كمانی تر[1]

چون تو، ای لاله! در این دشت، گلی پرپر نیست | |
وَ از این پیر جوانمرده، كمانیتر نیست | |
دست و پایی، نفسی، نیمهنگاهی، آهی | |
غیر خونابه مگر ناله در این حنجر نیست؟ | |
در كنار توام و باز به خود میگویم | |
نه حسین! این تن پوشیده ز خون، اكبر نیست | |
هر كجا دست كشیدم ز تنت، گشت جدا | |
از من، آغوش پُر و از تو، تنی دیگر نیست | |
دیدنی گشته اگر دست و سر و سینهی تو | |
دیدنیتر ز من و خندهی آن لشگر نیست | |
استخوانهای تو و پشت پدر، هر دو شكست | |
باز هم شكر! كنار من و تو، مادر نیست |
"لطفی، حسن"
مادر دلكباب[2]
دل ناتوان لیلا، ز غم تو میگدازد | |
چه كند اگر نسوزد؟ چه كند اگر نسازد؟ | |
تو سوار روی نی، مادر دلكبابت از پی | |
نه عجب اگر كه در پای نی تو، سر ببازد | |
تو اگر چه سربلندی، نظری به زیر پا كن | |
كه نظر به زیردستان، به بزرگ میبَرازد | |
تو همای دولتی، سایه فكن بر این ضعیفان | |
كه به زیر سایهات سرو بلند، سر فرازد | |
تو سوار یكّهتازی، به پیادگان مدارا | |
كه پیاده را نشاید، ز پی سواره تازد | |
من اگر ز غم بمیرم، ز سرت نظر نگیرم | |
كه به چون تو نازنینی، دل عالمی ببازد | |
چه شود اگر نوازش كنی از نیازمندان؟ | |
چو نیِ تو بندبندم، ز غم تو مینوازد |
مفتقر، محمّدحسین غروی اصفهانی
جهان دلبری[3]
وقت میدان رفتن شهزاده شد | |
چون پی جان باختن، آماده شد | |
همچو خور، افكنْد بر خرگه، شعاع | |
بیكسان را خوانْد از بهر وداع | |
زینب آمد گفت كای آرام جان! | |
رخ متاب از ما زنان، لَختی بمان | |
زآن كه تو جانیّ و ما جمله بدن | |
چون نباشد جان، چه كار آید ز تن؟ | |
بیتو گلشن، گلخن، است، ای دلربا! | |
با تو گلخن، گلشن است، ای جانفزا! | |
ای جهان دلبری خرّم ز تو! | |
وی دل مجروح را مرهم ز تو! | |
صبح باشد، پرتوی از عكس روت | |
شام باشد، شمّهای از تار موت | |
گل حكایت میكند از روی تو | |
باد آرد بوی مشك از موی تو | |
بس بنفشه سر به خاك پات سود | |
چهرهی خویش عاقبت نیلی نمود | |
سرو از رفتار تو مانده خجل | |
لاجَرَم، پا را فروبرده به گِل | |
حیفم آید با چنین حُسن و جمال | |
گر رسد بر تو دمی، رنج و ملال | |
كاكلت گر آشنا با خون شود | |
مادرت لیلا ز غم، مجنون شود | |
وای! اگر افسرده بیند روی تو | |
میشود آشفته همچون موی تو | |
گر سكینه پیكرت بیند به خاك | |
همچو گل سازد گریبان، چاكچاك | |
ور شه دین بیندت در موج خون | |
«وا اسف» آرد همی از دل، برون | |
هان! مكن رو سوی این قوم عدو | |
رحم كن بر حال ما، ای مشكمو! |
افلاك عشق[4]
با جمالی برتر از خورشید و ماه | |
آمد و بوسید خاك پای شاه | |
گفت: من سیر آمدم از زندگی | |
نیستم در دل، دگر تابندگی | |
شاه چون جان، تنگ بگْرفتش به بر | |
گفت: ای از رفتنت دل، شعلهور! | |
سستپیمانی برِ عشّاق نیست | |
سختجانی، شیوهی مشتاق نیست | |
تا نباشد غیر حق در دل دگر | |
از تو هم برداشتم دل، ای پسر! |
â–،â–،â–،
شاهزاده تاخت در میدان جنگ | |
روی گیتی شد ز تیغش، لعلرنگ | |
گفت: هستم من علیّ بن الحسین | |
ماه شرق و غرب و مهر عالمین | |
هر طرف رو كرد، بر هم ریخت صف | |
لشكر از بیمش، گریزان هر طرف | |
تشنگی شد چیره بر وی ناگهان | |
بُرد از دست شكیبایی، عنان | |
تشنه بود، آری ولیكن بیشتر | |
تشنه بودش دل به دیدار پدر | |
رو ز لشكر كرد سوی خیمهگاه | |
تا ببیند بار دیگر روی شاه | |
گفت: بابا! از عطش بگْداختم | |
سویت، ای بحر محبّت! تاختم | |
شه زبان خود نهادش در دهان | |
از یم عشقش بزد آبی به جان | |
گفت: هان! آهنگ رفتن، ساز كن | |
بار دیگر كارزار آغاز كن | |
جدّ تو دیده به سویت بسته است | |
منتظر در راه تو بنْشسته است | |
تا كند سیرابت، ای پژمردهجان! | |
كاو بُوَد ساقیّ بزم عاشقان |
â–،â–،â–،
جان به كف سرمست عشق و گرم راز | |
زد به قلب آن گروه كینهساز | |
پیش تیغ و تیر با شوق و شعف | |
سینه و دل ساخت، آماج و هدف | |
گفت: بر جسم من، ای پیكان! نشین | |
كه تو هستی پیك یار نازنین | |
پهلویم بشْكاف، ای زوبین تیز! | |
تا دلم پیدا كند راه گریز | |
ناگهان شمشیری آمد بر سرش | |
رفت یكسر تاب و طاقت از برش | |
روی خاك افتاد آن افلاك عشق | |
گشت از افلاك، برتر، خاك عشق |
نظام، نظاموفا"
پی نوشت:
[1] حروف مقطّعه، ص 208.
[2] دیوان كمپانی، ص 132.
[3]. دیوان دانش گیلانی، ص 65 (16/ 16).
[4]. دیوان نظام وفا، ص 7 ـ 186 (23/ 22).
انتخاب شعر:جواد هاشمی
بخش ادبیات تبیان