چرا فرافکنی؟

گفتاری از  دکتر ابراهیم افشار زنجانی به مناسبت هفته کتاب

دکتر ابراهیم افشار زنجانی استاد دانشگاه و استادیار گروه کتابداری دانشگاه اصفهان است.  از کتاب‌های او می‌توان به مدیریت دانش و چون و چرایی درباره آن، بررسی اسناد و امحای اوراق زائد آن اشاره کرد.

راستش بنده به این مناسبت راه اندازی ها و ابتکارات اعتقاد و علاقه ای ندارم. آنها را در نهایت بی اثر، و محتوایشان را اغلب سخیف می دانم. چه بسا آگاهانه و یا ناخودآگاه در ذهن مبتکران این "طرح" ها نوعی فرافکنی و به اصطلاح توپ را به زمین حریف انداختن و طلبکارشدن از مردم  نیز پنهان باشد. چه میدانم ؟

مرا ببخشید که  بی علاقه از چیزی که مورد توجه شماست ، حرف می زنم . به نظر من شما زمانی می توانید مردم را به چیزی جذب کنید که آنها در آن چیزی برای بهزیستی شان ببیننند (چون فرض بر آن است که مردم هم عقل دارند). اگر این را به آنها نتوانید در عمل ثابت کنید، بعید می دانم تلاش های تبلیغاتی تان در دراز مدت موثر بیفتد. رفتن به کتابخانه و مطالعه کردن نیز از این قاعده مستنا نیست.

مگر شما "هفته مغازه های خوارو یار فروشی" یا "هفته پمپ بنزین ها" هم برگزار می کنید که مردم این گونه روزمره به آنها مراجعه می کنند؟ و مگر در کشورهایی که پر رونق ترین کتابخانه ها و صنعت های نشر را دارند ، ازاین نوع هفته ها برگزار می شود و مردم آنها با سخنان سطحی احساساتی به کتاب خواندن و به کتابخانه رفتن تشویق می شوند؟

آیا شما قفسه های کتابخانه های عمومی را با کتاب هایی که مردم دوست دارند، بخوانند پر کرده اید؟ عضویت رایگان درکتابخانه های عمومی را ممکن ساخته اید؟ ساعت های کار کتابخانه ها را اضافه کرده اید؟ آیا کتابداران دارای روحیه کمک رسانی و تعهد حرفه ای در آن ها گماشته اید که دانش و مهارت های لازم را برای خدمت رسانی به مردم خود را داشته باشند؟ فضای کتابخانه ها را دعوت کننده و دلپذیرکرده اید و دسترسی مستقیم به قفسه های کتابخانه های عمومی و دانشگاهی را به روی مردم و دانشجویان فراهم کرده اید؟ اگر این کارها راکرده اید و باز مردم به کتابخانه و کتاب خوانی رو نیاورده اند، آن وقت از این مناسبت ها وا "طرح" ها راه بیندازید. آیا بدون این کارها، باز شما فکر می کنید چیزی باقی می ماند که علاقه خواننده را، بیش از آنچه امروزه وجود دارد، به خود جلب کند؟

من فکر می کنم همین میزان استقبالی که امروزه مردم ما از کتابخانه ها و کتاب خوانی می کنند با توجه به ضعف هایی که در بالا برشمردم، به نسبت بیش از کشور توسعه یافته ای است که من تجربه طولانی کار در کتابخانه عمومی و دانشگاهی آن را داشته ام و بنابراین این درجه از استقبال را از سر کتاب ها و کتابخانه های خودمان زیاد هم می دانم! کافی است شما به استقبالی که امروزه از کتابخانه ملی می شود، نگاه کنید. آیا کتابخانه ملی مشکل کمبود مراجعه کننده دارد یا مشکل آن زیادی تقاضا برای مراجعه است؟ شما ببیند چند روز در هفته اعلامیه "ظرفیت تکمیل است" به در ورودی کتابخانه عمومی واقع در کتابخانه ملی نصب می شود؟ کتابخانه ملی به مراجعه کننده اش چه داده است که اینگونه از آن استق بال می شود؟ غیر از آن است که کتابخانه ملی در ساختمان جدید آن فضائی دلپذیر، ساعات کار طولانی، باز بودن در تقریباً تمام روزهای سال، تسهیلات اندک برای تغذیه و رفع خستگی و مجموعه غنی مرجعی عرضه کرده است که مستقیماً در دسترس مراجعه کننده است؟ آیا کتابخانه ملی برای جلب عضوآگهی تلویزیونی سفارش داده و جایزه تعیین کرده است؟