جایگاه فیس بوک در میان دانشجویان

شبكه‌های اجتماعی نظیر فیس‏بوك و تویتر در پایان دهه اول از قرن بیست و یكم، به گونه ای خاص موجب ایجاد تغییر در راه‌های برقراری ارتباط بین انسانها شده اند. به گفته متخصصان علوم ارتباطات، شبكه‌های اجتماعی بیش از آنچه هر یک از ما تصور کنیم، موجب کاهش رابطه‌های چهره به چهره شده اند. اکنون فیس‏بوک سرشناس‏ترین شبکه اجتماعی اینترنتی است که با وجود فیلتر بودن، استقبال از آن رو به افزایش است. این شبکه اجتماعی بیش از 500 میلیون نفر را به عضویت دارد که به این ترتیب سومین منطقه پرجمعیت جهان به محسوب می شود  و به طور متوسط در هر ثانیه، هشت کاربر جدید به عضویت این سایت در می آیند. در این میان، دانشجویان که به طور معمول قشر جوان جامعه را تشکیل می‏دهند یکی از مخاطبان اصلی شبکه‏های اجتماعی هستند که به دلیل برخورداری از سواد رسانه‏ای بیشتر و آشنایی با فناوری‏های رسانه‏ای، بیشتر از سایر اقشار جامعه از فیس‏بوک استفاده می‏کنند. البته دلیل استفاده دانشجویان از شبکه اجتماعی همچون فیس بوک، می تواند دلایل متعددی داشته باشد که در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می کنیم.

آنچه مشخص است اینکه شبکه های اجتماعی نقشی مهم و تعیین کننده در میان افراد جوامع مختلف، پیدا کرده اند و به همین خاطر از اهمیت زیادی برخوردارند. به همین خاطر، تحقیقات بسیاری در رابطه با این شبکه ها، کابران مختلفی که عضو آنها هستند و چگونگی استفاده این کاربران از این شبکه های اجتماعی، صورت گرفته است.

به گزارش خبر گزاری فارس، بر اساس آخرین پژوهش انجام شده در داخل کشور، دانشجویان با فراوانی 41 درصد بیشترین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی را به خود اختصاص داده و در رده بعد کارمندان با فراوانی 32 درصد قرار دارند.

در ارتباط با این آمار، یک کارشناس  سیاستگذاری فرهنگ و ارتباطات در گفت و گو با خبرگزاری فارس، از اتمام مراحل پژوهش شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی جوانان خبر داد و گفت: بر اساس نتایج این پژوهش که از طریق پیمایش میان اعضای بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان انجام شده است، 19 درصد استفاده کنندگان از شبکه‌های اجتماعی مجازی از فیلتر شکن استفاده می‌کنند.

وی اینطور ادامه داد که : یافته‌های پژوهش شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان که در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام صادق(ع) ارائه شده است، بیانگر آن است که 29 درصد کابران شبکه های اجتماعی مجازی از شبکه های اینترنتی غیربومی نظیر فیس بوک، یاهو، تویتر و نت لاگ استفاده می‌نمایند.

بنابر گفته های مذکور مشخص می شود که طبق داده های نخستین پیمایش فراگیر در میان اعضای بزرگترین شبکه اجتماعی بومی، دانشجویان با فراوانی 41 درصد، بیشترین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی را به خود اختصاص داده اند و در رده بعد، کارمندان با فراوانی 32 درصد قرار دارند. همچنین 55 درصد مردان و 54 درصد زنان اذعان کرده اند که بیشترین وقت خود در مقایسه با سایر فعالیتهای روزمره سایبری را به استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی اختصاص می‌دهند.

این گزارش ها به طور کلی نشان می دهند که جایگاه شبکه های اجتماعی در میان مردم کشور ما، جایگاهی مطلوب و دلخواه تلقی شده و به همین خاطر میزان قابل توجهی از افراد در این محیط های سایبری فعالیت و گذران وقت می کنند. اما نکته قابل توجه حضور دانشجویان است که بیشترین میزان استفاده را از شبکه های اجتماعی مجازی دارند. آنچه مسلم است اینکه یافتن دلایلی که موجب حضور بالای دانشجویان در این شبکه ها شده است، می تواند قابل توجه و بررسی باشد.

در این رابطه پژوهشی دیگر با عنوان «بررسی كاركردهای شبكه‌های اجتماعی برای دانشجویان( با مطالعه موردی فیس‌بوک)» در مقطع کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، در دانشگاه علوم و تحقیقات انجام شده است. این پژوهش کمی پیش تر از تحقیقات مذکور صورت گرفته است.

