تبیان، دستیار زندگی
در بسیاری از واکنش های شیمیایی برای تهیه مواد شیمیایی، معمولاً مقدار فراورده به دست آمده از واکنش در شرایط آزمایشگاهی، کمتر از مقدار محاسبه شده است....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بازده واکنش های شیمیایی

بازده واکنش های شیمیایی

اهداف درس:

  • آشنایی با واکنش های شیمیایی
  • آشنایی با بازده درصدی واکنش

شرح درس:

در بسیاری از واکنش های شیمیایی برای تهیه مواد شیمیایی، معمولاً مقدار فراورده به دست آمده از واکنش در شرایط آزمایشگاهی، کمتر از مقدار محاسبه شده است.

مقدار فراورده کمتر معمولاً به علت:

الف) ایجاد واکنش های جانبی در حین انجام واکنش شیمیایی اصلی

ب) اشکال در جداسازی مواد از هم

ج) و یا وجود مواد زود جوش ( یعنی دمای جوش پایین برخی از مواد ) که می تواند باعث کاهش مقدار فراورده مورد نظر باشد.

پس می توان با توجه به این موارد چنین گفت که:

1- در یک واکنش شیمیایی، مقدار فراورده ای که از محاسبه استوکیومتری مورد انتظار است، مقدار نظری نام دارد.

2- در یک واکنش شیمیایی، مقدار فراورده ای که در عمل تولید می شود، مقدار عملی نامیده می شود. شایان ذکر است که معمولاً مقدار عملی از مقدار نظری کمتر است.

3- بازده درصدی یک واکنش را با استفاده از رابطه ی زیر تعیین می شود:

بازده واکنش های شیمیایی

توجه: شیمی دان ها همواره درصدد افزایش بازده ی درصدی واکنش های شیمیایی در صنعت و در آزمایشگاه هستند.

تذکر: در رابطه ی بازده ی درصدی واکنش که در بالا نوشته شده است، همواره صورت و مخرج کسر فوق، یک نوع یکا دارند و خود کمیت در این فرمول متغیر است. یعنی گاهی جرم، گاهی حجم و گاهی حجم مولی با هم مقایسه می شود و مقدار فراورده هایی که در صورت مسئله داده می شود، همیشه مقدار عملی است.

بازده واکنش های شیمیایی

برای به دست آوردن بازده ی درصدی، مسائل این گروه را به سه دسته عمده تقسیم می کنیم:

دسته ی اول: مسائلی که در آن ها، مقدار عملی داده می شود و بازده ی درصدی مورد سوال است. در این گونه از مسائل، با توجه به مقدار واکنش دهنده ( اگر دو واکنش دهنده وجود داشته باشد، واکنش دهنده ی محدود کننده در نظر گرفته می شود. ) مقدار نظری تولید همان فراورده را با همان یکا محاسبه می شود و با توجه به رابطه بازده ی درصدی واکنش به دست خواهد آمد.

دسته ی دوم: مسائلی که در آن ها، بازده ی درصدی داده می شود و مقدار عملی باید محاسبه شود. در این صورت با توجه به روابط استوکیومتری، مقدار نظری فراورده ی مورد نظر محاسبه می شود و با توجه به رابطه ی بازده ی درصدی مقدار مجهول محاسبه می شود.

دسته ی سوم: مسائلی که در آن ها هم مقدار عملی و هم بازده ی درصدی داده می شود که در این صورت مقدار واکنش دهنده مورد سؤال است. در این گونه مسائل، با استفاده از بازده ی درصدی، مقدار نظری محاسبه می شود، در پایان با توجه به مقدار نظری فراورده های مورد نظر، مقدار واکنش دهنده ی لازم محاسبه می شود.


مرکز یادگیری سایت تبیان - فرآوری و تنظیم: نوربخش