حرف دلت را بلند بزن!

ما آدم‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و برای زندگی‌کردن و رشد و تکامل‌مان لازم است که در جمع زندگی کنیم. اما برای اینکه بتوان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کرد باید مهارت‌های لازم را یادگرفت، در این باره اطلاعات کافی داشت و اعتماد‌به‌نفس، قاطعیت و مهارت کلامی خوبی هم پیدا کرد. برای قاطعیت و بیان احساسات و تمایلات درونی با اعتمادبه‌نفس کامل لازم است چند نوع رفتار را یاد بگیرید؛ نه گفتن و اظهار عدم‌تمایل، بیان احساسات منفی و مثبت و جراتمندی.

مهارت نه گفتن و اظهار عدم تمایل

مهارت نه گفتن و نپذیرفتن به روش مناسب و در شرایط و زمان مناسب، یکی از مهارت‌هایی است که باید یاد بگیرید تا بتوانید به راحتی و بدون اینکه آسیبی ببینید در اجتماع زندگی کنید. هنگام رد‌کردن یک درخواست بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

اولین كاری كه باید انجام داد، تشخیص احساسات دست و پاگیر یا باورهایی است كه در سر شما وجود دارند. برای مثال اگر دوستتان می‌خواهد اتومبیل شما را برای رفتن به سفر قرض كند، با گفتن كلمه نه، چه نتایج منفی را پیش بینی می‌كنید؟ برای مثال ممكن است به خودتان بگوئید اگر پاسخ منفی بدهم چه بسا دوستم از این كه اتومبیل را به او قرض ندادم از من ناراحت بشود، ولی دوست شما به خاطر این گونه مسایل ناراحت نیست او احتمالا به خاطر آن كه كلمه "نه" را به صراحت به كار برده‌اید، احترام بیشتری برایتان قائل خواهد شد.

پس از آنكه باورها و اعتقادات خود را به شیو ه‌ای منطقی تر مرتب كردید، برای گفتن كلمه " نه " آمادگی پیدا می‌كنید و از این امر احساس خوبی به شما دست می‌دهد.

قدم بعدی، گفتن كلمه " نه "، به شیو ه‌ای مستقیم به طرف مقابل است، به گونه‌ای كه قاطعیت در صدا و رفتار شما موج بزند. برای آسانتر ساختن این مرحله، در موقعیت‌هایی كه خطر پایین دارند، گفتن پاسخ های منفی را آغاز كنید. به خصوص زمانی كه، كاملا مطمئن هستید كه حق گفتن كلمه " نه " را دارید. با این تمرین اطمینان به خود را بنا خواهید كرد ونیز توانایی گفتن كلمه نه را در موقعیت‌های مشكل‌تر بدست خواهید آورد. و بالاخره در مواقعی كه از درون به خود مطمئن نیستید این تمرین سبب بروز اطمینان می‌شود.

به طور معمول، گفتن نه به برخی افراد آسانتر از دیگران است احتمالا این افراد برای شما، ‌دوستان نزدیك، ‌غریبه‌ها و خانواده هستند. وقوع یك موقعیت را پیش بینی كنید و تمرین كنید كه در آن موقعیت چه خواهید گفت. گفتن كلمه نه را به طریقی مستقیم و صریح تمرین نمایید. نسبت به كلیه رفتارهای خود و لحن كلامتان به هنگام گفتن جمله منفی آگاه باشید .

در موقعیت‌های مشكل‌تری كه نسبت به ماهیت و چگونگی پاسخ خود مطمئن نیستید، با گفتن این جمله به دیگران: "می‌توانم درباره‌اش فكر كنم"مقداری زمان در اختیار خود بگیرید. سپس احساسات خود را بررسی كنید چه عقاید و انتظارات نامعقولی شما را به گفتن "نه " ‌وا می دارد.

