نویسنده: صغری بلوچی
پوشش برای زنان و مردان

پوشش در قرآن مختص زن نیست بلکه در سوره اعراف آیه 26 چنین می فرمایند:

«بَنِی آدَمَ قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیْكُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْءَاتِكُمْ وَرِیشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَىَ ذَلِكَ خَیْرٌ ذَلِكَ .... »

«ای فرزند آدم برای شما لباس فرو فروستادیم که اندام شما را بپوشاند و مایه زینت شماست ....... »

اینجا خطاب به فرزند آدم است یعنی هم مرد و هم زن که پوشاندن بدن را مایه زینت دانسته و در آیه 27 همین سوره بسیار جالب به انسان تذکر داده شده است:

«یَا بَنِی آدَمَ لاَ یَفْتِنَنَّكُمُ الشَّیْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَیْكُم مِّنَ الْجَنَّةِ یَنزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِیُرِیَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا إِنَّهُ یَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیَاطِینَ أَوْلِیَاء لِلَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ »

«ای فرزندان آدم مبادا شیطان شما را بفریبد. آن چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند. لباس شان را از تنشان بیرون آورد تا عیب و عورتشان را به آن ها بنمایاند مسلما او و گروه وابسته به او شما را از جایی یا به گونه ای می بینند که شما آنها را نمی بینید.»

یعنی یکی از راه های نفوذ شیطان همان بی پوشش بودن فرزند آدم است که منجر به بیرون شدن پدر و مادر انسان از بارگاه خداوند شد. اینجا قرآن پوشاندن بدن انسان را باعث و عفت دانسته و بی پوششی را وسوسه شیطان می داند. قابل توجه است که هر کجا قرآن دستور به حجاب داده به تقوا نیز امر کرده است یعنی هم پوشش ظاهر و هم پوشش روح و نفس انسان.

با بررسی آیات درمی‌یابیم که حجاب در قرآن وجوب های متفاوت دارد. قرآن در سوره نور آیه 30 و 31 می فرمایند:

«قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ "30" وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ ....... "31" »

«به مردان بگو دیدگان خویش را از نگاه به زنان بیگانه باز گیرند و عورات خویش را نگهدارند که این برایشان پاکیزه تر است که خدا از کارهایی که می کنید آگاه است "30" و به زنان بگو چشم از نگاه به مردان بیگانه فرو بندند و فروج خویش را حفظ کنند ....... "31" »

در این آیات 2 وجوب از حجاب که همان خویشتن داری است را بیان می کند. 1- نگاه زن و مرد به یکدیگر  2- پوشاندن فروج خویش. این دو مسئله بسیار مهم است که انسان با حفظ آن می تواند صاحب تقوا شود و با کنترل نکردن چشم و عفت انسانیت خود را تباه سازد. می توان به جرات گفت که نگاه به نامحرم ریشه اکثر فسادها است. یکی دیگر از وجوب حجاب در قرآن که در سوره احزاب آیه 59 مطرح شده است که حجاب را دور ماندن از دسترس و آزار مزاحمان بر می شمارد:

«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا »

«ای پیامبر به همسران و دخترانت و زنان مومن بگو روپوش های خود را در بر کنند که بدین گونه بهتر شناخته  می شوند تا مورد اذیت قرار نگیرند و خدا آمرزنده مهربان است.»

قرآن به حجاب بسیار ظریف نگاه می کند تا آنجا که به زنان دستور داده است در هنگام راه رفتن پاهای خود را محکم به زمین نکوبند تا زینت‌هایشان پنهان ماند. در مجموع قرآن حجاب را برای زنان و مردان لازم دانسته است و حفظ آن را مایه عفت و پاکدامنی هر دو می داند ولی به زنان سفارش بیشتر کرده تا آنجا که زنان ایده آل را که در بهشت جای می‌دهد به مروارید محجوب و پوشیده در صدف تشبیه می کند. این تشبیه در سوره واقعه بیان شده است:

«کامثال اللولوء المکنون»

