تبیان، دستیار زندگی
اى بندگان خدا شما را به تقوا و پرهیزكارى سفارش مى‏كنم، و از منافقان بر حذر مى‏دارم، زیرا آنها گمراه و گمراه كننده‏اند، خطاكار و به خطا اندازند، به رنگهاى گوناگون در مى‏آیند، به قیافه و زبانهاى متعدد خودنمایى مى‏كنند از هر وسیله‏اى براى فریفتن و در هم شكس
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

منافق، شهامتِ صداقت ندارد!!


حضرت على (علیه السلام):

" اى بندگان خدا شما را به تقوا و پرهیزكارى سفارش مى‏كنم، و از منافقان بر حذر مى‏دارم، زیرا آنها گمراه و گمراه كننده‏اند، خطاكار و به خطا اندازند، به رنگهاى گوناگون در مى‏آیند، به قیافه و زبانهاى متعدد خودنمایى مى‏كنند از هر وسیله‏اى براى فریفتن و در هم شكستن شما استفاده مى‏كنند، و در هر كمینگاهى به كمین شما مى‏نشینند، بد باطن و خوش‏ظاهرند، و در نهان براى فریب مردم گام بر مى‏دارند، از بیراهه‏ها حركت مى‏كنند، و گفتارشان به ظاهر شفا بخش، اما كردارشان دردى است درمان‏ناپذیر، به رفاه و آسایش مردم حسد مى‏ورزند و (اگر به كسى) بلائى وارد شود خوشحالند، امیدواران را مایوس مى‏كنند، و در هر راهى كشته‏اى دارند، در هر دلى راهى و در هر مصیبتى اشك ساختگى مى‏ریزند، مدح و تمجید را به یكدیگر قرض مى‏دهند و انتظار پاداش و جزا مى‏كشند، اگر چیزى بخواهند اصرار مى‏ورزند، و اگر ملامت كنند پرده‏درى مى‏نمایند"(نهج البلاغه خطبه 194)                  


منافق

اوصافی دیگر از منافقان

وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا كَما آمَنَ النَّاسُ قالُوا أَ نُؤْمِنُ كَما آمَنَ السُّفَهاءُ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ وَ لكِنْ لا یَعْلَمُونَ.(بقره 13)

و چون به آنان گفته شود، شما نیز همانگونه كه (سایر) مردم ایمان آورده‏اند ایمان آورید، (آنها با تكبّر و غرور) گویند: آیا ما نیز همانند ساده‏اندیشان و سبك مغزان، ایمان بیاوریم؟! آگاه باشید! آنان خود بى‏خردند، ولى نمى‏دانند.

قرآن در این آیه مى‏گوید: "بدانید اینها همان مفسدانند و برنامه‏اى جز فساد ندارند ولى خودشان هم نمى‏فهمند"! بلكه اصرار و پافشارى آنها در راه نفاق و خو گرفتن با این برنامه‏هاى زشت و ننگین سبب شده كه تدریجا گمان كنند این برنامه‏ها مفید و سازنده و اصلاح طلبانه است، و همانگونه كه سابقا نیز اشاره كردیم گناه اگر از حد بگذرد، حس تشخیص را از انسان مى‏گیرد، بلكه تشخیص او را واژگونه مى‏كند، و ناپاكى و آلودگى به صورت طبیعت ثانوى او در مى‏آید.

آنها خود را عاقل و هوشیار و مؤمنان را سفیه و ساده لوح و خوش‏باور مى‏پندارند، و به این ترتیب افراد پاكدل و حق طلب و حقیقت جو را كه با مشاهده آثار حقانیت در دعوت پیامبر (صلی الله علیه وآله) و محتواى تعلیمات او، سر تعظیم فرود آورده‏اند به سفاهت متهم مى‏كنند و شیطنت و دورویى و نفاق را دلیل بر هوش و عقل و درایت مى‏شمرند، آرى در منطق آنها عقل، جایش را با سفاهت عوض كرده است.

