کرامت انسان در نظام ولایت فقیه 3
ادامه تبیین دیدگاه امام خمینی(ه)
کرامت انسان در نظام ولایت فقیه 1
کرامت انسان در نظام ولایت فقیه 2
در ادامه مباحث گذشته درباره کرامت انسان در نظام ولایت فقیه این مطلب را بخوانید.
از میان آثار امام، فرمان هشت ماده ای در تاریخ 24/9/1361 بسیار قابل توجه است. امام خمینی با تأکید بر هر دو جنبه کرامت هم به ارزش و حیثیت ذاتی افراد توجه داشته است و اصول مهم و اساسی همچون حفظ منزلت و کرامت انسان را در حوزه های احساس امنیت، اجرای عدالت، ممنوعیت اعمال غیر انسانی، جلوگیری از خودسری ها، عدم تجسس در حوزه فردی افراد، چشم پوشی از خطاهای شخصی و خصوصی که آثار حقوقی ندارند، آرامش و امنیت قضایی، ممنوعیت از اهانت به انسان و... نکات دیگری را که بر پایه کرامت و منزلت انسان استوار استخراج نمود. و همچنین با توجه به کرامت ارزشی انسان حفظ نظام حکومت دینی، جلوگیری از افشاء فحشا، اجرای صحیح و دقیق قانون و... بدست آورد.
این پیام در بردارنده چند نكته كلی و اساسی در راستای رعایت كرامت ذاتی و تحقق كرامت ارزشی و ضایع نگشتن حقوق انسان است مفاد فرمان هشت ماده ای عمدتاً درباره حقوق مردم و حفظ شخصیت و كرامت انسان است كه بر گرفته از شرع مقدس و دین مبین اسلام است.
اهم فرامین امام(ره) عبارتند از: (1)
1. تهیه قوانین شرعیه و تصویب و ابلاغ آنها با دقت و سرعت.
2. رسیدگی به صلاحیت قضات و دادستانها و دادگاها با سرعت و دقت عمل تا جریان امور شرعی و الهی شده و حقوق مردم ضایع نگردد.
3. استقلال قاضیان در اجرای احكام اسلامی بدون واهمه از هیچ مقامی، به طوری كه مردم از جهت امنیت جانی، مالی و حیثیتی احساس آرامش كنند.
4. ممنوعیت توقیف و احضار بدون حكم قاضی آن هم باید روی موازین شرعیه باشد.
5. ممنوعیت تصرف در اموال و حقوق مردم مگر به حكم حاكم شرع كه پس از یررسی دقیق و ثبوت حكم از نظر شرعی صورت گرفته باشد.
6. ممنوعیت ورود به خانه و مغازه یا محل كار اشخاص بدون اذن صاحب آنها.
7. ممنوعیت تعقیب یا مراقبت از اشخاص به نام كشف جرم یا ارتكاب گناه.
8. ممنوعیت اهانت و هرگونه عمل غیر اسلامی یا انسانی به نام كشف جرم یا ارتكاب گناه.
9. ممنوعیت هرگونه تجسس از مردم به نام كشف گناه و جرم. هرچند گناه بزرگ باشد، مانند گوش كردن به تلفن یا ضبط صوت افراد، شنود گذاشتن، دنبال اسرار مردم رفتن، فاش كردن اسرار دیگران و ...
10. ممنوعیت صدور حكم ورود به منازل یا محل كار افراد در صورتی كه خانه های تیمی محاربان و توطئه گران علیه نظام جمهوری اسلامی ایران نباشد.
با توجه به مضامین ذكر شده این پیام، امام(ره) نه تنها دین و امور شرعی را مخصوص آخرت و امور فردی نمی داند بلكه دین و شریعت اسلامی را باعث حفظ كرامت و امنیت جامعه و افراد می داند و وظیفه اصلی حکومت دینی و دستگاههای اجرایی، قضایی و نظامی دفاع از كرامت و عزت انسان است.
و در پایان همین بیانیه اعلام می دارد كه آنچه ذكر شد مخصوص غیر محاربان و مفسدان فی الارض است. با این بیان استفاده می شود كه توطئه گران و گروهكهای مخالف نظام جمهوری اسلامی از آن جهت كه رعایت حقوق مردم وكرامت انسان را نمی كنند نمی توانند شامل این احكام شود ولی در عین حال نباید با آنها بیشتر از آنچه شرع و قانون گفته عمل كرد:
«چرا كه تعدی از حدود شرعیه حتی نسبت به آنان نیز جایز نیست... و در عین حال مأمورین باید خارج از حدود مأموریت كه آن هم منحصر است به محدوده سركوبی آنان، حسب ضوابط مقرره و جهات شرعیه عملی انجام ندهند»(2)
جمع بندی دیدگاه امام(ره)
با توجه به بیانات و سیره امام(ره) مشخص می شود كه اصل كرامت انسان بسیار مهم و اساسی است و باید رعایت كرامت مسلمان و غیر مسلمان را درچهارچوب شریعت اسلامی و حكومت دینی نمود و تمام مصالح جامعه و حكومت باید برای حفظ این اصل باشد. همچنین رفتار و سیره امام در طول سالهای زعامت و رهبری جامعه نشانگر جمع میان حقوق اساسی و كرامت انسانها و حفظ مقام و منزلت انسانی و رعایت اخلاق و ارزشهای اسلامی و شریعت مطهره می باشد دفاع همه جانبه امام(ره) از لایحه قصاص با هجمه شدید داخلی و خارجی و دفاع همه جانبه از حكومت دینی و اصل ولایت مطلقه فقیه و كارآمد دانستن فقه در اداره حكومت و توجه دادن مسئولین و مردم به اخلاق و رعایت حقوق ملت و از سوی دیگر حكم به طهارت كتابی، ورود نمایندگان مذاهب به مجلس شورای اسلامی، بیانیه هشت ماده ای در دفاع از حقوق و كرامت ملت و حتی مجرمان و محكومان و سیره و سنت پسندیده امام در برخورد با انسانها و حتی لامذهب ها و مذاهب دیگر- مانند برخورد امام با همسایگان در دوران تبعید به فرانسه – و صدها نمونه دیگر نشانگر جمع سالم امام میان كرامت ذاتی انسان و حرمت اولیه او با كرامت ارزشی و اكتسابی انسان در حكومت دینی و رفتار حاكمان است.
تهیه و تولید: سید مهدی موسوی گروه حوزه علمیه تبیان
منابع:
1 و 2. صحیفه امام ج 17 ص172.
