بازگشت «حقیقت» به «فجر»

در هر مراسم و جشنواره‌ای با تغییر مدیران شاهد تغییر و تحولات هستیم. سی‌امین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هم از این مسئله مستثنی نیست. در حالی که سال پیش بخش مستند از این جشنواره حذف شد، در این دوره محمد خزاعی دبیر جشنواره فیلم فجر از اضافه شدن بخش مستندهای بلند به جشنواره خبر داد. گویی جشنواره‌های ما بر اساس ماموریت‌ها و اهداف مدونی شکل نگرفته‌اند و تنها مدیران تعیین کننده هستند. آنچه به نظر می‌سد این است که جشنواره‌های در این سطح باید مدیریت شوند و برحسب سلیقه پیش نروند. سال آینده در جشنواره فجر چه بخش‌هایی خواهیم داشت و چه بخش‌هایی نخواهیم داشت؟

تا برگزاری سی”‹امین جشنواره بین”‹المللی فیلم فجر فرصت چندانی نمانده است و مستندهای بلند بالای 70دقیقه که حداکثر دو سال از تولید آن گذشته باشد می‌توانند در بخش «سینمای حقیقت» شرکت کنند. چه تعداد مستند در این بخش حضور خواهند داشت؟ چه تعدادی از کیفیت قابل قبولی برخوردار خواهند بود؟ رامتین شهبازی منتقد در گفت‌و‌گو با خبرنگار سینمایی فارس با بیان این که فیلم‌های مستند دارای جشنواره تخصصی و مستقل است، عنوان کرد: جشنواره بین”‹المللی فیلم مستند ایران جشنواره اصلی در این حوزه است و اضافه شدن این بخش کمک چندانی به عرصه مستند نمی‌کند. وی ادامه داد: در حالی که در جشنواره فیلم فجر تمام توجهات بینندگان و مطبوعات به فیلم‌های داستانی است، حضور بخش مستند به معنای اضافه شدن حاشیه‌ای بدون توجه به جشنواره است، مگر اینکه برنامه‌ریزی و تعریف درستی صورت گیرد. شهبازی با اشاره به این که جشنواره فجر باید یک ساز و کار مشخص تعیین کند، اعلام کرد: بخش مستند در این دوره از جشنواره تنها ویترینی برای دبیر برگزاری جشنواره است. بهروز نورانی‌پور یکی از مستندسازان جوان اضافه شدن این بخش را بها دادن به سینمای مستند دانست و گفت: در حالی که سینمای داستانی دارای چرخه مالی منظم، گیشه و حمایت از سوی نهادهای مختلفی است اما رکن ثابتی برای حمایت از مستند وجود ندارد.

این اضافه شدن به نوعی نگاه به مستند مهجور است. وی ادامه داد: تماشا و استفاده از مستند هنوز در فرهنگ ایران قرار نگرفته است. اگر روند‌ها به این شکل ادامه پیدا کنند تشکیل شبکه مستند هم کمک چندانی به مستند نمی‌کند. برگزاری جشنواره‌ها هم صرفا به دیده شدن آثار ساخته شده کمک می‌کند. نورانی‌پور با بیان این که عدم انظباط اجرایی آزار دهنده است، تصریح کرد: البته این نوسانات باعث شده تا فیلمساز نتواند برنامه‌ریزی درست و مشخصی داشته باشد. تعیین 70 دقیقه بر اساس ملاک و معیاری بوده است اما بسیاری از فیلمسازان خوب را از جشنواره حذف می‌کند. ناصر صفاریان از منتقدان و فیلمسازان اظهار داشت: با توجه به اینکه در دو دوره گذشته، جشنواره بین‌المللی «سینما حقیقت» افت داشته و با توجه به شرایط موجود که تا وضعیت ایده آل فاصله زیادی داریم این اضافه شدن بخش مستند به جشنواره فیلم فجر اتفاق خوبی است. وی ادامه داد: البته بهتر بود شرط زمانی نمی‌گذاشتند و تمام مستند‌ها امکان حضور در جشنواره داشتند چون جشنواره حقیقت نتوانسته پوشش درستی داشته باشد. صفاریان این بی‌برنامگی در اضافه شدن بخشی به جشنواره و حذف بخش دیگر را ناشی از ضعف مدیریتی دانست و گفت: مستندسازان برای ارائه کار خود برنامه‌ای ندارند و در این دوره احتمالا چند مستند دولتی حضور خواهند داشت. بابک سراب یکی از مستندسازان دیگر به خبرنگار سینمایی فارس خاطرنشان کرد: جشنواره بین‌المللی مستند ایران موفقیت چندانی نداشته است. اضافه شدن بخش مستند به جشنواره فجر باتوجه به سابقه و گستردگی می‌تواند حرکت خوبی باشد. وی ادامه داد: سلیقه مدیران باعث شده تا تنها فیلم‌هایی که تایم اکران دارند در جشنواره حضور یابند. آیا فیلم‌هایی که این فرمت را دارند از نظر ساختار حرفه‌ای هم قابل قبول هستند؟ سراب اظهار داشت: سینمای کوتاه پایه سینمای بلند است و اگر به سینمای کوتاه و مستند نگاه درستی داشته باشیم به آینده سینما کمک زیادی کردیم. اما این بخش در جشنواره تنها ویترینی برای شخص مدیر است چون برنامه‌ریزی در پشت آن قرار ندارد. سی‌امین جشنواره فیلم فجر در بخش سینمای حقیقت پذیرای تمام فیلم‌های مستند بالای 70 دقیقه است که حداکثر دو سال از تولید آن‌ها می‌گذرد. در این بخش دو سیمرغ بلورین بهترین فیلم و کارگردانی و 3 دیپلم افتخار بهترین پژوهش، فیلمبرداری و تدوین اهدا می‌شود.