می خواهی امام علی(علیه السلام) دوستت بدارد؟

ابراز محبت دوستی

رابطه هایی که بر اساس دوست داشتن و محبت است استوارتر و دیرپا تر است. اهرم نیرومند عشق و محبت نیز در بسیاری از زمینه های اجتماعی و ارتباطات انسانی، کار سازتر از عوامل دیگر است. به همین جهت، ریشه یابی عوامل تقویت کننده دوستی، ریشه کنی عوامل سست کننده علاقه ها و استفاده از عوامل محبت آفرین، در بهبود مسایل معاشرت نقش مهمی دارد.

اگر عقل در زندگی نقش چراغ راهنما را دارد، عشق و محبت قلبی همانند موتور محرک است که پیش برنده و استارت حرکت می باشد. همان طور که می دانیم زبان دل قوی تر از زبان عقل است و گاهی هم که محبت و عشق فرمان می دهد (متاسفانه در بعضی مواقع) عقل از پای می ماند و مطیع می گردد.

آثار مثبت و منفی محبت

در روابط انسانی، عشق و علاقه هم آثار نیکو و جهات مثبت دارد و هم اگر بی حساب و بی معیار و خارج از کنترل باشد، آثار سوء و پیامدهای بدی خواهد داشت.

به همان اندازه که دوست داشتن و عشق ورزیدن در انسان دوستدار، کشش و امید و دل گرمی ایجاد می کند. او را به همرنگی با محبوب و اطاعت از وی می کشاند. گاهی هم حقایق را بر انسان می پوشاند و عیب ها را کتمان می کند و نقاط ضعف را به نقاط قوت تبدیل می کند و زشت را زیبا جلوه می دهد و این همان آثار سوئی بود که اول عنوان کردیم و از عوارض " افراط در محبت " است.

به تعبیر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): علاقه شدید به چیزی انسان را کور و کر می سازد.

و به فرموده حضرت امیر علیه السلام که محور بحث ماست "... مَن عشق شیئاً اعشی بصره و اعمی قلبه .... " ؛

کسی که به چیزی عاشق و شیفته شود. این محبت چشم و صورت و چشم دل او را نابینا می سازد. پس او با چشمی ناسالم می نگرد و با گوشی ناشنوا می شنود و خواسته های او عقلش را می گسلد و دنیا، دلش را می میراند. (1)

محبت گاهی در داوری انسان نسبت به دیگران اثر می گذارد و بعضاً داوری را به ناحق می کشاند. اگر شما دوستدار کسی باشید اغلب حاضر نیستید درباره او "انتقاد" و عیب جویی بشنوید.

برخی از افراد ظرفیت طرف محبت قرار گرفتن را ندارند و دچار عجب می شوند. مانند کودکان اگر محبت زیادی به آنها شود لوس و پر توقع و خود پسند می شوند.

ابراز علاقه

آشکار کردن محبت و ابراز علاقه یکی از جنبه های نیک آداب معاشرت است. اگر کسی را دوست دارید چه از دوستان و برادران ایمانی، یا نسبت به فرزندان و همسر و ... این محبت را به زبان بیاورید تا محبت ها تداوم و استمرار پیدا کند .

انسان علاقه دارد که مورد محبت دیگران قرار بگیرد. اگر دوستداران محبت خود را آشکار سازند، محبوب هم به محب خود علاقمند می شود و این محبت دو جانبه زندگی ها را از صفا و صمیمیت بیشتری برخودار می سازد. ما اگر بدانیم که خدا دوستمان دارد، که هم خدا را بیشتر دوست خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت علیه السلام به ما شیعیان عنایت و محبت دارند، (که دارند) محبت آنان نیز در دل ما بیشتر خواهد شد. اینکه خداوند بارها و بارها در قرآن کریم محبت خویش را ابراز کرده و در آیاتی که "ان الله یحب الدین .. " دارد می فرماید که ما دوستدار پاکان، توبه کنندگان، نیکوکاران، متقین، صابران و ... هستیم. و در جای دیگر حضر ت حق می فرماید: "یحبهم و یحبونه" (2) توجه به این نکته که خداوند آنان را دوست دارد و هم آنان به خدا علاقه دارند. این حب در دل ها شعله ور می شود.

از حضرت علی علیه السلام پرسیدند یا علی چگونه اید؟ فرمودند: "اصبحت محباً لمحبنا و مبغضاً لِمَن یُبغضُناً" (3) دوستدار دوستانمان و دشمن دشمنان مان هستم.

