شرط و شروط برای حقوق پزشکان

مدتی پیش بنا شد جهت اشتغال‌زایی برای پزشکان عزیز وو رفع بخشی از معضلات جامعه پزشکی، طرحی موسوم به «طرح پزشک خانواده» تهیه و اجرا گردد. زمانی‌که بحث‌های ابتدایی مطرح می‌شد، تصور بر این بود که اولاً این طرح، جایگزین تعهد خدمت اجباری گردد و ثانیاً شرایط آن برای پزشکان طوری طراحی شود که پزشک به اختیار خود متمایل به حضور در منطقه محروم و ارایه خدمات گردد.

 اما هرچه از زمان آغاز آن می‌گذرد، بیشتر مشخص می‌شود تنها موضوعی که در این طرح لحاظ نشده است، خود پزشک به عنوان یک انسان و شخصیت حقیقی است و بیشتر بنا بر استفاده (یا به تعبیری سوء استفاده) از پزشکان جوان بوده‌ است.

 برای این موضوع شواهد بسیاری هست.

در ابتدا باید اشاره کرد که کلیه فارغ‌التحصیلان پزشکی غیر سرباز در صورت عدم تمایل به حضور در بخش درمان و کشیک بیمارستان، ملزم به شرکت در طرح پزشک خانواده هستند؛ درحالی‌ که بنا بود این طرح جایگزین خدمت اجباری شده و مزایای آن طوری طراحی گردد که پزشک مختار و مایل به انتخاب آن باشد و خدمت اجباری نیز که به اذعان گروهی از مسئولین اساساً خلاف عدالت است، از دستور کار خارج گردد. ولی در عمل شرایط به گونه‌ای است که بنابر نظرسنجی، حتی بسیاری از پزشکان غیر طرحی، متمایل به حضور مستمر در این طرح نیستند. در اصل قرارداد پزشک خانواده آمده است: «ساعت کار در دو شیفت صبح و بعدازظهر بوده که با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و سایر شرایط تنظیم ‌گردد که در هر صورت کمتر از هشت ساعت روزانه نخواهد بود(!!) پزشک موظف است بر اساس برنامه تنظیمی در محل خدمت بیتوته نموده و در ساعات غیراداری و در ایام تعطیل حضور فعال داشته باشد(!!) و نیز بر طبق برنامه سیاری تعیین‌شده به جمعیت تحت‌ پوشش ارایه خدمت نماید.» که حضور فعال، ویزیت بیماران اورژانس در کلیه ساعات غیر کاری و در تعطیلات رسمی تعریف می‌شود!!

در کشور خودمان کدام شغل را سراغ دارید که فردی را که سال‌های زیادی هم به تحصیل اشتغال داشته است، اولاً مجبور به کاری بکنند؟ ثانیاً اساساً ملزم به ارایه خدمات در تمام ساعات و در 30 روز ماه باشد؟ در حالی ‌که در قرارداد اساساً موردی به نام مرخصی حتی مطرح هم نشده و شرایطی مشابه تبعید برای پزشکان فراهم آورده است.

غیر از این موارد در مورد مبلغ ویزیت هم، ویزیت تعیین شده 170 تا 200 تومان است، در حالی‌ که حتی پفک و چیپس هم در کشور ما با قیمت بالاتری فروخته می‌شود،  این طرح نه تنها موجب از بین بردن وجهه پزشک، بلکه باعث افزایش توقع و مدعی‌تر شدن برخی افراد شده که از ابتدا هم درک درستی از ارایه خدمات بهداشتی و درمانی نداشته‌اند‌. به علاوه، افزایش قابل توجه و چند برابر شدن مراجعات بی‌دلیل و بی‌موقع نیز ایجاد گردیده است، در حالی ‌که این معضل هم در طرح خدمت قبلی وجود نداشت. بعضاً در مراجعات به‌جای دریافت مابقی پول با توجه به کمبود پول خرد، درخواست ویزیت برای دو فرزند همراه خود را دارند و بعضی دیگر حتی مدعی هستند برای دو خط نسخه یا یک مهر چرا باید 200 تومان پرداخت کنند؟ انگار صدقه می‌دهند.

در حالی که بنا بود حقوق پزشکان جهت خدمت در مناطق محروم به گونه‌ای تنظیم و پرداخت شود که برایشان ایجاد انگیزه نماید،  ولی اولاً حقوق تعیین‌شده، که اساساً در مناطق مختلف به نظر عادلانه هم تقسیم و تعیین نشده است، با حجم فعالیت مورد انتظار تناسب ندارد و ثانیاً برای همین مقدار هم شرط و شروط گذاشته شده و پرداخت بخشی معادل 30 درصد آن منوط به نظر افرادی است که قبلاً زیر نظر پزشک فعالیت می‌کردند و اکنون ناظر و بازرس فعالیت وی هستند و به علاوه رضایت مخاطبین و مراجعین هم شرط است!! در حالی ‌که در گذشته رقم‌های بسیار چشمگیرتری به پزشکان هندی، بنگلادشی یا ... داده می‌شد تا بخش ناچیزی از این خدمات را ارایه نمایند و نظارتی هم نبود!! ضمناً 10 درصد حق‌الزحمه شما هم به گرو نزد دانشگاه مربوطه باقی می‌ماند!!

