تاریخچه جالبی از جامجهانی

ژول ریمه که متولد 24 اکتبر 1871 در ناحیه تولهاوتمون فرانسه است، با همکاری هانری دلونای که مسابقات جام ملتهای اروپا را در سال 1960 بنیانگذاری کرد، پس از اینکه در سال 1919 به ریاست فدراسیون فوتبال فرانسه رسید، یازده سال تمام ایده راهاندازی جامجهانی را پیگیری کرد تا سرانجام با کمک دولت فرانسه موفق به اجرایی کردن این ایده شد.
" ریمه " در دهه سوم قرن بیستم پس از " گورین " فرانسوی و "برلی وولفال" انگلیسی، سومین فردی بود که ریاست فدراسیون بینالمللی فوتبال را برعهده گرفت و در اندیشه خلق جامجهانی به نقاط مختلف جهان سفر کرد. اما در اروپا به ویژه در بریتانیا نتوانست طرفدارانی پیدا کند. البته بعضی از کشورها مانند ایتالیا، اسپانیا، پرتغال و یوگسلاوی از اروپا و برزیل، آرژانتین، اروگوئه و شیلی از آمریکای جنوبی هواداران این طرح شدند؛ اما در کنگره فوتبال در سال 1928 که به مناسبت برگزاری بازیهای المپیک آمستردام برگزار شد، وی توانست با رأیهای موافق کشورهای آمریکای جنوبی طرح برگزاری جام جهانی فوتبال را به تصویب برساند.
در آن زمان انگلیسیها خود را از فوتبال تازهپاگرفته، جدا کرده بودند و کشورهای اروپای شمالی هم میانه خوبی با ژول ریمه و افکارش نداشتند. اما سومین رئیس فیفا توانست پس از گذشت هشت سال، ایدهای که در کنفرانس آنتورپ در سال 1920 مطرح کرده بود را در رأیگیری فدراسیون جهانی فوتبال با 26 رای موافق و پنج رأی مخالف کشورهای دانمارک، فنلاند، نروژ، سوئد و استونی به نتیجه و سرانجام برساند.
در هشتم سپتامبر 1928 در کنفرانس زوریخ در سوئیس پس از این رأیگیری، موافقت شد که جام جهانی هر چهار سال یک بار برگزار شود و اعضای فیفا تصمیم گرفتند نخستین دوره آن در سال 1930 انجام شود. البته اعضای فیفا برای انتخاب اولین میزبان جامجهانی با مشکلات عدیدهای روبهرو شدند. اما ژول ریمه با درایت خود اروگوئه را که در رشته فوتبال در دو المپیک 1924 و 1928 قهرمان شده بود، برای میزبانی در نظر گرفت. این مسأله در کنگره فیفا در شهر بارسلونای اسپانیا و در تاریخ هیجدهم ماه مه سال 1929 مطرح شد و اروگوئه هم رسماً میزبانی جامجهانی را پذیرفت.
ضمن اینکه مشکلات برپایی اولین دوره به همینجا ختم نشد؛ زدوبندهای سیاسی مانع رشد مسابقات نوپا شد. تحریم چند عضو اروپایی، از جمله تمام چهارکشور عضو اتحادیه فوتبال بریتانیا، تعداد شرکتکنندگان اولین دوره را به سیزده تیم کاهش داد که این تعداد نه تنها کافی نبود، بلکه حتی برای شکلگیری چهار گروه چهار تیمی نیز کفایت نمیکرد. از طرفی مسافرت اروپاییها به اروگوئه مشکلات فراوانی برای آنها به همراه داشت؛ به طوری که تیم رومانی سه هفته طول کشید تا در رقابتها حاضر شود.

در این بین، اساسیترین مشکل اروگوئه نداشتن ورزشگاهی مناسب برای انجام دیدارها بود. مقامات اروگوئه فقط هشت ماه وقت داشتند تا ورزشگاهی عظیم در شهر مونتهویدئو پایتخت اروگوئه بنا کنند. جالب اینکه در عزمی ملی و تلاشی شبانهروزی، این ورزشگاه بزرگ آماده میزبانی نخستین فینال مهمترین تورنمنت فوتبالی جهان شد.
پیش از شروع اولین دوره جامجهانی، کشورهای عضو فیفا به رهبری ژول ریمه ـ رئیس فیفا ـ تصمیم گرفتند که جامی به عنوان یادبود تهیه و به قهرمان اهدا کنند. از این رو آبل لافلور فرانسوی مجسمهای به ارتفاع دوازده اینچ و وزن هشت پوند (480/3 کیلوگرم) از طلای جامد ساخت و طبق توافق اعضای فیفا تصمیم گرفته شد هر تیمی که سه بار فاتح آن شود، مالک همیشگی جام شود.
تا سال 1956 این جام طلایی عنوان خاصی نداشت. اما در این سال در مراسم تجلیل از ژول ریمه جام را به نام وی خواندند و از این تاریخ جام ژول ریمه نام گرفت. اروگوئه در سالهای 1930 و 1950، ایتالیا در سالهای 1934 و 1938 قهرمان جامجهانی شدند؛ ولی برزیل که دو بار پیاپی در سالهای 1958 و 1962 قهرمان جهان شده بود، با قهرمانی در جامجهانی 1970 برای همیشه مالک جام ژول ریمه شد.
با پایان گرفتن افسانه ژول ریمه، مقامات فدراسیون جهانی فوتبال تصمیم گرفتند که جام دیگری را جایگزین آن کنند. با این اصاف، در پنجم آوریل 1971، یک ایتالیایی به نام سیلویو گازاینگا طرحی جدید به فیفا ارائه کرد که این طرح مورد تایید مقامات فیفا قرار گرفت و کارگاه طلاسازیای به نام برتونی با دریافت یک میلیون فرانک سوئیس، مجسمهای از طلا به ارتفاع پانزده اینچ و وزن یازده پوند (785/4 کیلوگرم) از طلای جامد ساخت.
بر خلاف جام ژول ریمه، قانون مالکیت جام پس از کسب سه عنوان قهرمانی، برای جام جدید برداشته شد تا هیچ کشوری برای همیشه این جام را پیش خود نگاه ندارد، بلکه قهرمانان جامجهانی تنها یک کپی از آن را برای یادبود در اختیار خواهند گرفت.
به هرحال تاکنون از عمر جامجهانی فوتبال، هیجده دوره میگذرد و برزیل با فتح پنج دورهی آن، رکورددار است. ایتالیا چهار قهرمانی، آلمان سه قهرمانی، آرژانتین و اروگوئه دو قهرمانی، فرانسه و انگلستان هم یک قهرمانی در این مسابقات کسب کردهاند.
همچنین تا کنون پانزده کشور میزبان باشکوهترین مسابقات دنیای فوتبال بودهاند که مکزیک، ایتالیا و فرانسه هر یک دو بار و ژاپن و کرهجنوبی به طور مشترک و کشورهای اروگوئه، برزیل، سوئد، آلمان، سوئیس، شیلی، انگلستان، آرژانتین، اسپانیا و آمریکا هر کدام یک بار میزبان جام این جام پربیننده بودهاند.
این روزها همه در تبوتاب بازیهای جامجهانی فوتبال به سر میبرند. در جامجهانی امسال، شركتهای معتبر ورزشی تا آنجایی كه قوانین اجازه میدهد، سعی كردهاند فنّآوری را به دنیای فوتبال بیاورند.
در بازیهای این دوره، تكنیكهای مهندسی پیچیدهای استفاده شده كه ممكن است بسیاری از آنها به چشمان بینندگان این بازیها نیاید.