تبیان، دستیار زندگی
اداره رادیو و تلویزیون، نیم قرن است که به قانون سپرده شده است. در تمام این سال ها، مقرراتی که در خصوص این رسانه تصویب شده، اشتراکات و شباهت های زیادی دارد. صدا و سیما همیشه دولتی بوده و بخش خصوصی جز در موارد استثنایی آن هم در دوره هایی کوتاه، را ه به دای
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نیم قرن اداره صدا و سیما در آینه قوانین

ساز کار اداره رادیو و تلویزیون همیشه خاص و ویژه بوده است


اداره رادیو و تلویزیون، نیم قرن است که به قانون سپرده شده است. در تمام این سال ها، مقرراتی که در خصوص این رسانه تصویب شده، اشتراکات و شباهت های زیادی دارد. صدا و سیما همیشه دولتی بوده و بخش خصوصی جز در موارد استثنایی آن هم در دوره هایی کوتاه، را ه به دایره فعالیت های رسانه ملی نیافته است. اداره این سازمان نیز با دیگر سازمان های دولتی تفاوت هایی داشته و در مجموع، همیشه سازمان صدا و سیما، از مقررات خاص و منحصر به فردی برخوردار بوده  است .

1346 قانون تشکیل سازمان تلویزیون ملی ایران

صدا و سیما

در سال 1346، مقرر شد که برای تهیه و اجرای برنامه ها و بهره برداری و اداره سایر امور تلویزیون ملی ایران د رکشور سازمانی به نام "سازمان تلویزیون ملی ایران" تاسیس شود که وابسته به وزارت اطلاعات رژیم پهلوی بود. این سازمان تابع مقرراتی خاصی بود و با بقیه سازمان های دولتی فرق داشت. به عبارتی مشمول مقررات قانون محاسبات عمومی و آیین نامه های معاملات دولتی نبوده و تابع اساسنامه و آیین نامه های خاص خود محسوب می شد.

1350 قانون تشکیل سازمان رادیو و تلویزیون ملی

در ابتدای دهه 50 شمسی، تاسیس فرستنده ها و پخش برنامه های  رادیویی و تلویزیونی در سراسر کشور در انحصار سازمان رادیو و تلویزیون قرار گرفت و اجازه هایی که قبلا به اشخاص غیر دولتی داده شده بود لغو شد. بر اساس این قانون، سازمان از هر لحاظ استقلال کامل داشت و مشمول قوانین و آیین نامه ها و مقررات عمومی مربوط به مؤسسات دولتی و وابسته به دولت محسوب نمی شد. مجمع عمومی سازمان رادیو و تلویزیون در سال های بعد از سال 1350، مرکب از وزیر اطلاعات ، وزیر دارایی و وزیر پست و تلگراف و تلفن بود. وزیر اطلاعات وقت، ریاست مجمع را داشت. مجمع عمومی مدیر عامل را انتخاب کرده و مهمترین نقش را بر عهده داشت. وزیر اطلاعات در برابر مجلسین و دولت مسئول سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران به حساب می آمد.

1358 اصل 44 قانون اساسی

صدا وسیما در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک سازمان دولتی نام برده شده بود. اصل 44 قانون اساسی، نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی استوار کرده است. رادیو و تلویزیون در این اصل. در بخش دولتی نام برده شده است.

1359 قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سازمانی است مستقل و مستقیما زیر نظر قوای سه گانه؛ "قضاییه، مقننه، مجریه" و بدین منظور هر یک از قوا یک نماینده تعیین و به صورت شورای سرپرستی سازمان را اداره خواهند کرد. اولین ترتیبی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای اداره صدا و سیما درنظر گرفته شده بود. اداره هیات امنایی بود. اما باز هم صدا و سیما دولتی محسوب می شد.

در سال 1346، مقرر شد که برای تهیه و اجرای برنامه ها و بهره برداری و اداره سایر امور تلویزیون ملی ایران د رکشور سازمانی به نام "سازمان تلویزیون ملی ایران" تاسیس شود که وابسته به وزارت اطلاعات رژیم پهلوی بود

1361 قانون خط مشی کلی و اصول برنامه های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

تعیین اصول اولیه و زیر بنایی سازمان صدا و سیما. سه ماده اول این قانون که به نحوی می توان آن را سه اولویت اول سازمان صدا و سیما دانست عبارتند از: حاکمیت اسلام بر همه برنامه ها و پرهیز از پخش برنامه هایی که مخالف معیارهای اسلامی باشد، حاکمیت روح انقلاب و قانون اساسی بر کلیه برنامه های که در شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی متبلور است. تحقق بخشیدن به بینش مقام رهبری به عنوان ولی فقیه در تمامی ابعاد آن در برنامه های رادیو و تلویزیون در جهت اجرای اصول یا شده.

