عناصر طراحی

اگر بخواهید هنر را توصیف کنید، چگونه این کار را انجام می دهید؟ از آن جایی که هنر یک نمود زیبا و خلاق از احساسات و حالت اندیشه است، تنها می تواند تعریفی مجازی داشته باشد. مثلا برای نمایش حالت یک درخت می توان هزاران طراحی گوناگون در انواع و اقسام سبکها یافت. این طـــرح ها ترکیبی از شکل ها و رنگ های گوناگون و دیگر الگــوهای فریبنــده است که لذت چشـــم را برمی انگیزد. اما در میان تمامی این هزاران طرح عناصری مشترک مانند خط، رنگ، فضا و ... وجود دارد. این جایی است که عناصر اساسی طرح در اصل به «تصویر» تبدیل می شود. هنر با این عناصر از هنر پدید می آید و نتیجه ی آن ها است، که الگوها و گروه های گوناگونی از هنر در جهان درک می شود.

می توان گفت این عناصر، زبان بصری تصویرند. به عنوان زبان اندیشه و روح در نظر گرفته می شود که از دید هر فرد، تفسیر گوناگونی دارد. در ادامه به بررسی اجمالی برخی از مهمترین این عناصر می پردازیم.

عناصر طراحی

به درستی گفته شده است که «یک تصویر ارزش هزاران واژه را دارد»، و این جادوی هنر است. شکل ها و رنگ ها می توانند چیزهای را توضیح دهند که واژه ها نمی توانند. بنابراین آن ها را به بخش بسیار مهمی از زندگی مان تبدیل گرده است. در همه ی مراحل زندگی به هنر نیاز داریم، هنر توضیح و درک گفتگوهای بسیار پیچیده را بسیار آسان می کند. بنابراین، طرح ها برای ساخت خانه ها و ادارات و زیبا کردن آن ها به کار می رود. و همه ی این ها بر پایه ی عناصر اساسی انجام می شود. برای ارائه ی یک اندیشه ی روشن تر، به اطلاعاتی درباره ی این عناصر اساسی طراحی داخلی نگاهی بیاندازیم.

خط

هنگامی که طرحی را شروع می کنیم، آغازی دارد که به عنوان نقطه شناخته می شود. سپس، این نقطه به خط می انجامد که به نام مسیر آن نقطــه توصیف می شود. خط ها با حرکت های پیوسته ی این نقطه ها ادامه می یابد که به آفــرینش شکل های گوناگونــی می انجامد که از این خط به وجود می آید. بسته به درازا (طول)، مسیر و ضخامت آن ها، خط ها به عنوان عناصر اساسی طرح گرافیکی هستند. شکل های گوناگونی از این خط ها وجود دارند و به این نام ها است: افقی، قطری (مورب)، عمودی، موج دار، موازی و زیگزاگ. هر خطی در اثر هنری بیان یک حس خاص را دارد مثلا خطوط افقی آرام و خاموشند . خطوط منحنی، نمایانگر نرمش، عاطفه و شعرند، خطوط زاویه دار بیانگر تشنج و خشونتند...

شکل

همان گونه که در بالا یادآوری شد، هر شکلی که در طرحی به وجود می آید، از یک خط آغاز می شود. شکل ها با رنگ نیز به وجود می آیند. ارزشی که در مفهوم دیداری شکل مطلوب تفاوتی را ایجاد می کند. یکی از مهم ترین اصول در این عنصر این است که شکلی که می آفرینید مانند طرح یا تصویر شما، «شکل مثبت» و فضای پیرامون این شکل «شکل منفی» نامیده می شود. هر دوی این ها به یکدیگر وابسته اند و بدون هم کامل نیستند.

رنگ

رنگ ها بخش مهمی در هر طرح هستند، چون به طرح هویت و وجود می بخشند. رنگ های به کار رفته در هنر به بازتاب یا شکست نور محدود نمی شوند، اما رنگ های واقعی نقاشی هستند و سایه ها برای جذاب کردن طرح به کار می روند. برای ایجاد بخش های جداگانه ی طرح یا جذاب کردن همه ی بخش های هنری، سه گونه رنگ وجود دارد. رنگ های اولیه یعنی زرد، آبی و قرمز. رنگ های ثانویه که از ترکیب رنگهای اولیه بوجودمی آید یعنی سیز، نارنجی و بنفش و رنگهای ثالث که از ترکیب رنگهای گروه اول و دوم بوجود می آیند.  رنگ که تفاوت های زیادی در آن ها وجود دارد. به طور معمول، ترکیب به کار رفته کنتراست (هم سنجی) دارند تا طرح را جذاب کنند. یکی از زیر عنصرها که رنگ را دربرمی گیرد، «ارزش» است، که تفاوت میان روشنایی و تیرگی سایه را معین می کند

فضا

نخستین عنصر اساسی مورد نیاز در هر شکلی از هنر یا آفرینش طرح، فضا است. فضا بخشی است که که برای آفرینش طرح مطلوب است. فضا از سه بعد اصلی تشکیل شده است، طول (درازا)، پهنا و بلندی، که دو بعد به طور هم زمان به کار می رود. برای افزایش فضا، با به کارگیری عناصر اساسی طراحی، «فریب عمق» را می توان به وجود آورد.

در مکاتب گوناگون برای القای فضا تمهیدات گوناگونی به کار گرفته شد. مثلا در دوره رنسانس با کشف علم پرسپکتیو از علوم ریاضی برای القای حجم و فضا استفاده می شد. و یا رنگ و کاربست های خط در آثار دوران مدرن جایگزین پرسپکتیو علمی شدند.

شالوده

شالوده به عنوان حس اضافه ای توصیف می شود که به طرح داده شده می شود. معنی دقیق شالوده ویژگی فضایی هر جسم است مانند زبری، نرمی، سختی، کرک دار و مانند آن است. مانند اجسام واقعی، طرح نیز ویژگی فضایی دارد که طبیعت آن ها را توصیف می کنند (حس اضافه). این شالوده به کار می رود تا به کمک رنگ، ارزش، شکل ها و فضا، به طرح واقعیت داده و نمای ویژه ای را به آن بدهد. بنابراین، شالوده ی طرح در یک نقاشی درونی هنگامی تعیین می شود که این بخش از هنر آماده باشد.

با این عناصر اساسی طراحی، امیدواریم دریافته باشید که هنر از چه چیزی ساخته می شود. این ها قطعات ساختمانی طـرح نامیده می شوند زیرا همراه با هم به طرح زندگی می بخشند و تماشای آن را زببا می کنند.