جرا فرزندتان گوشه‌گیر است؟
والدین باید با تمركز بر رفتار مطلوب کودکان و تشویق انگیزه برای اصلاح رفتار در آنها و در نهایت با افزایش حس اعتماد به نفس، احساس كم‌رویی در فرزندشان را كاهش دهند.
دکتر حیدر اسلامی ـ روان‌شناس ـ :
یکی از عوامل اساسی تعیین‌کننده در سلامت روانی، احساس امنیت و یا برخورداری از اعتماد به نفس است که می‌توانیم آن را به سلامت سیستم حرکتی و عضلانی در ساختار جسمانی تشبیه کنیم. در واقع اعتماد به نفس، پایه، اساس و رکن اصلی سلامت روانی و بنیادی‌ترین نیاز روانی است.
نقطه مقابل اعتماد به نفس، کم‌رویی، خجالت، شرم و نبود اعتماد به نفس و احساس بی‌کفایتی، ضعف و ناتوانی است. افراد کم‌رو معمولا علائم اضطراب که شامل تپش قلب، عرق كردن، رنگ‌پریدگی و لرزش در اندام بدن و اشکال در گفتار و بیان است را دارند و احساس می‌کنند از عهده انجام امور برنمی‌آیند. به همین خاطر در فعالیت‌ها کمتر مشارکت می‌کنند. این افراد روز‌به‌روز از هم‌سالان خود بیشتر عقب می‌افتند. چنان‌چه این وضعیت رفع نشود، تبدیل به بیماری‌های روانی پیچیده از قبیل اضطراب، وسواس، ترس و در نهایت "خودبیمارپنداری" و حتی جنون می‌شود.
پیامدهای منفی اجتماعی و روانی این اختلال، بی‌اندازه است. در حالی که با اتخاذ روش تربیتی مطلوب و نظارت بر جریان رشد کودکان و نوجوانان، می‌توانیم از ایجاد اختلال پیشگیری كنیم و در صورت لزوم، به رفع آن بپردازیم تا شاهد شکل‌گیری شخصیت‌های قوی، توان‌مند، جسور و شاداب باشیم.
کم‌رویی دارای علل زیادی است که مهم‌ترین دلیل آن، شرایط تربیتی و اجتماعی است. در این میان، اثرگذاریِ اجتماعیِ خانواده اهمیت زیادی دارد. خانواده‌هایی که همه نیازهای فرزند را تأمین می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که او خودش در جریان رشد به طور طبیعی وظایفش را انجام دهد، به اعتماد به نفس فرزندان آسیب می‌رسانند.
هیچ پدر و مادری حق ندارند به بهانه عشق و علاقه، مسئولیت‌های فرزندشان را به عهده بگیرند. انجام امور شخصی، "حق" و "وظیفه" کودک است؛ بنابراین والدین نباید در این حق و وظیفه دخالت كنند و به رشد مطلوب فرزندشان آسیب برسانند.
مهم‌ترین عامل در افزایش اعتماد به نفس كودكان در خانواده، نحوه بخورد والدین با آنهاست. متأسفانه هنوز از نظر برقراری ارتباط در سطح ضعیفی قرار داریم. عیب‌جویی، ایراد گرفتن و نیز تأکید بر نقاط ضعف دیگران، از یک طرف ریشه در ضعف شخصی خودمان دارد و از طرف دیگر باعث احساس تحقیر، بی‌کفایتی، ناکارآمدی، ضعف، عدم اعتماد به نفس و نهایتا کم‌رویی طرف مقابل می‌شود.
عامل دیگر در نظام خانواده، روش‌های تربیتی ناکارآمد سنتی است که فرزند خوب را فرزند کم‌حرف، ساکت و مطیع به حساب می‌آورد و فرزندی را که جسور، مستقل و خلاق است را خودسر و بی‌ادب تلقی می‌کند.
نظام‌های آموزشی نیز در این میان نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای دارند. در مدارسی که دانش‌آموزان مدام وادار به سکوت و اطاعت و تسلیم می‌شوند، مسلما جلوی رشد اعتماد به نفس کودکان و نوجوانان هم گرفته می‌شود. برعکس آن نیز صادق است. از آن‌جایی كه مدرسه و دانشگاه یک محیط اجتماعی است، چنان‌چه از شرایط مطلوب تربیتی برخوردار باشد، بهترین مکان برای از بین رفتن کم‌رویی و رشد اعتماد به نفس است. چون افراد می‌توانند با هم تعامل داشته باشند و مهارت اجتماعی را در خودشان پرورش دهند و فضای مناسبی برای رشد اعتماد به نفس مهیا سازند.
از بهترین شیوه‌های کاهش کم‌رویی، "رشد دادن اعتماد به نفس كودك" از یک طرف و "فراهم کردن فضا برای برقراری روابط اجتماعی و انسانی و تعاملاتی" از سوی دیگر است که باعث احساس موفقیت در فرد می‌شوند. چراكه احساس عدم موفقیت و کمبود تعاملات اجتماعی در کنار هم، باعث احساس کم‌رویی می‌شوند که خود ریشه ناراحتی‌های روانی و فردی زیادی است.
