آیا وعدههای دولت محقق شده است؟
دولت های نهم و دهم با هدف بهبود وضعیت معیشتی مردم و افزایش رفاه وعده های اقتصادی بسیاری به مردم داده است. در نوشتار زیر سعی بر این است که تحقق یا عدم تحقق برخی از این وعده ها بررسی شود.
مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت دادن وعده به مردم را باعث افزایش توقعات خواندند و گفتند: تحقق وعدههای داده شده دولت به مردم، امری مطلوب و ضروری است و باعث استحکام ایمان و اعتقاد مردم میشود و برعکس اگر این وعدهها محقق نشود در ذهن مردم، مشکل ایجاد میکند.
از مهمترین وعدهها و برنامههای دولت نهم و دهم از ابتدای روی كار آمدن ایجاد اشتغال، مهار تورم، رفع فقر، توزیع عادلانه منابع در سطح كشور بود. بدون شک تلاش پسندیده دولت های نهم و دهم برای رسیدگی به معیشت مردم ستودنی است. اما به نظر می رسد دولت باید همواره کلام ذکر شده از مقام معظم رهبری را به خود یادآوری کند. البته این بدان معنا نیست که هیچ کدام از وعده های داده شده محقق نشده اند. اما قطعا به همان میزان که مشاهده تحقق وعده ها منجر به روحیه نشاط و انگیزه تولید در جامعه می شود، عدم تحقق وعده ها هم انگیزه فعالیت اقتصادی را به ویژه از فعالان اقتصادی می گیرد.
به عقیده نگارنده ذکر این موارد خالی از لطف نیست که در حین بررسی میزان تحقق وعده ها به آن ها برخورد کردم.
ابتدا آن هایی که نمره قبولی نمی گیرند:
*حذف بیکاری طی سه سال
درست اوایل سال 85 بود که ریاست محترم جمهوری در یک سخنرانی مدعی شد که بیکاری تا سه سال آینده حذف خواهد شد و ما دیگر در کشور بیکاری نخواهیم داشت، اما با گذشت سه سال نهتنها مشکل بیکاری مرتفع نشد، بلکه شاهد افزایش آمار بیکاری در طول سه سال منتهی به سال 88 بودیم. البته احمدینژاد در سال 88، پس از حضور مجدد در سمت ریاست جمهوری، بار دیگر این ادعای خود را تکرار کرد و در سفری به خوزستان عنوان کرد که با هدفمندی یارانهها، طی سه سال فقر و بیکاری در کشور از بین میرود. این در حالی است که با گذشت تقریبا دو سال از این سخن، هنوز هیچ واقعهای در خصوص تحقق این وعده احمدینژاد در کشور دیده نشده است.
به نظر می رسد باید در این باره به دولت منفی داد.
*کمای بنگاه های زودبازده
دولت احمدینژاد در ابتدای شروع بهکار خود، طرح بنگاههای زودبازده را به اجرا گذاشت. در این طرح بانکهای دولتی مجبور شدند در اعطای تسهیلات، اولویتهای دولت را در توسعه مناطق در نظر بگیرند و برای نفع بانکها و ملاحظات تجاری در این زمینه نقش تعیینکننده قائل نشوند.
بر اساس این طرح قرار بود که در بین سالهای 1384 تا 1388 تعداد 3 میلیون و 100 هزار شغل ایجاد شود ولی آمارهای دولتی از ایجاد 900 هزار شغل خبر دادهاند. علاوهبراین قرار بود در این پنج سال 47 هزار میلیارد تومان (47 میلیارد دلار) وام برای ایجاد بنگاههای زود بازده پرداخت شود اما تنها 21 هزار میلیارد تومان (21 میلیارد دلار) وام پرداخت شده است. از مشکلات عمده این طرح این است که برخی از افراد دریافتکننده این تسهیلات بهدلیل عدم توجیه اقتصادی طرحشان، ورشکست شدند و برخی دیگر هم این وام را برای خرید ملک و زمین خرج کردند تا این طرح نیز متوقف شود.
باز هم معتقدم که الزاما عدم به سرانجام رسیدن این طرح اشکال ماهوی آن نبوده است. و همان طور که ذکر شد ورشکستگی بنگاه ها و عدم سرمایه گذاری در بازار های هدف منجر به عدم توفیق طرح شده که البته چیزی از ضعف نظارتی دولت کم نمی کند.
پس از آنکه تعدادی از کارمندان به شهرهای مختلف رفتند و با محقق نشدن این وعدهها، تصمیم به بازگشت به پایتخت گرفتند تا این طرح هم با شکست مواجه شود
*آوردن پول نفت سر سفره مردم
پول نفت... شاید مهمترین ابزار تبلیغاتی برای کاندیداهای ریاست جمهوری در ایران بوده است و هرکس طرحی برای هزینه کردن این درآمد سرشار ایرانیان ارائه کرده است. اما شاید مهمترین طرح در این خصوص، آوردن پول نفت بر سر سفره مردم بوده که توسط دکتر احمدینژاد در دو دوره انتخابات ریاست جمهوری نهم و دهم مطرح شده است. این در حالی است که هنوز تفسیر مشخصی از این اتفاق مطرح نشده است.
البته به عقیده نگارنده سیاست هایی نظیر ارائه سهام عدالت، سفرهای استانی و حتی هدفمندی یارانه ها به دنبال تحقق این هدف مهم بوده است. نباید از ذهن دور داشت که به سیطره شدید درآمد نفتی بر اقتصاد ایران در واقع می توان ادعا کرد که همگی ما داریم روی نفت زندگی می کنیم!!
