داده شده است.
زمانی که در خلقت زن و مرد توجه می کنیم، می بینیم حکمت و مصلحت خداوند عالم در این تفاوت ها رازها نهفته است و برای تکامل رشد بشر لازم است که در سوره طه آیه 50 می فرماید:
«قَالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَى كُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى »
«پروردگار ما کسی است که هر چیز را خلقت خاص خود بخشید، آنگاه به راه کمالش هدایت فرمود.»
یعنی عدالت تساوی کامل چون ظرف هر موجودی را با توجه به ظرفیتش پر کرده است سپس از او تکلیف با توجه به جسم و روح او خواسته می شود خداوند در آیه 286 سوره بقره چنین می فرمایند:
«لا یکلف الله نفسا الا وسعها....»
«خداوند هیچ موجودی را جر به اندازه توانائیش مکلف و مسئول نمی کند»
براساس این مسیر تکوینی و تشریعی هدایت جامع بشری، هم زن و هم مرد را آفریده است. یکی را مدافع حقوق جامع و خانواده که خصایص جسمانی آن را نیز با توجه به این موضوع قرار داده است. دیگری را مامور لطف احساسات و پرورش دیگران قرار داده است و به همین دلیل روحی لطیف و پر از احساس به وی اعطا نموده است.
پس در این مدینه فاضله که خداوند در قرآن به آن پرداخته زن و مرد که از یک گوهر هستند و تمام هستی را در اختیار آنها قرار داده است، بر ماست که یگانگی خداوند منان را بپذیریم و به غیب ایمان داشته باشیم و مسیر ولایت را طی کنیم، بعد از این وظایف مشترک هر کدام برای رسیدن به تکامل نهایی وظایفی دارند. جالب اینکه دوباره هر کدام در وظایف دیگر بایستی پشتوانه دیگری باشد و این ضرب المثل در جامعه و تاریخ کاملاً مشهود است که: «هر مرد بزرگ، زنی عاقل در پشت صحنه وی حضور دارد.»
خداوند را سپاس می گویم که خلقت زیبایش را با تفاوت ها صحنه پردازی کرده است که هر کدام از این آیات توجه انسان دانا را به خود جلب می کند.
عدالت تساوی کامل چون ظرف هر موجودی را با توجه به ظرفیتش پر کرده است سپس از او تکلیف با توجه به جسم و روح او خواسته می شود خداوند در آیه 286 سوره بقره چنین می فرمایند: «لا یکلف الله نفسا الا وسعها....» «خداوند هیچ موجودی را جر به اندازه توانائیش مکلف و مسئول نمی کند»
نتیجه گیری:
در این تحقیق ابتدا بحث شد که خلقت زن و مرد از یک گوهر است ولی با اختلافات ظاهری و مسولیت های متفاوت و تفاوت های ظاهری که با توجه به تفاوت ها، مسئولیت خاص خودشان را دارند. اسلام زن را یک فرشته می داند که روحی لطیف و ظریف دارد و آرامش بخش مرد است و بهترین فرد برای تربیت فرزندان مادر است و اسلام زن را در رشد ارزش های معنوی و رسیدن به قرب الهی همراه مرد می داند و می تواند به عالی ترین درجه ها برسد.
با توجه به جسم و روح زن، اسلام از زن جهاد نخواسته است و از نظر مالی استقلال برای وی قایل شده است و وی را صاحب نفقه و مهر می داند و او را از ارث پدر و خانواده خودش صاحب حقی می داند و در قرآن زن را پا به پای مرد در ساختار جامعه مفید و صاحب مقام و ارزش می داند.
در اسلام برای حفظ جامعه ای سالم به زن و مرد دستور حجاب داده و چون زن را اسلام مروارید و گل خوشبو می داند. حفظ حجاب دقیق تر و کامل تر را به وی امر کرده است و اسلام موفقیت مرد را در گرو زن خوب و متقی می داند و امام خمینی این عارف مطیع خداوند که رحمت خدا بر وی باد چه زیبا می فرمایند: «مبداء همه سعادت ها از دامن زن بلند می شود.»
منابع :
1- قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای
2- جوادی آملی، زن در آیینه جمال و جلال، نشر رجاء
3- سادات، محمدعلی، خصوصیات روحی زن. نشر آزادی
4- شریعتی، علی ، زن در نگاه محمد
5- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، نشر صدرا
6- مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، نشر صدرا
7- فهیم کرمانی، مرتضی، چهره زن در تاریخ اسلام
8- محمودی، عباسعلی، زن در اسلام
9- عرفانی، خداداد، شخصیت و حجاب زن از دیدگاه اسلام
10- شریعتی، علی، فاطمه فاطمه است.