لذا قرآن در پاسخ آنها مى‏گوید: "بدانید سفیهان واقعى اینها هستند اما نمى‏دانند" (أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ وَ لكِنْ لا یَعْلَمُونَ).

منافقان با كافران نه تنها هم‏فكرند بلكه كمك‏كار هم نیز هستند. «إِنَّا مَعَكُمْ»،كلمه «مع»، در جایى بكار مى‏رود كه علاوه بر هم‏فكرى، همكارى نیز باشد

آیا این سفاهت نیست كه انسان خط زندگى خود را مشخص نكند و در میان هر گروهى به رنگ آن گروه در آید و به جاى تمركز و وحدت شخصیت، دوگانگى و چندگانگى را پذیرا گردد، استعداد و نیروى خود را در طریق شیطنت و توطئه و تخریب به كار گیرد، و در عین حال خود را عاقل بشمرد؟

قرآن حکیم

پیام‏های آیه:

1ـ ارشاد و دعوت اولیاى خدا، در منافقان بى‏اثر است. «قِیلَ»، «أَ نُؤْمِنُ»

2ـ منافقان، روحیّه امتیاز طلبى و خود برتربینى دارند.«أَ نُؤْمِنُ»

3ـ تحقیر مؤمنان، از شیوه‏هاى منافقان است. «كَما آمَنَ السُّفَهاءُ» (ایمان داشتن و تسلیم خدا بودن، در نظر منافقان سبك مغزى است.)

4ـ مسلمانان باید هوشیار باشند تا فریب ظواهر را نخورند.«أَلا»

در فرهنگ قرآن، تسلیم حقّ نشدن، سفاهت است. «إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ»

6ـ باید غرور متكبرانه منافق، شكسته و با آن مقابله به مثل شود. «إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ»

7ـ افشاى چهره دروغین منافق، براى جامعه اسلامى ضرورى است. «هُمُ السُّفَهاءُ»

بدتر و دردآورتر از هر دردى، جهل به آن درد است. «لكِنْ لا یَعْلَمُونَ»

منافق، شهامتِ صداقت ندارد!!

وَ إِذا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا إِلى‏ شَیاطِینِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ (بقره 14)

و چون با اهل ایمان ملاقات كنند گویند: ما (نیز همانند شما) ایمان آورده‏ایم.

ولى هر گاه با (هم‏فكران) شیطان صفت خود خلوت كنند، مى‏گویند: ما با شما هستیم، ما فقط (اهل ایمان را) مسخره مى‏كنیم.

اى بندگان خدا شما را به تقوا و پرهیزكارى سفارش مى‏كنم، و از منافقان بر حذر مى‏دارم، زیرا آنها گمراه و گمراه كننده‏اند، خطاكار و به خطا اندازند، به رنگهاى گوناگون در مى‏آیند، به قیافه و زبانهاى متعدد خودنمایى مى‏كنند از هر وسیله‏اى براى فریفتن و در هم شكستن شما استفاده مى‏كنند، و در هر كمینگاهى به كمین شما مى‏نشینند، بد باطن و خوش‏ظاهرند، و در نهان براى فریب مردم گام بر مى‏دارند

«شیطان» از «شَطَن» به معناى دور شده از خیر است كه به هر كس القاى انحراف كند، اطلاق شده و به انسان‏هاى بدكار و دور از حقّ نیز گفته مى‏شود. (مفردات راغب)

منافقان هنگامى كه افراد با ایمان را ملاقات كنند مى‏گویند ایمان آوردیم ما از شما هستیم و پیرو یك مكتبیم، از جان و دل اسلام را پذیرا گشتیم و با شما هیچ فرقى نداریم! اما هنگامى كه با دوستان شیطان صفت خود به خلوتگاه مى‏روند مى‏گویند ما با شمائیم! و اگر مى‏بینید ما در برابر مؤمنان اظهار ایمان مى‏كنیم ما مسخره‏شان مى‏كنیم! ما بر افكار و اعمالشان در دل مى‏خندیم، مى‏خواهیم كلاه بر سرشان بگذاریم، دوست ما و محرم اسرار ما و همه چیز ما شمائید!

