.هنر دینی

در قسمت اول تعریف تبلیغ و اهمیت تبلیغ بیان گردید و در ادامه به تعریف هنر و هنر دینی پرداخته و به جهت اهمیت بحث، ادامه آن را به قسمت های آینده موکول می نماییم؛

تعریف هنر

هنر از آن دسته از واژگانی ست که آوردن تعریفی جامع و مانع یا به اصطلاح تعریفی منطقی برای آن بسیار سخت است چرا که هنر برای هرکس جلوه ای خاص دارد و هر انسانی مطابق با ذوق و سلیقه و درون خویش آن را می فهمد.

هنر در لغت به معنای فن، صنعت، علم، معرفت، امری همراه با ظرافت و ریزه کاری، آن درجه از کمال که فراست و فضل را در برداشته و نمود آن صاحب هنر را برتر از دیگران بنمایاند، کیاست، زیرکی، لیاقت، کفایت و کمال آمده است.[1]

بعضی در تعریف اصطلاحی هنر گفته اند: «هنر در تجربه انسانی، روش خاصی از بیان حقایق زندگی است که بر عنصر تخیل استوار است».[2]

فریدریش ولهلم شلینگ که یکی از فیلسوفان بزرگ آلمانی و هم عصر هگل است، هنر را دارای دو ویژگی اساسی می‌داند: اول آنکه بر شهودی زاینده و خلاق متکی است و دوم آنکه غایت آن نمایاندن یگانگی وجود آگاه و ناآگاه یا وجود واقعی و متعالی است.[3]

علامه جعفری در تعریف هنر می گوید:

« هنر یکی از نمودها و جلوه های بسیار شگفت انگیز سازنده حیات بشری است و نمود هنری جایگاه تلاقی روحی بزرگ که دارای نبوغ هنری است با دیگر ارواح انسانهاست و این تلاقی باید هم برای روح بزرگ هنرمند مفید باشد و هم برای ارواح تماشاگر.»[4]

آنچه که در تعاریف مختلف هنر به چشم می خورد جذاب بودن و همگانی بودن آنست.

هنر دینی یا هنر اسلامی

 کشف رابطه تبلیغ دین با هنر و تأثیر هنر و کارآیی آن در تبلیغ دینی منوط به تعریف و فهم هنر دینی یا به عبارت دیگر هنر اسلامی ست؛

هنر اسلامی آن هنری است که تجلی معنویت و تعهد انسان باشد و در خدمت تعالی اندیشه و عمل انسان قرار گرفته و موجب سستی و انحراف در فکر و عمل او نشود.

هنری که تنها در خدمت غرائز مادی و پست بوده و تنها خدمتگزار جنبه های مادی بشر و احیاناً در خدمت طاغوت ها و انسان های پست اندیشه و سست عنصر باشد، هنری مبتذل و غیر دینی محسوب می شود.

با توجه به تحقیق انجام شده شاخص های هنر دینی عبارتند از :

• باورهای اسلامی ( اعتقاد ، ایمان و یقین به فرامین و دستورات اسلام و قرآن و اهل بیت )

• قداست بخشیدن به آرمان ها و اهداف مکتب اسلام

• ایجاد کننده روح تعهد و مسئولیت پذیری

• امیدواری به خداوند

• اعتقاد به ولایت و تأسی به اهل بیت علیه السلام

• داشتن بینش سیاسی و اعتقاد به مبارزه و ستیزه جویی با کفار و منافقین

• داشتن روحیه امر به معروف و نهی از منکر ( دعوت به خوبیها و نهی از زشتیها )

• اعتقاد به جاودانگی دین اسلام

• اعتقاد به جاودانگی انسان بعد از مرگ ( نمایش بعد جاودانی انسان )

• تقویت روحیه ایثارگری در جامعه ( روح حماسی )

• ایجاد روحیه شهادت طلبی ( تصویر پردازی از شهادت و شهید )

• مبارزه با اسراف و مصرف گرایی

• بالا بردن روحیه کار و تولید

• مبارزه با فقر و فساد و تبعیض

• زنده نگه داشتن یاد شهداء

• نمایانگر وحدت و هماهنگی خدا ، انسان و طبیعت

• دعوت به فطرت

• نمایانگر بندگی خدا و آزاد کردن انسان از بندگی غیر خدا

• داشتن زبان مردمی

• دعوت و تشویق به ارزشهای انسانی و الهی

• بیانگر فرهنگ تشیع

• بیدار کردن عواطف و احساسات انسانی

• ایجاد کننده شادابی و سر زندگی

• تفکر بیدار کننده تفکر

• ایجاد کننده روحیه و انگیزه

• احساس موثر بودن

• درهم شکستن آداب و رسوم و سنت هایی که برخلاف تعلیم اسلام و سد راه گسترش اسلام است و جانشین کردن آداب و رسوم اسلامی.[5]

 در قسمت بعد رابطه هنر با انسان به عنوان مخاطب پیش روی روحانی مبلغ و رکن اساسی تبلیغ، مورد بررسی قرار خواهد گرفت انشالله.

پی نوشتها :

[1] علی اکبر دهخدا، لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1377، ج 15، ص 23567.

[2] نک: محمود بستانی، اسلام و هنر، ترجمه: حسین صابری ، مشهد، آستان قدس رضوی، 1371، ص 12.

[3] بلخاری، حسن؛ آشنایی با فلسفه هنر؛ تهران، انتشارات سوره مهر؛1387؛ ص19.

[4] جعفری، [علامه] محمدتقی؛ زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام؛ تهران، دفتر مطالعات دینی هنر؛1369، ص 13-16.

[5] جعفر رحمانی،

تهیه و تولید : احمد اولیایی ، گروه حوزه علمیه تبیان