از نظر قرآن زن مسلمان در حریم اسلام بسیار محترم شمرده می شود و با دستوراتش قصد دارد که زن مسلمان در گام طوفان های شهوت و ابتذال پاک ماند و در نتیجه مردان نیز طاهر مانند. علت سفارش بیشتر حجاب به زنان و دختران این است که زنان غالبا و فطرتا می خواهند زیورهای خود را نمایان سازند. در حقیقت آنچه مردان را تهییج می کند 3 چیز است: زیبایی، زیور و حرکات اغوا کننده که قرآن از آنها به تبرج یاد می کند و در سوره احزاب آیه 33 تذکر داده شده است که:

«... و لا تبرجن الجهلیه الاولی ...» ؛ «... مانند جاهلیت زینت های خود را آشکار مکنید ..."

حدود حجاب در قرآن در آیات 31 و 32 سوره نور و سوره احزاب آیه 32 بیان شده است. در مجموع قرآن برای اعضاء مختلف بدن حجاب مخصوص خودش را بیان کرده است به خصوص برای زنان:

1- تقوا در نگاه که راجع به نگاه و اثرات منفی آن مفصلا بحث شده است که نگاه تیر زهر آلودی است از جانب شیطان.

2- تقوا در زینت که زنان باید از آشکار کردن زینت های خود بپرهیزند که منظور از زینت همان زیور آلات و زینت طبیعی است که شامل اندام حساس بدن مثل سینه، گردن و برآمدگی های پشت می باشد که در سوره نور آیه 31 به وضوح بیان شده است که:

«روسری خویش را بر روی سینه و گردن خویش بیفکنید و زیورهای خود را جز برای شوهرهایشان یا پدرهایشان یا پسرهایشان .... آشکار نکنند ....»

3- تقوا در صحبت کردن که در سوره احزاب آیه 32 به همسران پیامبر سفارش شده است که:

«یا نساء النبی لستن کاحد من النساء ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا»

«ای همسران پیامبر شما اگر تقوا پیشه کنید مانند سایر زنان نیستید نباید در گفتار خضوع و نرمش نشان دهید مبادا آن کس که مرض در دل دارد طمع کند و گفتاری خوب و بر طبق شرع گویید.»

بی شک سخن نرم گفتن و نازک و لطیف و دلربایی یک زن می تواند در قلب هایی که زمینه مرضی دارند را جذب کند و شروع یک فساد بزرگ باشد. لذا اسلام دستور می دهد که زنان در جامعه با دلربایی ظاهر نشوند. قرآن به زن و مرد دستور حجاب و خوب زیستن را داده و به زنان سفارش می کند که اندام خود را بپوشانند و سر و سینه و گردن و اعضاء برجسته را بپوشانند و در موقع راه رفتن  با تکبر و ناز راه نروند و محکم به زمین نکوبند تا زیبایی هایشان پنهان ماند و دستور به حفظ نگاه و سخن گفتن نیز می دهد. با یک نگاه عمیق می توان دریافت که مدینه فاضله قرآن، زن یک فرشته ای است که فقط باید بال محبتش را برای خانواده خود بگشاید و در هر قسمت جامعه وظیفه مخصوص دارد.

فهرست منابع :

1- قرآن کریم                              ترجمه مهدی الهی قمشه ای

2- جوادی آملی، مرتضی              زن در آیینه جمال و جلال، نشر رجاء

3- سادات، محمدعلی                   خصوصیات روحی زن. نشر آزادی

4- شریعتی، علی                         زن در نگاه محمد

5- مطهری، مرتضی                    نظام حقوق زن در اسلام، نشر صدرا

6- مطهری، مرتضی                    مسئله حجاب، نشر صدرا

7- فهیم کرمانی، مرتضی              چهره زن در تاریخ اسلام

8- محمودی، عباسعلی                  زن در اسلام

9- عرفانی، خداداد                      شخصیت و حجاب زن از دیدگاه اسلام

10- شریعتی، علی                       فاطمه فاطمه است