آلودگی نوری باعث شکستن درختان

به طور خلاصه به استفاده غیر اصولی و نامناسب از نور، آلودگی نوری گفته می شود و این آلودگی یکی از معضلاتی است که پیامدهای خطرناکی بسیاری برای همه از جمله منجمان آماتور و حرفه ای دارد. ما تنها به چراغ هایی نیاز داریم که پیرامون ما را روشن کند و نه آسمان بالای سرمان را!  وجود چراغ های غیر استاندارد و نورپردازی های غیر اصولی در سطح شهرهای مختلف باعث هدایت نور به سمت آسمان می گردد. منحرف شدن نور به سمت آسمان علاوه بر هدر دادن انرژی باعث روشن شدن زمینه آسمان نیز می شود. این روشنایی کاذب آسمان در شب، خطرات بسیاری را بر سلامت موجودات زنده از جمله انسان، حیوانات و گیاهان دارد.

چند وقتی است بخش دانش و زندگی تبیان به موضوع آلودگی نوری می پردازد و آن را از زاویه های مختلف مورد بررسی قرار می دهد. در مطالب گذشته به اثرات این نوع آلودگی بر انسان و مناطق بکر طبیعی پرداختیم. این بار نیز قصد داریم باز هم از نگاهی متفاوت به این موضوع بپردازیم تا از تاثیرات مخرب آلودگی نوری بر گیاهان مطلع شویم. حامد میرزاخلیل، پژوهشگر آلودگی نوری در یادداشت اخیر خود به تاثیر نورهای مصنوعی بر شکسته شدن درختان شهرهایی مانند تهران هنگام بارش برف اشاره کرده است که در ادامه آن را مشاهده می کنید:

گیاهان چهار فصل به طور طبیعی باید در ابتدای پاییز رفته رفته تغییری در رنگ برگ های خود داده و برگ های خود را از دست بدهند. اما نور مصنوعی، ریتم زندگی آنها را در شهرهای بزرگ تغییر داده و حیات گیاه را به مخاطره می کشاند. به طوری که منجر به مرگ گیاه می شود.

گیاهان نورپسند در طول روز نیازمند چهار هزار و 200 لوکس نور و گیاهان سایه پسند نیز به دلیل جذب میزان بالای کلروپلاست، نیازمند 72 لوکس نور برای ادامه زندگی شان هستند. طبق «قانون بردباری»، رساندن نور بیش از اندازه به گیاه در شب رشد آن را دچار اختلال کرده و فصل از دست دادن برگ و جوانه زنی آن را به مخاطره می کشاند.

بر اساس قانونی که در زیست شناسی به قانون بردباری معروف شده است، افزایش یك عامل محیطی می تواند عاملی محدود كننده در رشد باشد و در اینجا نیز با افزایش غیرطبیعی نور به عنوان یک عامل محیطی، گیاه نیز با مشکل روبرو خواهد شد.

با وجود چنین نورهایی، درختان دیرتر خزان می کنند و برگ های خود را از دست می دهند. پس در هنگام بارش برف، وجود برگ های پهن بر شاخه درختان سطحی را برای ماندگاری برف روی درخت به وجود می آورد و انباشته شدن برف موجب شکستن درخت می شود. در صورتی که اگر درخت به موقع خزان کرده بود، دیگر برگی بر شاخه نداشت و برف نیز محلی برای انباشته شدن روی درخت نداشت.

این اتفاق تنها در فصل پاییز رخ نمی دهد، بلکه بررسی ها نشان داده که برخلاف حالت طبیعی، بسیاری از درختان تهران خصوصا گونه چنار تا میانه های زمستان هنوز بر شاخه های خود برگ دارند و این برگ ها می توانند عاملی باشند تا در هنگام بارش برف، به دلیل سنگین شدن تاج درخت، باعث شکستن شاخه ها شوند و یا حتی در درختان ضعیف تر، ریشه کن شدن درخت را به دنبال داشته باشند.

شاید بپرسید: در تهران تنها در برخی میدان های اصلی با نورپردازی زیاد و پروژکتور روبرو هستیم، چگونه این مشکل برای بسیاری از درختان در مناطق مختلف روی داده است؟ پاسخ این است که شهرهای بزرگی مانند تهران به دلیل استفاده غلط از نورهای مصنوعی، از مرز هشدار آلودگی های نوری گذشته اند و در وضعیت قرمز به سر می برد.

آلودگی نوری تهران حتی تا 380 کیلومتر دورتر نیز قابل مشاهده و ردگیری است. حتی منجمانی که برای رصد آسمان شب به مناطقی نظیر پارک ملی کویر می روند، به دلیل نور زیاد شهر تهران، نمی توانند بخش زیادی از ستارگان را مشاهده کنند.

حتی اگر در تهران از منابع نوری که به جای زمین، به طور مستقیم آسمان را نشانه گرفته اند صرف نظر کنیم، روشنایی های معمول موجود در معابر تهران عمدتاً استاندارد نیستند و سرپوش معروف به «لاکپشتی» آنها باعث به هدر رفتن نور و انرژی می شود. از سوی دیگر، این منابع نور غیر استاندارد باعث رسیدن شعاع های نور به درختان و اختلال در ریتم طبیعی زندگی درخت می شوند."

بخش دانش و زندگی تبیان در اردیبهشت امسال به مناسبت روز جهانی نجوم مصاحبه ای را با این پژوهشگر جوان انجام داده است که می توانید آن را در اینجا بخوانید.

به نقل از پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران