سرطان روده بزرگ؛ تشخیص و درمان
کولون یا روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارشی بدن (شامل: مری، معده، روده‌های بزرگ و کوچک) می‌باشد. روده باریک از انتهای معده شروع شده و به روده بزرگ ختم می‌شود و سپس روده بزرگ نیز از آنجا تا محل مقعد ادامه می‌یابد.
در سرطان کولون (سرطان روده بزرگ)، سلول‌های سرطانی در داخل بافت روده شروع به تکثیر می‌کنند. اگر چه این سرطان از جمله معمول ترین سرطان های بشر به حساب می‌آید، اما به دلیل بهبود روش های غربالگری و تشخیصی، تعداد موارد جدید این بیماری و مرگ ناشی از آن به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است.
این بیماری در هر سنی بروز می‌یابد، اما میزان بروز در سن بالای 50 سال بیشتر است.
این سرطان در مراحل اولیه درمان پذیر است، اما تشخیص آن در مراحل اولیه هیچگونه علامتی ندارد.
سرطان کولون سومین نوع سرطان های بدخیم و دومین عامل مرگ ناشی از سرطان است.
سرطان کولون در مردان بیش از زنان رخ می دهد.
علائم سرطان کولون
علائم این بیماری ممکن است شبیه به سایر بیماری ها نظیر عفونت ها، بواسیر و بیماری های التهابی روده باشد. در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر به پزشک مراجعه نمایید:
حرکت درون روده
کرامپ یا گرفتگی معده
کاهش قابل ملاحظه وزن
احساس خستگی
یبوست، دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته یکی از نشانه های سرطان روده بزرگ می باشد.
یکی دیگر از علایم، احساس سنگینی و پُری می باشد، به علت اینکه تومور در انتهای روده رشد می کند.
تهوع و استفراغ به چند دلیل به وجود می آید: کاهش جریان خون، درد و یبوست.
گاز معده و نفخ نیز یکی از مواردی است که می تواند به تشخیص سرطان روده بزرگ کمک نماید.
احساس سنگینی و رخوت نیز از دیگر نشانه ها می باشد. سرطان، باعث کمبود خون و به دنبال آن، کم خونی ناشی از کمبود آهن می شود. به همین دلیل احساس تنبلی، سستی و ... ایجاد می شود.
اما این علایم بعد از به وجود آمدن و رشد کردن سلول های سرطانی به وجود می آید.
عوامل خطر سرطان کولون
عوامل خطر سرطان کولون، دو نوع است:
1- عوامل خطری که می توان آنها را تغییر داد.
2- عوامل خطری که غیر قابل تغییر هستند.
عوامل خطری که نمی توان آنها را تغییر داد، شامل موارد زیر است:
- سن: با افزایش سن، احتمال خطر بروز سرطان بیشتر می شود. تحقیقات نشان می دهد که تعداد بسیار کمی از افراد پایین 50 سال، به این بیماری دچار شده اند.
- تاریخچه خانوادگی: اگر یکی از اقوام درجه یک (پدر، مادر، خواهر یا برادر) قبل از 60 سالگی دچار سرطان شده باشند، شما هم در معرض خطر قرار دارید.
- تاریخچه فردی: اگر شما سرطان کولون گرفته اید و بهبود یافته اید، باز هم در معرض خطر هستید.
- سابقه بیماری: تحقیقات نشان داده است در افرادی که دچار دیابت هستند، احتمال خطر سرطان زیاد است. خانم هایی که مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، یا پستان بوده اند، در معرض خطر این سرطان می باشند.
- پولیپ ها: این بیماری به صورت رشد توده‌های خوش خیم در جدار روده تعریف می‌شود که معمولاً بعد از سن 50 سالگی شایع است. پولیپ ها شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند.
- کولیت اولسروز: در این بیماری پوشش جدار روده بزرگ دچار التهاب شده است. افراد مبتلا به این بیماری شانس بیشتری جهت ابتلا به سرطان کولون و رکتوم دارند.
عوامل خطری که می توان آنها را تغییر داد:
- رژیم غذایی: رژیم های پرچرب و کم فیبر باعث افزایش سرطان می گردد. همچنین رژیم های حاوی گوشت قرمز، شانس ابتلا به سرطان کولون را افزایش می دهد. برای جلوگیری از سرطان می توان بیشتر سبزیجات و میوه را مصرف کرد.
- ورزش کردن: کسانی که ورزش نمی کنند، باید منتظر سرطان باشند. 20 دقیقه در روز ورزش کنید تا بیمار نشوید.
