فاصله دانشگاه تا تمدن
فرهنگ دانشگاهی –رفتار دانشجویی یکی از مباحث فرهنگی مربوط به قشر دانشجو است .یعنی طیف وسیعی از جوانان جامعه ایرانی را در بر می‌گیرد . در این مبحث اگر حلقه بیرونی را عنوان "فرهنگ دانشگاهی – رفتار دانشجویی " بنامیم، در لایه های زیرین با مباحثی چون " فرهنگ "، "خرده فرهنگ "،"تمدن"، "توسعه"،"رصد فرهنگی"،"مهندسی فرهنگی"، " هویت "، "بحران "، "ارزشیابی" ،"تولیدات فرهنگی" ،" فهم عصری" مواجه خواهیم بود.
این مقال، بر آن است , با اشاره بر لایه زیرین ، نقش هر کدام از مباحث مربوطه را ، در راستای عنوان اصلی پیش برد .
فرهنگ : مجموعه ای پیچیده ، از خصوصیات احساسی فکری و غیرمادی که به عنوان شاخص جامعه و یا گروهی اجتماعی مطرح می‌شود فرهنگ عبارت است از ارزش‌هایی که اعضای یک گروه معین دارند. هنجارهایی که از آن پیروی می‌کنند و کالاهای مادی که تولید می‌کنند .
خرده فرهنگ : به گروهی کوچک‌تر از یک جامعه تعلق دارد؛ که به فرهنگ بزرگ‌تر جامعه به خاطر پذیرش بسیاری از هنجارهای آن ، وابستگی دارد ؛ ولی از آنجا که هر خرده فرهنگی ، هنجارهای ویژه خودش را نیز دارا است از فرهنگ بزرگ‌تر تمایز پیدا می‌کند
خرده فرهنگ‌ها ، در زمان و محیط مشترکی ، به نام دانشگاه ، اجتماع می‌یابند . پس می‌توان گفت : یک از راه های شناخت فرهنگ هر مرکز علمی آشنایی دقیق با خرده فرهنگ‌ها و هویت دانشجویان آن مرکز علمی است .یعنی به عناصر فرهنگی موجود دریک مرکز علمی از پایین وب صورت " میکرو " نگاهی دوباره انداختن.
در صورت شناخت فرهنگ مسئولین مراکز علمی ، می‌توانند با آگاهی بیشتر به برنامه ریزی فرهنگی ، اجتماعی ،اقتصادی،دینی و روانی و غیره اقدام کنند .
"امروزه یکی از شاخصه های کشورهای توسعه یافته را نقش نظام آموزش عالی در فرهنگ و تمدن سازی می‌دانند" . هر تمدن بشری ، در عصر تبادل ارتباطات فرهنگی ، برای پایداری خود نیازمند "رصد فرهنگی"و " مهندسی فرهنگی " است .
الگوی رصد فرهنگی :
اگر جامعه ای به سمت تمدن سازی حرکت نکند ، مهندسی ارتباطات فرهنگی روی نمی‌دهد و نرم ،تمدن غربی بر تمامی قلمروهای فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و دینی تمدن خودی ،سیطره می‌یابد .
به یقین می‌توان گفت امروزه حاکمان تمدن‌های غربی ، از راه های ارتباطات فرهنگی و مجاری فرهنگ سازی بهره می‌گیرند تا به سه نتیجه دست یابد .
1"-تأثیرگذاری فرهنگی ؛
2-تأثیر گذاری ماندگار ؛
3-تأثیرگذاری تمدنی ؛
نظام آموزش عالی باید بتواند با ایجاد بستر های موثر و کارآمد برای قدم گذاردن در وادی تمدن سازی ، حضور فعال در پی ریزی مهندسی ارتباطات فرهنگی دنیای امروز ، شناخت نیازهای پیرامونی خود ، فرهنگ سازی و دست یابی به توسعه پایدار و جامعه تسهیلاتی را جهت غرق نشدن در ساخت روابط موجود تمدن غربی فراهم آورد .
جهت نیل به مقصود فوق، عناصر انسانی چون اساتید ، دانشجویان ، روابط صمیمانه و سازمان یافته میان دانشجویان و اساتید، شناخت خرده فرهنگ‌های دانشگاهی ،هویت‌های دانشجویی و... نقش اساسی دارند .
در تعریف هویت و بحران هویت دانشجویی می‌توان گفت : " هویت عبارت است مجموعه ویژگی‌هایی که تعلق فرد را به یک مکان محکم می‌کند و نظام ارزش‌های او را مشروعیت می‌بخشد ، زیرا سلامت شخصیت در گرو سازگاری آدمی با محیط اجتماعی پیرامونش و تفسیری متوازن و سازگار از خود ، جامعه و ارزش‌هاست و هنگامی که در این فرایند خللی پدیدار شود ، پیامد های ویرانگری را می‌آفریند که می‌توان آن را " بحران هویت " نامید .