وقتی كلمه "نه " را بكار بردید و طرف مقابل همچنان برخواسته‌اش اصرار ورزید و اولین كلمه نه شما را نشنیده گرفت، شما باید بر مخالفت خود پافشاری كنید. آیا از آن دسته افرادی هستید كه به آسانی تسلیم می‌شوید؟ یا آمادگی عصبانی شدن را دارند؟ شما احتمالا باید توجه آنها را بطور مؤثری جلب كنید و به آنها بگویید، اما من مخالفت كرده‌ام و واقعا منظورم مخالفت است.

به رغم اینگونه پیام‌ها چون بسیاری ازما با سازگاری و انعطا ف‌پذیری بزرگ شده‌ایم، ‌به خاطر دیگران از خواسته‌های خود می‌گذریم.

تشخیص این نكته مهم است كه در این جا رفتار خود خواهانه سالم وجود دارد. شما حق دارید كه "نه "‌ را به كار ببرید و از این كار احساس خوبی داشته باشید.

مهارت بیان احساسات

اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به‌راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است. شما باید یاد بگیرید احساسات منفی و مثبت‌تان را به‌سادگی بیان کنید.

* احساسات مثبت را نشان دهید؛ چه شغل خوبی پیدا کرده‌ای.

*  احساسات منفی را هم بیان کنید؛ من از کاری که انجام داده‌ای ناراحت شدم.

بیان علت احساسات و توضیح‌دادن درباره آنها به‌ویژه در نشان‌دادن و ابراز احساسات منفی لازم است. بیان علت احساسات مثبت و تعریف و تمجید هم در ایجاد روابط سالم و ایجاد صمیمیت بیشتر، مؤثر است اما این مهم است که شما تشخیص بدهید در شرایط و موقعیت‌های مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنید.

مهارت جراتمندی 

جرات مندی توانایی ابراز خود و ابراز حقوق خود بدون تجاوز به حقوق دیگران است. جراتمندی رابطه مستقیم، باز و صادقانه ای است كه باعث گسترش وجود خویشتن و ابراز خویشتن می گردد. عمل به نحو جراتمندانه به شما اجازه می دهد تا اعتماد به نفس را در خود حس كنید و عموماً موجب برانگیختن حس احترام دوستان و آشنایان می شود. جراتمندی امكان دستیابی به روابط صادقانه را افزایش می دهد و به شما كمك می كند تا درباره خود احساس بهتری داشته باشید و بر موفقیتهای روزمره، تسلط بیشتری بیابید. و همین امر در جای خود توان تصمیم گیری و احتمال توفیق شما را در دستیابی به آنچه از زندگی می خواهید، افزایش می دهد.

فنون خاص جراتمندی

تا آنجا كه ممكن است شما باید درباره آنچه می خواهید، درباره آنچه فكر می كنید و درباره آنچه احساس می كنید، روشن و خاص صحبت كنید.

بسیار مفید خواهد بود دقیقاً توضیح دهید مقصود شما چیست و چه چیزی مد نظر شما نیست مانند گفتن اینكه "من نمی خواهم این مساله را پایان دهم بلكه دوست دارم درباره آن صحبت كنیم و ببینیم آیا می توانیم از وقوع دوباره آن جلوگیری كنیم."

صریح باشید. پیام خود را به شخصی كه طرف اصلی صحبت شماست، بیان كنید. اگر می خواهید به نسیم چیزی بگویید آن را جز به او به هیچ كس دیگر نگویید. به گروهی كه نسیم هم عضوی از آن گروه است، نگویید.

پیام از آن "خود" شماست. تصدیق كنید كه پیام از آن خود شما است یعنی دریافت خودتان از خوبی ـ بدی یا درست ـ نادرست و درك خودتان است. شما می توانید مالكیت خود را با عبارات شخصی شده (یعنی استفاده از گفتارهایی كه با "من" آغاز می شود) آشكار سازید مانند "من با شما موفق نیستم (بجای گفتن "شما در اشتباه هستید" گفتن اینكه شخص اشتباه می كند یا بد است و باید برای منفعت خودش هم كه شده تغییر كند در واقع تنفر و مقاومت او را نصیب شما خواهد كرد نه فهم و همكاری او را.