آیا اگر بدانیم که مولای متقیان به دوستانش علاقه دارد نخواهیم کوشید که گوهر عشق او را در دل داشته باشیم؟! ممکن است شما به کسی علاقه داشته باشید ولی به دلیل تنبلی، خجالت و شرم و یا به هر علت دیگری هرگز بر زبان نیاورید و به او نگویید که دوستش دارید. او از کجا پی به علاقه شما می برد؟ کلید جلب محبت او ابراز علاقه خودتان است. در روایت است که مردی از مسجد گذر کرد، در حالیکه امام باقر و امام صادق علیهما السلام نیز در مسجد نشسته بودند یکی از اصحاب امام باقر علیه السلام گفت: به خدا قسم من این شخص را دوست می دارم. امام فرمود: پس به او خبر بده چرا که این خبر دادن هم مودت و دوستی پایدارتر می کند. هم در ایجاد الفت، خوب است. (4)

نقش ابراز علاقه در خانواده

نکته ای که یاد شد غیر از محیط اجتماعی و روابط انسانی مسلمانان با یکدیگر در محیط خانواده هم مطرح است. صفای زندگی به حاکمیت عشق و علاقه بر محیط زندگی و معاشرت بنا شده و اگر دوستی و علاقه نباشد زندگی جهنمی سوزان و محیطی است سرد و بی روح. گاهی گفتن جمله کوتاه " دوستت دارم " شعله محبت را فروزان می کند و به زندگی ها روح و نشاط می بخشد.ابراز عشق و علاقه در محیط خانواده میان زن و شوهر یا میان پدر و مادر و نسبت به فرزندانشان خانه را به بهشت تبدیل می کند. چه دوزخ های سوزانی که معلول کمبود محبت و عاطفه فرزندان از جانب والدین است و حسرت شنیدن؛ "عزیزم، دلبندم، تو را دوستت دارم و ... " سال ها بر دل کودکان می ماند و گرفتار عقده کمبود محبت می شوند. چقدر بخیلند آنانی که از گفتن چنین واژه هایی نسبت به همسر و فرزندان و دوستان و خویشاوندان مضایقه دارند و از عواقب پیامدهای نیکو و آثار سازنده آن غافلند.

ابراز محبت تنها به گفتن و لفظ نیست بلکه گاهی احترام کردن، بوسیدن، نوازش، هدیه و سوغات خریدن و این گونه اعمال نشانه ی عشق و دوستی است.

به راستی فرزندی که از پدر و مادر محبت ندیده و سخن گرم نشنیده آیا به این نتیجه نمی رسد که دوستش ندارند و در خانه جایی ندارد و کسی او را به حساب نمی آورد؟ و آیا این عقده ها بعد ها برای او چه پسر و چه دختر مشکل ساز نمی شود؟

کودکانی که از خانه فرار می کنند، پسران و دخترانی که جذب برخوردهای عاطفی دشمنان دوست نما می شوند و به فساد می گرایند آیا دلیل آن جز فقدان عاطفه و محبت در خانواده است؟ اگر فرزندان در محیط خانه از نظر عاطفی و محبت اشباع شوند. هرگز به دام شیادان که با تور محبت به شکار جوانان و نوجوانان می پردازند، نمی افتند. کسانی که در خانواده و خانه هایشان چشمه های آب حیات دارند دیگر دنبال سراب بیرون از خانه نیستند.

نتیجه:

آنکه، حیات اجتماعی، شادابی و صفای خود را مدیون محبت و دوستی است. و دیگر آنکه ابراز دوستی و اظهار علاقه تعریف شده نه آن چنان که ما را شیفته خود کند و عقل و هوش از ما بستاند و به قول امیر المومنین (علیه السلام) چشم و دل ما را نابینا کند و دچار بحران و عدم سلامت در جامعه خود شویم.

هر چیز و هر کس را به خاطر خدا و برای خدا دوست بداریم تا در محیطی آرام چند صباحی را با عزیزان خود به دنبال کسب معارف و حقایق زندگی بگذرانیم که در پی آن دنیای پس از مرگ خود را نیز آبادان و دل نشین داشته باشیم.

پی نوشت ها:

1-  نهج البلاغه  خطبه 108  ترجمه آیتی  ج1  ص352

2- سوره ی مائده آیه 54

3- سفینة البحار ( چاپ اسوه ) ج2  ص17

4-بحار الانوار  ج71   ص181

مهناز وکیلی

بخش نهج البلاغه تبیان