توصیه‌های تغذیه‌ای در کیست تخمدان
سندرم (نشانگان) تخمدان پلی‌کیستیک یک عارضه شایع در میان دختران جوان و خانم‌ها می‌باشد. از هر 10 زن یک نفر به این بیماری مبتلاست. این نشانگان در حقیقت یک اختلال هورمونی است که می‌تواند باعث بی‌نظمی در قاعدگی، رشد موهای زاید و آکنه و حتی ناباروری شود و دارای شدت‌های متفاوت در افراد مختلف است. از آنجا که معمولاً دارای بیش از یک علامت است به آن نشانگان گفته می‌شود.
در زنان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک چه اتفاقی می‌افتد؟
در این خانم‌ها میزان هورمون LH به طور معمول بالاتر از زنان سالم است و همچنین سطح آن از میزان FSH بالاتر می‌باشد، بنابراین در این خانم‌ها افزایش شدید LH که منجر به آزادسازی تخمک شود، وجود ندارد و به همین علت معمولاً تخمک‌گذاری در آن‌ها اتفاق نمی‌افتد، بنابراین سیکل‌های عادت ماهانه در خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بسیار نامرتب بوده و گاه هرگز خونریزی ماهانه ندارند.
از آنجا که افراد مبتلا به این اختلال با احتمال بیشتری نسبت به خانم‌های سالم دچار بیماری‌های دیابت، قلبی- عروقی و سرطان رحم می‌شوند، درمان هر چه زودتر باعث کاهش خطر بیماری و مرگ و میر در آن‌ها می‌شود.
یکی از راه‌های مقابله با این بیماری تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است که کاهش وزن می‌تواند باعث بهبود شاخص‌هایی چون قند خون، چربی خون و انسولین گردد. کاهش وزن به میزان 5 تا 10 درصد می‌تواند منجر به بهبود شرایط شود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
1) قاعدگی بی‌نظم مثلاً ایجاد فاصله بسیار زیاد بین دو پریود یا کوتاه شدن بیش از اندازه این زمان
2) افزایش رشد مو در روی صورت و نقاط دیگر بدن که به آن پرمویی یا هیرسوتیسم می‌گویند.
3) افزایش وزن و مشکل در کاهش وزن
4) تکه‌هایی از تیرگی پوست در پشت گردن و مناطق دیگر بدن که به آن آکانتوزیس نیگریکانس گفته می‌شود.
5) افزایش قند خون، انسولین خون و افزایش مقاومت به انسولین و نیز تستوسترون در خون
مروری بر یک سیکل طبیعی عادت ماهانه
1) سیکل پریود زمانی آغاز می‌شود که مغز هورمون‌های FSH و LH را به تخمدان‌ها می‌فرستد. افزایش یکباره میزان LH به تخمدان‌ها پیغام آزادسازی تخمک را می‌دهد.
2) تخمک آزادشده در طول لوله‌های فالوپ حرکت کرده و به سمت رحم می‌رود. پروژسترون آزادشده از تخمک باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می‌شود.
3) چنانچه تخمک با اسپرمی لقاح پیدا نکند، دیواره رحم ریزش پیدا می‌کند و عادت ماهانه آغاز می‌گردد.
4) پس از تمام شدن دوره ماهانه، مجدداً سیکل فوق آغاز می‌شود.
توصیه‌های غذایی و سبک زندگی
* سعی کنید وزن خود را کاهش دهید.
* برای کاهش وزن شما باید دریافت کالری خود را کم کنید.
* دریافت غذاهای کربوهیدراتی نظیر نان، برنج، ماکارونی و سیب‌زمینی را نسبت به قبل کمتر نمایید.
* دریافت غذاهای غنی از فیبر نظیر سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات را افزایش دهید.
* مراقب چربی دریافتی به خصوص چربی‌های اشباع باشید.
* مصرف غذا در وعده‌های بیشتر ولی در سهم‌های کوچک‌تر به کنترل قند خون شما کمک می‌کند.
* تعادل را در مصرف انواع مواد غذایی رعایت کنید.
* برای پیشگیری از بروز دیابت، سعی کنید هر هفته حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط تا شدید داشته باشید.
* تا حد امکان غذاهای تازه مصرف کنید و از مصرف غذاهای نمک‌سود شده، کنسروی و دودی خودداری نمایید.
* سعی کنید سبزی‌ها، میوه‌ها، حبوبات، غلات سبوس‌دار، ماهی و یا گوشت بدون چربی، آجیل و مغزها را در رژیم غذایی روزانه خود جای دهید.
* اگر تاکنون دریافت فیبر غذایی بسیار کمی داشته‌اید، سعی کنید به تدریج بر میزان آن بیفزایید. اضافه شدن تدریجی فیبر باعث می‌شود از ابتلا به ناراحتی گوارشی حاصل از دریافت زیاد فیبر جلوگیری گردد.
* غذاهای فیبردار شامل انواع سبزی‌ها، میوه‌ها و حبوبات را می‌توان به روش‌های مختلفی در غذای اصلی، سالاد و یا میان‌وعده مصرف کرد. از راه‌های مختلف فیبر دریافتی خود را افزایش دهید.
* قند، شکر و شیرینی را تا حد امکان از رژیم غذایی روزانه خود حذف کنید و به جای آن دریافت کربوهیدرات‌های پیچیده و غلات سبوس‌دار را افزایش دهید.
اگر تاکنون دریافت فیبر غذایی بسیار کمی داشته‌اید، سعی کنید به تدریج بر میزان
آن بیفزایید. اضافه شدن تدریجی فیبر باعث می‌شود از ابتلا به ناراحتی گوارشی حاصل از دریافت زیاد فیبر جلوگیری گردد
* از مصرف غذاهای فرآیندشده تا حد امکان خودداری نمایید.
* نمک دریافتی خود را کاهش دهید و به جای آن از ادویه‌ها و چاشنی‌های دیگر نظیر آب‌لیموی تازه و گیاهان معطر استفاده کنید.
* تا حد امکان از لبنیات کم‌چرب استفاده نمایید.
* در هفته دو تا سه بار ماهی مصرف کنید.
* به جای سرخ کردن مواد غذایی با روغن، آن‌ها را کباب‌پز، بریان، فرپز یا آب‌پز نمایید.
* پروتئین نقش مهمی در ثبات قند خون دارد. سعی کنید در هر وعده غذایی یک منبع پروتئینی نظیر گوشت، ماهی، مرغ، لبنیات، تخم مرغ و یا آجیل بگنجانید.
* جهت تنظیم یک برنامه غذایی مناسب با شرایط زندگی و ترجیحات خاص غذایی به یک مشاور تغذیه مراجعه نمایید.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: ماهنامه دنیای تغذیه – شماره 108 - آزاده نجارزاده، دانشجوی دوره دکترای تخصصی تغذیه
مطالب مرتبط:
سندرم پلی‌کیستیک و عادات غذایی
غذاهایی برای افزایش قدرت باروری