- چاقی: چاقی از بزرگ ترین عوامل مرگ ناشی از سرطان است، در نتیجه برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که وزنتان متعادل بماند.
- سیگار کشیدن: سیگار نه تنها به ریه آسیب می رساند، بلکه باعث مرگ 12 درصد از بیماران سرطانی می شود. سیگار موجب تورم رگ می شود و مواد مضر آن جذب خون می گردند، به همین سبب افزایش دهنده سرطان شناخته شده است.
- نوشیدن مشروبات الکلی: مشروبات الکلی نیز موجب بروز سرطان و انواع بیماری ها می شوند.
تشخیص
پیشرفت سرطان روده بسیار کند است و به تدریج پولیپ‌ها بدخیم می‌شود. از ایجاد پولیپ تا تبدیل شدن به یک پولیپ بدخیم 10 سال طول می‌کشد و برداشتن آن 90 درصد سرطان را به تأخیر می‌اندازد.
رشد سرطان روده ممکن است سال‌ها به طول بینجامد و تشخیص به موقع آن، شانس بهبودی را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. بنابراین، انجام تست‌های دوره‌ای که در متن زیر آمده اند، در افرادی که در گروه خطر قرار دارند توصیه می‌شود.
- آزمایش دیجیتال کولون (DRE) : تنها تومورهای بزرگ و قابل لمس را آشکار می‌کند.
- آزمایش وجود لخته خون در مدفوع با یک پروب نوری (سیگموئیدوسکوپ) که از انتهای روده بزرگ وارد شده، هر گونه پولیپ یا موارد غیرعادی را شناسایی می‌کند.
- آزمایش خون : وجود برخی از انواع خاص پروتئین‌ها در خون بیمار، علامت تومور است.
- پروکتوسکوپی : در این روش از طریق دستگاه‌های خاصی به صورت مستقیم داخل راست روده و قسمت‌های تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار می‌گیرد. از طریق این روش نیمی از سرطان ها، قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند، اما دردی را احساس نخواهد کرد.
- کولونوسکوپی : از طریق این روش نیز با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده ممکن می‌شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد.
- بیوپسی : در صورت وجود هر گونه توده در طول این قسمت‌ها نیاز است که بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلول های سرطانی مورد بررسی قرار گیرد.
- مشاوره ژنتیک : تست و مشاوره ژنتیک در خانواده‌هایی که به‌صورت وراثتی احتمال ابتلا به مواردی از سرطان کولون نظیر سرطان روده غیرپولیپی (HNPCC) یا پولیپ غده‌ای خانوادگی (FAP) را دارند، پیشنهاد می‌شود.
درمان
انتخاب روش درمانی به پیشرفت سرطان بستگی دارد. در مواقعی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود، قابل درمان است. در مقابل، هنگامی که سرطان در مراحل آخر شناسایی شود و متاستاز شدت گرفته باشد، درمان کامل بعید به‌نظر می‌رسد.
نخستین مرحله درمان جراحی است، در عین حال شیمی درمانی و رادیوتراپی نیز طبق شرایط هر بیمار پیشنهاد می‌شود.
اثر پیاز و زردچوبه بر سرطان کولون
ترکیبات موجود در زردچوبه و پیاز (کورکومین و کوئرستین) موجب کاهش اندازه و تعداد پولیپ های روده می شود.
کوئرستین (quercetin) در پیاز ، یک آنتی اکسیدان است. این آنتی اکسیدان در سیب، چای، انگورقرمز، پرتقال، لیمو، آلبالو و سبزیجات سبز رنگ نیز یافت می شود. کوئرستین نه تنها در کوچک کردن سلول های سرطانی اثر دارد، بلکه در جلوگیری از آلرژی و ورود بعضی میکروب ها به بدن نقش بسزایی دارد.
کورکومین (curcumin) که در زردچوبه وجود دارد، در بدن به دو صورت ظاهر می شود: آنتی اکسیدان و آنتی باکتریال (از ورود باکتری به بدن جلوگیری می کند) علاوه بر این زردچوبه در سلامتی کبد، کاهش کلسترول خون و جلوگیری از فعالیت سلول های سرطانی به خصوص در سرطان های سینه، خون و روده بزرگ نقش بسزایی دارد.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
همشهری
پارسی طب
ویکی پدیا
پارس دکتر – دکتر مهرداد رضایی، متخصص جراحی عمومی
