عفونت ادراری کودک چه علائمی دارد؟

عفونت ادراری در کودکان یک بیماری بسیار مهم و شایع است، به طوری که 3 تا 5 درصد دختران و یک درصد پسران عفونت ادراری را تجربه می‌کنند.

دکتر زهرا پورنصیری، فوق تخصص کلیه کودکان در این‌باره می‌گوید:

عفونت ادراری یک بیماری مهم و شایع میان کودکان است که به علت وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می‌شود. چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند «سیستیت» و اگر کلیه را درگیر کند «پیلونفریت» نامیده می‌‌شود.

این بیماری می‌تواند باعث تخریب قسمتی از کلیه شده، یا باعث فشار خون بالا و نارسایی کلیه گردد، از این رو اهمیت زیادی دارد.

میکروب‌های ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب‌های موجود در دستگاه گوارش هستند. البته ویروس‌ها و قارچ‌ها نیز می‌توانند موجب بروز عفونت ادراری شوند.

7 درصد کودکان کوچک‌تر از دو سال که تب می‌کنند، به علت عفونت ادراری است.

عوامل مستعدکننده بیماری

عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر چهار سال شایع‌تر است.

ختنه نشدن پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است، به طوری که پسرانی که ختنه نشده باشند 4 تا 8 برابر پسرانی که ختنه شده‌اند، دچار عفونت ادراری می‌شوند.

جنسیت نیز در مورد این بیماری مهم است؛ به گونه‌ای که عفونت ادراری میان دختران، حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.

نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است، به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.

عوامل ژنتیکی نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود، چون اقوام درجه یک کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند.

عصبی بودن مثانه به این معنی که کارکرد مثانه با اختلال روبه‌رو شود، نگه داشتن زیاد ادرار، یبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب (میزنای) نیز از جمله مواردی هستند که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری خواهند کرد.

علاوه بر این موارد، سوندگذاری طولانی‌مدت مثانه و هر گونه ناهنجاری سیستم ادراری مانند مثانه عصبی و دریچه خلفی مجرا نیز در ابتلا به عفونت ادراری مهم هستند.

علائم بیماری

علامت عفونت ادراری در سنین مختلف متفاوت است. در سنین نوزادی و زیر یک ماه، بیماری با علائمی به صورت تب یا کم شدن حرارت بدن، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری، شلی، اسهال، کم شدن حجم ادرار، زردی و از بین رفتن واکنش‌های نوزادی خودش را نشان می‌دهد.

در سنین بالاتر این مشکل با نشانه‌هایی مانند تب، بوی بد ادرار، سوزش، تکرر و بی‌اختیاری ادرار، ایجاد شب‌ادراری، درد پهلوها و درد در ناحیه زیر شکم، قطع و وصل شدن جریان ادرار و بی‌قراری حین ادرار کردن در کودکان همراه است.

همه والدین باید هر از چند گاهی، جریان ادراری کودک خود را بررسی کنند؛ به خصوص کودکانی که پوشک می‌شوند.

همچنین اگر کودکی بیش از 2 تا 3 روز تب بی‌دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه می‌شود.

اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است. البته اگر نمونه در شرایط استریل گرفته نشود یا اگر در رساندن نمونه به آزمایشگاه بیش از یک ساعت تاخیر وجود داشته باشد، به اشتباه کشت مثبت شده و تشخیص عفونت ادراری داده می‌شود (یعنی با این که کودک عفونت ادراری ندارد، ولی آزمایش عفونت را نشان می دهد).

اقدامات مهم برای کودک بیمار

یکی از اقدامات مهمی که برای کودک مبتلا به عفونت ادراری انجام می‌شود، سونوگرافی کلیه است که در آن انسداد، برگشت ادراری و اختلالات ساختاری مثانه و کلیه مشخص خواهد شد.

در اکثر کودکان مبتلا به عفونت ادراری، عکسبرداری از مثانه نیز لازم می‌شود.

علاوه بر این اقدامات در برخی موارد اسکن کلیه هم لازم بوده و باید انجام شود.

درمان عفونت ادراری

بر اساس این‌که عفونت ادراری، مثانه یا کلیه را درگیر کرده باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی به مدت 7 تا 14 روز توصیه می‌شود.

البته با درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب، تب و سایر علائم بعد از 2 یا 3 روز بهبود واضح می‌یابند.

پیشگیری از عفونت ادراری

همواره پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین باید از بروز عفونت ادراری هم پیشگیری کنیم.

مصرف زیاد آب و تخلیه مثانه هر دو تا حداکثر هر سه ساعت یک بار، درمان یبوست، شستشوی دستگاه تناسلی از جلو به عقب، استفاده از لباس‌های زیر نخی و گشاد و شستشو و تعویض مکرر آنها، عدم نشستن در وان یا لگن، درمان کرمک در صورت وجود، ختنه و استفاده از آنتی‌بیوتیک مناسب در آنهایی که برگشت ادراری یا انسداد یا مثانه عصبی دارند می‌تواند به پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.

تمشک کوهی (تصویر کناری) از جمله میوه‌هایی است که برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه می‌شود. همچنین استفاده از پروبیوتیک‌ها که به صورت پودر یا قرص، یا ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک و فرآورده‌های لبنی نیز وجود دارد توصیه می‌شود.

60 تا 80 درصد دخترانی که به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند، طی 18 ماه پس از آن مجددا مبتلا خواهند شد.

در صورت عودهای مکرر عفونت کلیه و عدم درمان به موقع، احتمال ایجاد فشارخون و نارسایی کلیه وجود دارد. در حالی که درمان به موقع و سریع عفونت ادراری از بروز این عواقب تا حد زیادی پیشگیری خواهد کرد.

بخش سلامت تبیان