1362 – اساسنامه سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران

دراین اساسنامه، صدا و سیما، سازمانی است مستقل و زیر نظر مشترک قوای سه گانه کشور، همچنین تأکید شده بود که تاسیس فرستنده پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی در هر نقطه کشور در انحصار این سازمان بوده و چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به تاسیس یا بهره برداری از چنین رسانه هایی کنند از ادامه کار آنان جلوگیری به عمل آمده ئ تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.

1372 مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای مشارکت و استفاده دیگران از امکانات صدا و سیما برای پخش برنامه های تلویزیونی

در زمان تصوی این مصوبه، بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس ایستگاه تلویزیون توسط بخش خصوصی مجدداً مطرح شد و پس از بحث مقرر شد با توجه به لزوم ادامه محدودیت ها در پخش برنامه های تلویزیون بهتر است تنوعی در برنامه ها ایجاد کرد و حتی قسمتی از وقت تلویزیون به بخش های دیگر( مثل دانشگاه پیام نور، تربیت بدنی و غیره ) اجاره داد و لازم است صدا و سیمای جمهوری اسلامی راه های مشارکت دادن دیگران را بررسی کند و امکانات خود را در اختیار دیگران هم قرار دهد تا بتوانند طبق یک برنامه ویژه و با هزینه ای که می پردازند از امکانات صدا و سیما استفاده کنند.

رسانه-رادیو و تلویزیون

1380 طرح اصلاح قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

شورای عالی سیاست گذاری به عنوان بالاترین مرجع سیاست گذاری و برنامه ریزی در سازمان صدا و سیما در این طرح پیشنهاد شده بودند. نمایندگان صاحب نظران و کارشناسان امور فرهنگی و رسانه با معرفی مجلس و نمایندگانی از دولت و قوه قضاییه به همراه رییس سازمان صدا و سیما به عنوان اعضای این شورا پیش بینی شده بودند. این طرح به تایید نرسید و از حد طرح فراتر نرفت.

1384 راهبردها و راهکارهای ارتقای فعالیت های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

در اواسط دهه هشتاد شمسی، ارزیابی هایی از سازمان صدا و سیما به عمل آمد و راهکارهایی برای بهبود عملکرد آن، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه شد از جمله اینکه شورای نظارت بر سازمان صدا وسیما به عنوان یک دستگاه نظارتی تحت نظر قوای سه گانه کشور بایستی در چارچوب وظایف قانونی خود نقش موثری را در نظارت بر سیاست ها. راهبردها و رویکردها و ارزیابی محتوای برنامه ها و اثربخشی محصولات بر عهده گیرد.

1387 قانون اجرای سیاست های اصل 44

قانون در سال 1387 به تصویب رسید که با رعایت اختصار به قانون اجرای سیاست های اصل 44 قانون اساسی مشهور شده است. این قانون، زمینه حضور بیشتر بخش خصوصی در اقتصاد را فراهم می کند و دایره فعالیت دولت در اقتصاد را تنگ تر می کند. با این وجود، در این قانون نیز تأکید شده است که رادیو و تلویزیون در انحصار دولت است و بخش خصوصی راهی به آن ندارد.

ارکان صدا و سیما، هیات امنا، هیات مدیره، رییس سازمان و شورای نظارت پیش بینی شده اند. این طرح هم اکنون در مجلس شورای اسلامی مطرح است. یک فوریت این طرح د رجلسه علنی مورخ چهارشنبه 29 تیر 1390 به تصویب رسید و به کمیسیون فرهنگی برای بررسی ارجاع شد

1390 طرح اداره و نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

ارکان صدا و سیما، هیات امنا، هیات مدیره، رییس سازمان و شورای نظارت پیش بینی شده اند. این طرح هم اکنون در مجلس شورای اسلامی مطرح است. یک فوریت این طرح د رجلسه علنی مورخ چهارشنبه 29 بیر 1390 به تصویب رسید و به کمیسیون فرهنگی برای بررسی ارجاع شد. این طرح دارای نقاط ضعف فراوانی بود و مبهم و مجمل به نظر می رسید.

مهرماه 1390

مجلس در 26 مهر 1390، طرح اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد که با قید یک فوریت به کمیسیون فرهنگی مجلس به عنوان کمیسیون اصلی ارجاع شد. درماده 1 این طرح، صدا و سیما موسسه ای دولتی و دارای شخصیت حقوقی معرفی شده که نصب و عزل رییس آن با مقام معظم رهبری است. این سازمان تابع قوانین حاکم بر موسسات دولتی است مگر در مواردی که در طرح مجلس مقررات خاصی پیش بینی شده باشد. به نظر می رسد نمایندگان مجلس، ایرادات طرح قبلی را بر طرف کرده و طرح جامع تری را روانه مجلس کرده اند.

فرآوری:هانیه اخباریه

بخش حقوق تبیان


منبع: روزنامه همشهری