این تحقیق با در نظر گرفتن این فرض که ، اعتماد به عنوان سنگ بنای سرمایه اجتماعی و عامل تعیین‏کننده ای در شکل گیری نحوه نگرش افراد باشد، به بررسی و پژوهش پرداخته است. چرا که امروزه اعتماد به شبکه‏های اجتماعی اینترنتی می‏تواند عاملی مهم برای میزان استفاده و نحوه استفاده از این شبکه‏ها باشد.

در این تحقیق برای دستیابی به نتایج مورد نظر، پرسش هایی تدوین شده اند تا به کارکردهای شبکه های اجتماعی در میان دانشجویان دست یابند.

این تحقیق نشان داد نزدیک به 48 درصد دانشجویان روزانه، یک دقیقه تا نیم ساعت از وقت خود را در فیس‏بوک می‏گذرانند. براساس اعلام سایت فیس‏بوک 50 درصد از کاربران هر روز به این سایت مراجعه می‏کنند. این درحالی است که این آمار در بین دانشجویان ایرانی که استفاده‏کنندگان اصلی اینترنت در ایران را تشکیل می‏دهند، 39 درصد است. (آماری که تیرماه گذشته به 41درصد افزایش یافت).براساس آمار،هر فردی در فیس‏بوک به طور متوسط 130 دوست دارد. این تحقیق نشان داد که اکثریت دانشجویان بین یک تا 50 دوست در فیس‏بوک دارند. این تحقیق همچنین نشان داد که اکثریت پاسخگویان (79 درصد) از نام واقعی خود در فیس‏بوک استفاده می‏کنند. همچنین 75 درصد دانشجویان از اینترنت پرسرعت برای ورود به سایت فیس‏بوک استفاده می‏کنند، اما 25 درصد نیز با استفاده از اینترنت کم‏سرعت از شبکه اجتماعی فیس‏بوک استفاده می‏کنند.

نتیجه گیری

هرچند که تحقیقات اجتماعی هم همچون سایر تحقیقات علمی دارای درصدی خطا می باشند اما به طور کلی نتایجی که از این تحقیقات به دست می آید، می تواند زمینه و بستری از یک جریان یا مسئله اجتماعی را برای همه ما بازگو کند. آنچه مشخص است اینکه دانشجویان جامعه ما، بیشترین افرادی هستند که در شبکه فیس بوک عضویت دارند. اغلب این افراد به دلایل مختلفی به فیس بوک اعتماد کرده و  نام و مشخصات واقعی خویش و حتی عکس های خانوادگی و شخصی خود را در اختیار این شبکه اجتماعی قرار داده اند. دانشجویان در فیس بوک به برقراری ارتباط با دوستان هم جنس و غیر هم جنس، می پردازند و از طریق این شبکه به برقراری ارتباطات خاصی دست می زنند. واقعیت حاکی از این است که استفاده دانشجویان از این شبکه بیش از هر چیزی برای صرف کردن اوقات فراغت،سرگرمی و خوش گذرانی است و گه گاه به فعالیت های علمی،سیاسی و فرهنگی هم می پردازند. بررسی این فعالیتها به لحاظ فرهنگی، امری مهم و مفصل است که نیاز به بررسیهای دقیق دارد اما بیان یک نکته مهم است. اینکه چرا هنوز نتوانسته ایم پیش از ورود یک سیستم جذاب و موثر، به طور بومی طراح کننده شبکه ای باشیم که جوانان ما به آن اعتماد کرده و به عضویت آن در بیایند؟چرا اعتماد و رغبت جوانان جامعه ما به استفاده از شبکه های غیر بومی تا این حد زیاد است؟ آیا وقت آن نرسیده که رقابت را اینگونه شروع کنیم و انتخاب را به مخاطبان بسپاریم؟چرا اعتماد جوانان به فیس بوک بیشتر از شبکه های اجتماعی داخلی است؟

تصور کنید اگر هم زمان با پیدایش فیس بوک، طراحان داخلی ما در علوم ارتباطات و کامپیوتر، به ساخت شبکه ای داخلی همچون فیس بوک دست می زدند و از همان امکانات و کیفیت، کاربران خود را بهره مند می ساختند، امروز این آمار پائین تر نبود؟ باور کنیم که این امکان وجود داشت که بودجه هایی را که برای یافتن آسیب های ناشی از شبکه هایی همچون فیس بوک، صرف کردیم، می توانستیم برای طراحی و ساخت شبکه ای مشابه و بومی، صرف کنیم. مهم این است که به جای پیدایش راه حلی برای علاج دردهای بزرگ فرهنگی و اخلاقی، به فکر علاجی قبل از وقوع و شایع شدن عامل این دردها، در جامعه باشیم.