شاید این تصور که ورود نفت بر سر سفره مردم از طریق بازتوزیع درآمد نفتی انجام می گیرد چندان درست نباشد. شاید راهکار چنین اتفاقی را باید در تزریق درآمد های نفتی به بخش های مولد اقتصادی جستجو کرد.
با این حساب تصمیم گیری در مورد اینکه نمره دولت مثبت است یا منفی کمی سخت به نظر می رسد. و در واقع می تواند به معنای نمره دادن به کل فعالیت های اقتصادی دولت به حساب آید
*طرح انتقال کارمندان از تهران
ماجرای انتقال کارمندان از تهران نیز خود حکایتی پر فراز و نشیب داشت. احمدینژاد و تیم مشاورانش که معتقد بودند تهران باید یک پایتخت خلوت و همطراز با پایتختهای پر زرق و برق دنیا برای خدماترسانی باشد، تصمیم گرفت تا کارمندان دستگاههای دولتی را به شهرهای مختلف منتقل و از این طریق از جمعیت تهران بکاهد. وی برای این کار وعدههای زیادی در خصوص پرداخت وام، افزایش حقوق و سایر تسهیلات به کارمندان داد، اما پس از آنکه تعدادی از کارمندان به شهرهای مختلف رفتند و با محقق نشدن این وعدهها، تصمیم به بازگشت به پایتخت گرفتند تا این طرح هم با شکست مواجه شود.
از مشکلات عمده طرح بنگاه های زودبازده این است که برخی از افراد دریافتکننده این تسهیلات بهدلیل عدم توجیه اقتصادی طرحشان، ورشکست شدند و برخی دیگر هم این وام را برای خرید ملک و زمین خرج کردند تا این طرح نیز متوقف شود.
**مسکن مهر برای اقشار کم درآمد
یکی دیگر از شعارهای انتخاباتی رییسجمهوری، حل مشکل مسکن اقشار کمدرآمد جامعه بود. به همینخاطر احمدینژاد در همان ماههای نخست عزیمتش به پاستور، طرح مسکن مهر را در دستور کار قرار داد و با جدیت زیادی آن را پیگیری کرد. خوشبختانه این طرح در استانهای مختلف به ثمر نشسته و شاهد دریافت مسکن دولتی از سوی اقشار کمدرآمد هستیم اما در تهران موضوع بهگونهای دیگر است و تا این لحظه خبری از اعطای مسکن مهر به تهرانیها نیست.
**هدفمندی یارانه ها
موضوع هدفمندی یارانهها نیز سالها بود که آرزوی اجرای آن در کشور وجود داشت اما هیچ رییسجمهوری نتوانست آن را به مرحله اجرا در بیاورد. تا اینکه دکتر احمدینژاد با جسارت خاص خودش، پس از وعدههای فراوان در طول دولت نهم برای اجرای طرح هدفمندی یارانهها، بالأخره در دولت دهم این طرح را اجرایی کرد و اتفاقا به گفته بسیاری از کارشناسان در اجرای آن نیز موفق بود.
به ویژه اگر دولت به وعده های خود درباره یارانه تولید عمل کند، میتوان نمره مثبت را به دولت در تحقق این وعده داد.
خوشبختانه طرح مسکن مهر در استانهای مختلف به ثمر نشسته و شاهد دریافت مسکن دولتی از سوی اقشار کمدرآمد هستیم
**خودکفایی در تولید بنزین
با تشدید تحریمهای غرب علیه کشورمان که دامنه آن به بنزین هم رسید،دکتر احمدینژاد در طرحی، دستور خودکفایی کامل در تولید بنزین را صادر کرد و درست پس از 15 روز خبر تولید کامل بنزین مورد نیاز داخل توسط رسانهها منتشر شد. این در حالی بود که ایران روزانه نیازمند واردات 20 میلیون لیتر بنزین از خارج بود. گفته میشود، برای اجرای این طرح، چند طرح پتروشیمی کار روزانه خود را متوقف و مشغول تولید بنزین شدند. ولی به هر حال این وعده محقق شد.
بدون شک دولت باید مدنظر قرار دهد که وعده هایی به مردم و فعالان اقتصادی بدهد که ممکن باشند و از دادن وعده های غیرعملی بپرهیزد. در نوشتار بالا قصد بر این بود که بدون غرض به تحقق این وعده ها بپردازیم.
امید است که نتیجه نهایی که از این نوشتار بر می آید این باشد که هشدار دهیم دادن وعده های غیر عملی و دور از دسترس اقتصادی و عقلانی نیست. به عبارتی دادن وعده های غیر قابل تحقق از سوی دولت و افزایش توقعات مردم از چند سال پیش روبه افزایش بوده است و داد اکثر مسئولین و نمایندگان مجلس را درآورده است تا اینکه در دیدار رهبر انقلاب با هیات دولت موجب گلایه مقام معظم رهبری شد و معظم له خواستار رعایت این مساله شدند
و البته منصفانه است که ذکر کنیم فرصت دولت برای انجام وظایف خود هنوز تمام نشده است و از جهت دیگر بسیار از این برنامه ها در بلندمدت به نتیجه می رسند.
بخش اقتصاد تبیان
منبع : هفته نامه پنجره/ خبرگزاری فردا/جهان نیوز