پیام‏های آیه:

1ـ منافق، نان را به نرخ روز مى‏خورد. «قالُوا آمَنَّا»،«قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ»

2ـ به هر اظهار ایمان، نباید اعتماد قطعى كرد و باید مواظب عوامل نفوذى بود.  «قالُوا آمَنَّا»

3ـ منافق، شهامتِ صداقت ندارد و از مؤمنان ترس و هراس دارد. «خَلَوْا» تماس و ارتباط منافقان با مؤمنان، آشكار و علنى است ولى تماس آنان با كفّار یا سران و رهبران خود، سرّى و محرمانه، در نهان و خلوت صورت مى‏گیرد.

4ـ دوستان منافقان، شیطان صفت هستند. «شَیاطِینِهِمْ»

آیا این سفاهت نیست كه انسان خط زندگى خود را مشخص نكند و در میان هر گروهى به رنگ آن گروه در آید و به جاى تمركز و وحدت شخصیت، دوگانگى و چندگانگى را پذیرا گردد، استعداد و نیروى خود را در طریق شیطنت و توطئه و تخریب به كار گیرد، و در عین حال خود را عاقل بشمرد؟

5ـ كفّار و منافقان با همدیگر ارتباط تشكیلاتى دارند و منافقان از آنان خطّ فكرى مى‏گیرند. «شَیاطِینِهِمْ»

6ـ اظهار ایمان از سوى منافق موقتى است، ولى كفر او پایدار و ثابت است. «آمَنَّا، «إِنَّا مَعَكُمْ» (ایمان، با جمله‏ى فعلیه و كفر با جمله‏ى اسمیّه آمده و جمله اسمیّه نشانه‏ى دوام و ثبوت است.)

7ـ منافقان با كافران نه تنها هم‏فكرند بلكه كمك‏كار هم نیز هستند. «إِنَّا مَعَكُمْ» (كلمه «مع»، در جایى بكار مى‏رود كه علاوه بر هم‏فكرى، همكارى نیز باشد.)

8ـ منافقان، مؤمنان را به استهزا مى‏گیرند. «إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ»و در پایان بجاست كه توجه شما را به سخنى از امیر مؤمنان على (علیه السلام) درباره منافقان جلب كنیم:

" اى بندگان خدا شما را به تقوا و پرهیزكارى سفارش مى‏كنم، و از منافقان بر حذر مى‏دارم، زیرا آنها گمراه و گمراه كننده‏اند، خطاكار و به خطا اندازند، به رنگهاى گوناگون در مى‏آیند، به قیافه و زبانهاى متعدد خودنمایى مى‏كنند از هر وسیله‏اى براى فریفتن و در هم شكستن شما استفاده مى‏كنند، و در هر كمینگاهى به كمین شما مى‏نشینند، بد باطن و خوش‏ظاهرند، و در نهان براى فریب مردم گام بر مى‏دارند، از بیراهه‏ها حركت مى‏كنند، و گفتارشان به ظاهر شفا بخش، اما كردارشان دردى است درمان‏ناپذیر، به رفاه و آسایش مردم حسد مى‏ورزند و (اگر به كسى) بلائى وارد شود خوشحالند، امیدواران را مایوس مى‏كنند، و در هر راهى كشته‏اى دارند، در هر دلى راهى و در هر مصیبتى اشك ساختگى مى‏ریزند، مدح و تمجید را به یكدیگر قرض مى‏دهند و انتظار پاداش و جزا مى‏كشند، اگر چیزى بخواهند اصرار مى‏ورزند، و اگر ملامت كنند پرده‏درى مى‏نمایند" (نهج البلاغه خطبه 194)

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

1-  تفسیر نورج1

2-  تفسیر نمونه ج1

3-  نهج البلاغه خطبه 194