تربیت اثربخش در مدرسه (5)
مشکل مال کیست؟
- برای تفاوت گذاشتن بین رفتارهای قابل پذیرش و غیرقابل پذیرش، از چهارضلعی استفاده کنید. این کار به معلم کمک می‌کند تا شناخت و برخورد بهتر در مورد مشکلات رابطه معلم - شاگردی داشته باشد.
- وقتی رفتار شاگرد «زیر خط» (در ناحیه غیرقابل پذیرش) است یعنی معلم مشکلی را تجربه می‌کند و این مشکل معلم است.
- زمانی مشکل مال شاگرد است که در رابطه مشکلی به وجود نیاورده است. مثلاً شاگردی که خشم و عصبانیت خود را نسبت به این که مادر او اجازه نداده است که به اردو برود، را نشان می‌دهد.
اهمیت مالکیت مسأله
- «کوتاهی در درک نظریه مالکیت مسأله» یکی از موانع برای رسیدن به رابطه‌ای تفاهم‌آمیز است که موجب لغزش می‌شود.
- باید بین مسائلی که دانش‌آموزان در زندگی خود دارند و برای آن ها ایجاد مشکل می‌کند با آن مسائلی که به دلیل ایجاد مزاحمت برای معلم و تأثیر واقعی و قابل لمس آن، تفاوت قائل شد و مشخص کرد.
- برای پیدا کردن این تفاوت، معلم می‌تواند از خود سؤالات زیر را بپرسد:
الف) آیا این رفتار، اثری واقعی، ملموس و محسوس بر من دارد؟
ب) آیا به این دلیل احساس عدم پذیرش می‌کنم که مزاحمت، زیان یا خسرانی بر من وارد آمده است؟
ج) یا اینکه دوست دارم شاگرد به نوعی دیگر رفتار کند که مسأله‌ای نداشته باشد، و احساسش آن‌طور باشد که فکر می‌کتن باید باشد؟
- پاسخ «بله» به سؤال «ج» یعنی اینکه مسأله به دانش‌آموز تعلق دارد.
- پاسخ «بله» به سؤال «ب» یعنی اینکه معلم دارای سهمی به سزا در مالکیت مسأله است.
اهمیت ناحیه «مسأله‌ای نیست»
- با توجه به اینکه زندگی دانش‌آموزان دارای مسائلی است که بعضی مربوط به مدرسه می‌باشد و بعضی مربوط به مدرسه نیست و آن ها می‌توانند تعدادی را حل کنند و بقیه را برای مدتی معلق بگذارند تا فکر کنند و کارهای درسی‌شان را انجام دهند و البته این یک توانایی حیاتی برای انسان است.
- در ناحیه «مسأله‌ای نیست» درس دادن و درس گرفتن می‌تواند مؤثر باشد.
- وقتی مسأله و مشکلی در زندگی دانش‌آموز وجود دارد، ترس از اینکه توسط هم‌کلاسان احمق فرض شود، و این مسأله تمرکز بر روی درس را مشکل می‌کند.
- رفتار دانش‌آموز وقتی «پایین خط» است، باعث ایجاد مشکل برای معلم می‌شود و در نتیجه تمرکز معلم را بر روی تدریس مشکل می‌کند.
هدف کلی دوره «تربیت اثربخش در مدرسه» عبارت است از:
الف) کمک به معلم برای بالا بردن ناحیه «تعلیم و تربیت»
ب) صرف زمان بیشتر برای تدریس اثربخش
ج) صرف زمان کمتر برای سر و کله زدن با رفتارهای دو ناحیه دیگر
در بهترین وضعیت، حتی مسائل کلی در دو انتهای شکل باقی می‌ماند.
با توجه به مسائل گفته شده در این مقاله، شما مشخص کنید که آیا درصد زیادی از وقت کلاس خود را صرف تدریس می‌کنید یا فقط گاهی اوقات گزارش‌های درخشانی از «لحظات کمیاب قابل تدریس» دارید.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: اکرم محمدزاده فرهانی تنظیم : نسیم گنجی منش
