عوامل پیروزی جنبش النهضه تونس

کارشناسان علوم اجتماعی از جمله مهمترین عوامل پیروزی جنبش النهضه تونس در این انتخابات را نزدیکی سخنان سیاسی حزب با دردها و رنج‌ها و خواسته‌های مردم تونس می‌دانند.

این کارشناسان بر این باورند،‌این عامل موجب تمایز جنبش النهضه از دیگر رقبای خود در انتخابات مجلس موسسان شد، درحالی که در این میان سوابق مبارزاتی و بهره‌مندی از شبکه گسترده و پرنفوذ اعضایش را هیچ‌گاه در این موفقیت نادیده نمی‌گیرند.

در واقع حزب النهضه موفق شد، در اولین انتخابات آزادی که از زمان سرنگونی رژیم دیکتاتوری زین العابدین بن علی در تونس برگزار شد، 90 کرسی از مجموع 217 کرسی مجلسس موسسان، یعنی 41 درصد کرسی‌ها را به خود اختصاص دهد.

عبد الستار السحبانی، رئیس جمعیت علوم اجتماعی تونس در باره پیروزی النهضه اعتقاد دارد که این جنبش از زمان پیروزی انقلاب راه بسیار سختی را پیمود و همیشه موضع معارض را در دولت‌های پیشین تونس داشته و همواره از مشارکت در دولت‌هایی که گرایش‌های سیاسی خاصی بر آنها حاکم بودند، امتناع کرده است، به همین دلیل شهروندان تونسی بر این باورند که النهضه تنها جنبشی است که می‌تواند بر فساد حاکم بر کشور غلبه کند و موجبات نجات آنها از وضع موجود را فراهم آورد.

اما "ماهر تریمش"، استاد علوم جامعه شناسی دانشگاه تونس در خصوص ارزیابی روند و اقدامات جنبش در تبلیغات انتخاباتی تاکید کرد که جنبش در تبلیغات انتخاباتی خود همواره خط‌مشی را برگزید که بیانگر واقع‌گرایی، متانت و آگاهی و شعور جنبش بود و این نکته‌ای بود که با استقبال رای دهندگان تونسی مواجه شد.

این استاد علوم جامعه شناسی تاکید کرد که مسئولان جنبش بارها نشان دادند که به خوبی توان اداره بحران‌هایی که پس از انقلاب در عرصه سیاسی و انتخاباتی تونس ظهور کردند،‌ را دارند و در عین حال از اشتباهات و خطاهای احزاب سیاسی دیگر استفاده کردند.

تریمش بر این نکته تاکید می‌کند که احزاب رقیب النهضه با مسئله هویت ملت تونس به شکلی تحریک‌آمیز برخورد کردند و در این‌باره توجه ما را به بحرانی جلب می‌کند که پس از پخش یک فیلم کارتونی توسط شبکه نسمه واکنش‌های بسیاری را در تونس به همراه داشت.

وی می‌افزاید: درحالی‌که طرف‌های سیاسی مختلف تلاش داشتند در برابر این فیلم یک‌جانبه گرایانه قضاوت کنند و به عاملی جهت تحریک جامعه تونسی تبدیل شوند، النهضه تلاش کرد،‌ با اتخاذ میانه‌روی و تلفیق دو بعد تمدن و نوگرایی سوء تفاهمات پیش آمده را رفع کند و این نوعی آرامش و اطمینان خاطر به جامعه تونسی می‌بخشید، این درحالی است که نباید اداره این بحران در بعد دینی آن توسط جنبش را که به شکلی بسیار خوب انجام شد، نادیده گرفت.

این استاد دانشگاه تونس از دیگر عوامل موفقیت جنبش النهضه را در ریشه‌های تاریخی جنبش و ارتباط آن با مبارزات ضد رژیم دیکتاتوری بن علی ملاحظه می‌کند و معتقد است، مبارزات سیاسی النهضه چیزی نیست که از یاد و خاطره شهروندان تونسی محو شود و با قدرت در یاد و خاطر آنها حک شده است.

اما "منصور الکلابی"، پژوهشگر علوم اجتماعی عوامل موفقیت النهضه را فراتر از این‌ها می‌بیند و معتقد است، ارائه ناموفقی از نمونه‌های ملی‌گرایانه و چپگرایانه به جامعه تونس پس از استقلال که روی کار آمدن نطام های استبدادی و دیکتاتوری را در این کشور به همراه داشت،‌ موجب شد تا تونسی‌ها از این نمونه‌ها روی گردان شوند.

از سوی دیگر وی بر عامل دیگری دست می‌گذارد که آن را در موفقیت النهضه بسیار مهم می‌داند و آن این‌که جنبش النهضه به خوبی راه تعامل و برخورد با دردها و رنج‌ها و غصه‌های مردم را می‌دانست و فعالان جنبش تافته‌ای جدا بافته از شهروندان عادی نبودند، ‌بلکه هر روز در کنار آنها صبح را به شب و شب را به صبح می‌رساندند و این تاثیری بسزا بر رای‌ دهندگان می‌گذاشت.

وی در ادامه می‌افزاید: جنبش غیر از آن بر اعمال و اقدامات خیریه تاکید و بر خطاب دینی به روز و همخوان با شرایط حاکم تمرکز بسیار داشت و همواره مردم تونس را در طول تاریخش مردمی مسلمان و میانه‌رو در افکار و اندیشه‌ها می‌خواند. در حالی‌که اگر سخنان نیروهای چپ را بررسی و تحلیل کنیم،‌ در خواهیم یافت که سخنان این نیروها همچنان قشر خاصی از جامعه یا همان نخبگان را مورد خطاب قرار می‌داد و هیچ‌گاه در آن نشانه‌ای از پاسخ به خواسته‌ها و دردها و رنج‌های ملت تونس مشاهده نمی‌شد.

اما در بعد ساختاری صلاح الدین الجورشی، کارشناس جنبش‌های اسلامی می‌گوید که جنبش از امیتازی بهره می‌برد که دیگر حزب‌ها و جنبش‌ها به ندرت از آن برخوردار بودند و آن داشتن شبکه‌ای قدرتمند از یاران و وفاداران به جنبش در تمام شهرها و روستاهای تونس بود.

وی تاکید کرد: این افراد دارای قدرت ارتباطی بسیار عالی و بالایی بودند و این موضوع این امکان را برای جنبش فراهم می‌ساخت تا نفوذ و رسوخ انتخاباتی گسترده‌ای در میان مردم داشته باشد،‌ امتیازی که دیگر احزاب سیاسی از آن بی‌بهره بودند.

البته الجورشی به ضعیف بودن رقبا هم اشاره می‌کند و می‌گوید: واقعیت امر این است که نیروهای سیاسی چپ‌گرا و نوگرا خود را چندان آماده و مهیا در برابر النهضه نمی دیدند تا با آن به رقابت برخیزند و درحالی‌که این نیروها انرژی و وقت خود را به حمله به النهضه سپری کردند، النهضه تلاش خود را بر برقراری هرچه بیشتر رابطه با مردم و شنیدن مشکلات آنها متمرکز کرده بود.

و سرانجام این‌که الجورشی درباره مهمترین مسئولیت‌هایی که در مرحله آینده بر عهده جنبش النهضه است، گفت: جنبش باید به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشد که هم اکنون مسئولیت بزرگی برعهده آن گذاشته شده که در پاسخ به خواسته‌های سقف بالای شهروندان تونسی نمود پیدا می‌کند و برای اینکه النهضه در انتخابات آتی همچنان بلامنازع باقی بماند، باید که به این خواسته‌ها پاسخ گوید.