موج عاشورا در اقیانوس زمان

عاشورا و کربلا از جایگاه محوری در سنت اسلامی و به ویژه شیعی برخوردار است. ارزش عاشورا به این لحاظ است که تمامیت اسلام و مجموعه اندیشه اسلامی در حوزه اعتقادات، اخلاقیات، حماسه مجاهدت، اخلاقیات اسلامی و شور و شوق دینی در تابلوی عاشورا مجسم شده است.

عاشورا مدرسه و مکتبی است که درسهای فراوانی از معارف اسلامی در آن تجسم و تجسد یافته است. حماسه عاشورا واقعه‌ای نیست که در برهه‌ای اتفاق افتاده و بازتاب آن به پایان رسیده باشد، بلکه به دلیل عمق، غنا و جامعیت عاشورا هم در عصر و زمان خود نقش آفرین و موج آفرین و منشأ تحولات بسیاری بود و همبه دلیل اخلاص و ایثار نقش آفرینان عاشورا، جامعیت پیام آن به صورت الگو در آمد وقرنها و نسلها را در نوردید.

موج عاشورا هم به صورت افقی تأثیر دامنه داری برجای گذاشته و هم به صورت عمودی در گذر زمان و تاریخ باقی مانده و پیام آن برای همه نسلها اثربخش و نقش آفرین بوده است. تأثیرات همه جانبه عاشورا در افق وعمود زمان و مکان و ماندگاری آن به علت  جامعیت و عمق و غنای آن است.

عاشورا مجموعه و کلکسیونی از معارف متجسد تاریخ است که دراسلام و معارف شیعه بر آن تأکید شده است. این واقعه عظیم به تناسب نیاز ما در هر زمانی کارکرد دارد. هنگامی که امت اسلامی نیاز به مجاهدت در راه خدا و مقاومت در برابر ظلم داشته باشد پیامهای حماسی و شورآفرین عاشورا الهام بخش خواهد بود. اما علاوه بر این کارکرد جهادی، دارای کارکرد اخلاقی و عرفانی نیز هست که نشان‌دهنده تجسم خصلتهای بزرگ اخلاقی درانسانهایی در سخت ترین شرایط است. اخلاق، ایثار، فداکاری، دوستی، مهربانی، صمیمیت، عشق به عبادت، اخلاص در راه خدا، عرفان و معنویت پیامهای اخلاقی عاشورا به شمار می روند.

هر جامعه‌ای به تناسب نیاز خود از دریای پر گوهر برای خودبهره می برد. در عاشورا به قدر کافی هنر حماسی و عرفانی وجود دارد. اگر تاریخ عاشورا به درستی بازپردازی و باز تولید شود و با نیازهای امروزانطباق یابد، هنر، شعر، ادبیات و دیگر هنرهای سالم در عاشورا به کار گرفته شود نیازبه کارهای خرافی نیست.

بهترین راه مقابله با خرافات، بازتولید عاشورا و احیای آن در گفتمان ها است و استفاده از ادبیات درست در عاشورا و عرضه صادقانه هنر در حماسه عاشورا، مانع از راه یافتن آسیب به ساحت این حادثه بزرگ است.

ایجاد توازن مناسب میان بعد عاطفی و حماسی عاشورا از یک سو و بعد عرفانی و معرفتی عاشورا از سوی دیگر در سخنرانیها، مداحیها و برنامه ریزی های عاشورا راهکارمهمی برای این است تا فرهنگ عاشورا بیشتر در اذهان جای گرفته و نگاه مثبت و در خور عاشورا در فرهنگ مردم تثبیت شود.

رها کردن بعد عاطفی و حماسی عاشورا به این حادثه عظیم که سرشار از پیام عاطفی است، لطمه می‌زند، بنابراین توجه همزمان به بعدعاطفی و معرفتی در برنامه ریزی هیئتها، مداحیها و سخنرانیها راهکار مهمی برای جلوگیری از ورود آسیبها به این ساحت خواهد بود.

پتانسیل و ظرفیت بزرگ معنوی عاشورا باید بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. با این ظرفیت می‌توان انقلابی ایجاد کرد، مشکلات اخلاقی جامعه، گرفتاری، فقر و محرومیتها را رفع و بستری برای شکل گیری نهادهای فرهنگی، نهادهای مردمی فرهنگی، نهادهای مردمی اجتماعی، توجه به مشکلات جوانان و محرومان، اصلاح فکرو فرهنگ جامعه ایجاد کرد.

ما همچنان درصد کمی از این ظرفیت بزرگ وفرصت معنوی را مورد استفاده قرار می دهیم. مدیران مذهبی و فرهنگی، هیئتها، سخنرانها و نقش آفرینان در برنامه ریزی این حرکت بزرگ با نگاهی راهبردی به عاشورا بنگرند. عاشورا می تواند در راهبردهای اجتماعی و برنامه ریزی های کلان نقش محوری ایفا کند. اگرچه از این ظرفیت در انقلاب اسلامی استفاده شده، اما فراتر از آن است و ما می توانیم در ساحتهای مختلف فکری و اخلاقی از آن استفاه کنیم و این امر مشروط به نگاه زنده، پویا و راهبردی به عاشورا است که با این نگاه جامع هنوز فاصله داریم.

منبع : تعامل نیوز