هدایت و گمراهی به دست خداست!
اضلال یا گمراهی ابتدایی از صفات سلبیه است که در خداوند وجود ندارد و خدا هرگز کسی را گمراه نکرده و نمیکند. خدایی که عقل و فطرت را از درون و عزیزترین مخلوقات خود، یعنی پیامبران و امامان معصوم(علیهمالسلام) را از بیرون، برای هدایت بشر فرستاده، هرگز کسی را گمراه نخواهد کرد. اگر کسی با همه این هدایتها به بیراهه برود، خداوند راه توبه و بازگشت را باز گذاشته و اگر با همه این وسیلهها، باز هم به بیراهه برود، از آن پس، خداوند او را «اضلال» میکند.
(یُضِلٌّ مَن یَشَآءُ وَیَهْدِى مَن یَشَآءُ)[نحل ، 93]
هدایت دو قسم است: ابتدایی و پاداشی. هدایت ابتدایی یا عمومی سرمایهای است که خدای سبحان از راه درون (عقل و فطرت) و بیرون (وحی و نبوت) به انسان عطا کرده است.
ظاهر آیه نشان میدهد که خداوند هرکس را بخواهد هدایت، و هر که را بخواهد، گمراه میکند.
هدایت دو قسم است: ابتدایی و پاداشی.
هدایت ابتدایی یا عمومی سرمایهای است که خدای سبحان از راه درون (عقل و فطرت) و بیرون (وحی و نبوت) به انسان عطا کرده است. بر این اساس، خدا همه انسانها را با سرمایههای درونی و بیرونی به راه راست هدایت کرده است. کسانی که این هدایت را مغتنم شمرده، به دنبال آن حرکت کردهاند، از هدایت پاداشی خداوند برخوردار میشوند و به معارف و فضایل الهی میرسند.
اضلال یا گمراهی ابتدایی از صفات سلبیه است که در خداوند وجود ندارد و خدا هرگز کسی را گمراه نکرده و نمیکند. خدایی که عقل و فطرت را از درون و عزیزترین مخلوقات خود، یعنی پیامبران و امامان معصوم(علیهمالسلام) را از بیرون، برای هدایت بشر فرستاده، هرگز کسی را گمراه نخواهد کرد. اگر کسی با همه این هدایت ها به بیراهه برود، خداوند راه توبه و بازگشت را باز گذاشته و اگر با همه این وسیلهها، باز هم به بیراهه برود، از آن پس، خداوند او را «اضلال» میکند.
البته باید توجه داشت که سخن فوق بدان معنی نیست که خداوند چیزی به عنوان ضلالت به او میدهد، چون ضلالت امری عدمی است. اضلال، یعنی خداوند لطف خود را از او میگیرد و او را به حال خود وا میگذارد. آنگاه این شخص با شهوت و خشم خود تنها میماند و به هر سو که این دو بکشانند، پیش میرود و به آسانی به گناه روی میآورد.
بر این اساس، هدایت ابتدایی مقابلی ندارد؛ یعنی خداوند بدون استثنا، همگان را هدایت کرده است و منظور از آیه (یُضلُّ منْ یشاءُ و یهدی من یشاءُ)، هدایت ثانوی (پاداشی) و ضلالت کیفری است. ضلالت (کیفری) در مقابل هدایت ثانوی یا پاداشی قرار دارد، پس هدایت ابتدایی سرمایهای است که بدون استثنا به همه عنایت شده است و کسانی که از این هدایت استفاده میکنند، از فیضی خاص به عنوان پاداش برخوردار میشوند که همان هدایت پاداشی است: (وَمَن یُؤْمِن بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ )[تغابن ، 11] ، (وَإِن تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا )[نور ، 54] و (وَالَّذِینَ اهْتَدَوْاْ زَادَهُمْ هُدىً وَ آتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ).[محمد ، 17]
بخش قرآن تبیان
منبع :
پرسمان قرآنی