تقاضای باز خورد. از عباراتی چون "آیا مقصود من روشن است؟ شما چگونه به این موقعیت نگاه می كنید؟ شما چه می خواهید انجام دهید؟" استفاده كنید. تقاضای ارائه بازخورد، دیگران را تشویق می كند تا سوء فهم شما مورد تصحیح قرار گیرد همچنین به دیگران كمك می كند دریابند شما عقیده، احساس یا تمایلی را بیان داشته اید نه اینكه تحكمی در میان باشد. دیگران را هم تشویق كنید در باز خوردی كه ارائه می كنند صریح، مستقیم و خاص عمل كنند.

هنگام بیان جملات قاطعانه به چه نکاتی باید توجه کرد؟

برای اینکه قاطع باشید لازم است نکات مربوط به مهارت قاطعیت و بیان احساسات خود را یادبگیرید و در شرایط و موقعیت‌های مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنید. رعایت موارد زیر به شما کمک می‌کند بهتر و با اعتماد به نفس بیشتری بتوانید حرف، نظر، عقیده و احساس درونی‌تان را با دیگران مطرح کنید.

در مهارت جراتمندی، تا آنجا كه ممكن است شما باید درباره آنچه می خواهید، درباره آنچه فكر می كنید و درباره آنچه احساس می كنید، روشن و خاص صحبت كنید

تماس چشمی: مطمئن شوید شخصی که با او صحبت می‌کنید از هر چیز دیگر برایتان مهم‌تر است. بیشتر وقت را به او نگاه کنید اما تمام وقت را در چشم‌هایش زل نزنید.

حالت بدن: سعی کنید کاملا روبه‌روی فرد قرار بگیرید، صاف بایستید یا بنشینید .

حرکات دست: برای بیان گفته‌هایتان از حرکت دست هایتان کمک بگیرید اما در این کار زیاده روی نکنید تا فردی که از دور شما را می‌بیند تصور نکند در حال اجرای دکلمه هستید یا عصبی شده‌اید.

حالات چهره: چهره شما باید با احساسات و آنچه می‌گویید هماهنگ باشد. وقتی ناراحت هستید نخندید و وقتی شاد هستید اخم نکنید. یک چهره آرام و رضایتمند، بهترین حالت برای نشان‌دادن شادی و یک چهره آرام و جدی بهترین حالت برای نشان‌دادن ناراحتی است.

طنین و تغییر بلندی صدا: هنگامی که می‌خواهید یک جمله قاطعانه بگویید، لازم است که شنیده شوید؛ برای این کار باید به طنین صدایتان توجه کنید؛ گاهی شاد، گاهی محکم و گاهی ملایم صحبت کنید و روی برخی بخش‌های کلام تاکید کنید و بلندی صدایتان را تغییر دهید.

روان و سلیس صحبت‌کردن: این نکته خیلی مهم است که کلمات مناسب را روان و سلیس و جملات را با مفاهیم هدفمند بیان کنید تا شنوندگان کسل و بی‌حوصله نشوند.

وقت مناسب: وقتی شما احساسات منفی‌تان را بیان می‌کنید یا تقاضا و درخواستی از کسی دارید، در نظر گرفتن زمان بسیار مهم است. یک هفته بعد ممکن است خیلی دیر باشد. از طرفی ابراز احساسات در آخرین لحظات، ممکن است کار درستی نباشد. زمان مناسب را برای این کار انتخاب کنید تا طرف مقابل برای تصمیم‌گیری وقت داشته باشد.

گوش دادن: گوش‌دادن و خوب و با دقت شنیدن بخش مهمی از بیان درخواست است. وقتی می‌خواهید احساسات‌تان را بدون اینکه قوانین دیگران را زیر پا بگذارید برای آنها بیان کنید لازم است فرصتی برای پاسخ‌دادن به آنها بدهید.

منابع: ماهنامه بهداشت روان ، همشهری آنلاین همراه با تغییرات و اضافات

مطالب مرتبط :

نترس، قاطعانه بایست و بگو نه!

مجهز شدن برای زندگی