هم چنین عدم افزایش حقوق پزشکان از آغاز این طرح تا کنون (در حالی ‌که حقوق کارمندان دولت سالانه درصدی بالاتر می‌رود!) و نیز شاهکار اخیر مستثنی شدن پزشکان از سایر کارمندان دولت از افزایش حقوق هم شاهدی دیگر بر این مدعاست.

به علاوه جهت مثبت‌نمایی و اجرای شعار خدمت به مناطق محروم، آیا فقط پزشکان هستند که باید از حقوق حقه خود بگذرند؟ در حالی ‌که در کلیه مشاغل سخت و مناطق بدون امکانات اگر هم از تخصصی استفاده شده، بخشی از ماه برای کار و بخشی دیگر برای مرخصی و استراحت تعریف گردیده است.

دکتر انوشیروان محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در حالی که به نقاط ضعف و قوت طرح پزشک خانواده اشاره کرد، افزود: این طرح یک سری مزایا و معایب دارد که باید به سمت اصلاح و اجرای درست طرح برویم.

وی از برنامه پزشک خانواده به عنوان کلیدی ترین راه حل برطرف کردن مشکلات نظام سلامت کشور نام برد و گفت: اکثر کشورهای موفق در عرضه خدمات بهداشتی و درمانی از همین مسیر عبور کرده اند و اجرای این برنامه در ایران نیز اجتناب ناپذیر است.

محسنی بندپی در ادامه به اهدافی که قانونگذار در اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع مدنظر قرار داده بود، اشاره کرد و افزود: هنوز به اهدافی که برای اجرای این برنامه تدوین و تعریف شده بود دست پیدا نکرده ایم. به طوریکه هم ارائه دهنده خدمات و هم دریافت کننده خدمات از آن رضایتمندی ندارند وی عمده نارضایتی مردم از برنامه پزشک خانواده را مربوط به پزشکان این برنامه دانست و گفت: هدف این بود که پزشک خانواده تنها بیمارنگر نباشد.

از سویی دیگر شهاب الدین صدر سیاست مدار و پزشک ایرانی در توضیح مشکلات نظام بهداشت و درمان فعلی گفت: " در همین وضعیتی که دچار مشکل بودجه ای هستیم، 10 درصد از درآمد قانون هدفمندی، اختصاص به حوزه سلامت پیدا می کند، این حجم بودجه مازاد بر تصور ما بوده، اگر در ساختار صحیحی توزیع شود، نظام سلامت را ارتقا می دهد، ولی اگر قرار باشد چاله های گذشته را پر کند، قانون هدفمندی که ما 10 درصد درآمدش را برداشته ایم، نمی تواند موثر باشد."

پس از صدر، تعدادی از کارشناسان و مسئولان نظام پزشکی و وزارت بهداشت در گزارشهای خود از مناطق مختلف کشور که طرح پزشک خانواده به صورت آزمون، اجرا شده بود، گفتند این طرح مشکلاتی زیادی از جمله بیکار شدن 33 هزار پزشک عمومی و بسته شدن 5 هزار مرکز پاراکلینیک و داروخانه در پی دارد که باید به آن با آن برخورد صحیح صورت گیرد.

حسین قشلاقی، بازرس سازمان نظام پزشکی در گزارش خود گفت: "نمی توان انتظار داشت در سیستمی که معلوم نیست چه تبعاتی در پی دارد، پزشکان عمومی را بیکار کرد. بلکه باید از ابتدا، با پزشکان بخش خصوصی و دولتی مشورتهای لازم صورت می گرفت تا این مشکلات به وجود نیاید. به طور مثال در استان خوزستان، پزشکان بخش خصوصی حاضر نیستند در این طرح، همکاری و مشارکت کنند.

در نتیجه با آینده بسیار روشنی که به لطف برنامه‌ریزی و مدیریت مسئولان محترم پیش‌روی دانشجویان پزشکی کشورمان قرار دارد و موجب یأس و دلسردی این گروه از استعدادهای مملکت می‌گردد، آیا عادلانه نیست مجموع شرایط تحمیلی حداقل تعدیل گردیده و تا حدی ارتقا یابد؟و اینکه  این گروه از جوانان باید با چه انگیزه‌ای نسبت به آینده، این دوره را تحمل نمایند؟و در نهایت آیا برای استقلال و زندگی آزادانه و معقول این گروه، در ذهن مسئولان محترم طرحی وجود دارد؟

منابع: خبرآنلاین/ مهر