چگونگی هویت دانشجویی در جامعه امروز ، به تعداد اندکی از آن‌ها محدود نمی‌شود بلکه به صورت بحران هویت ظاهر می‌شود . در این بحران ، افکار عمومی ، عدم زیر ساخت‌های فرهنگی و اجتماعی ، سیر تکاملی هر یک از زمینه های نام برده از خانه تا مدرسه ، معرفی نکردن الگو های مناسب رفتاری ، ارزشیابی آموزشی ، چگونگی برخورد فرهنگی آنان با رسانه‌ها ، انبوه اطلاعات و ارزش‌های وارداتی و... در خلق و اشاعه چنین رفتارهایی بسیار موثر است .
ناگفته نماند ؛" بی توجهی به ارزش‌ها را می‌توان نوعی آسیب تلقی خواند ،بدین معنا که گروهی از دانشجویان نتوانسته‌اند در زمینه ارزش‌ها به عناصر هویتی خود انسجام داده و آن را به عنوان معیاری برای احراز هویت در لایه های درونی شخصیت خود جا بیندازد
وضعیت ارزشیابی آموزشی کشور
"ارزشیابی آموزشی در کشور ما ، اساس ابر پایه سنجش هوش ذهنی و حافظه نظری بنا شده است و یادگیری را نه تغییر و نه رصدی در رفتار که در حفظ اطلاعات و اشاعه آن ،معنا می‌کند . به عبارتی دیگر قدرت حافظه افراد در سیستم آموزشی ما ارزشیابی می‌شود ، نه توانمندی‌های عملی آن‌ها در زمینه های گوناگون .لذا در اینجا تنها محفوظات اشخاص به کار می‌آید و کسی که بتواند ظرفیت داده های اطلاعاتی خود را افزایش دهد، در امتحان و آزمون و ارزشیابی مختلف آموزشی پیروز می‌شود .محصول چنین سیستم آموزشی یک سری فارغ‌التحصیلانی است که با انبوهی از اطلاعات ذهنی تلنبار شده و بی فایده وارد محیط کاری می‌شوند ، بدون این که از مهارت و توانمندی‌های لازم در حرفه خویش برخوردار باشند
"از سوی دیگر کهنگی برخی از مواد درسی و عدم تناسب و ارتباط منطقی آنان با نیازهای دانشجو و جامعه ، کتاب و درس را به محتوایی غیر کاربردی بدل می‌کند در نتیجه دانشجو میلی به ایجاد ارتباط عملی میان تئوری‌های درسی و نیازهای عملی جامعه ندارد ، در نهایت این که فضای ، محققانه و عملیاتی نیست." در این میان" آنچه میان آنچه بیش از همه مستلزم توجه و اصلاح و بازنگری است .شیوه ارزشیابی آموزشی و تغییر آن به سوی سنجش توانمندی‌های علمی و ادراک محققانه است ."
در یک نگاه کلی , اگر روش ارزشیابی ، بررسی و سنجش مداوم توانائی‌ها و مهارت‌های دانشجو باشد . در دراز مدت شاهد تولیدات فرهنگی خواهیم بود ." تولیدات فرهنگی عبارت است از تولید اجتماعی حس ، معنا و یا آگاهی و تولید صنعتی کالاهای فرهنگی دانشجویان ". دانشجو به عنوان یکی از فاعلان فرهنگی؛ می‌تواند نقش بسزایی در رصد و تولید برنامه های فرهنگی –اجتماعی داشته باشد. در این زمینه اساتید و روابط آن‌ها با دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی ساختارمند و سازمان یافته می‌تواند موجب ساماندهی دانشگاه‌ها بر اساس ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه شوند تا دانشجویان قدرت پاسخ گویی به نیاز های سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی جامعه را داشته باشند . پس اگر دانشجو، به ضرورت‌ها و اقتضائات برآمده از جامعه ملی و اسلامی و جامعه جهانی خود آگاه شود ، با ورود به دانشگاه و با مواجهه با فرایند اجتماعی شدن ثانویه ، دچار" تضاد فرهنگی نخواهد شد .چون خود و عناصر فرهنگ خود را می‌شناسد و متناسب با خرده فرهنگ‌های قومی ،بومی ، دینی ، فرهنگی و... خود ، به خود هویت می‌بخشد .
آن زمان ؛به یقین می‌توان گفت دانشجویان و اساتید در میدان مراکز عالی مهر به" فهم عصری" هستند به این معنا که از یک سو اطلاعات و محفوظات ذهنی بالایی دارند و از سویی گر قدرت تشخیص و توان تحلیل درست مسائل گوناگون عصر خود را دارند، از "حساسیت اجتماعی برخوردار هستند و دانشجویان توانسته‌اند اصالت دانشجویی خود را معاصرت ببخشند .چنین عوامل انسانی ، پرورش و آموزش دیده ، می‌توانند تمدن ساز و توسعه دهنده فرهنگ خودی باشند.
بخش اجتماعی تبیان
منبع : تعامل نیوز
