مغناطیس زمین

اگر چه قطب شمال عقربه قطب نما به سمت شمال قرار می‌گیرد اما در واقع جهت دقیق قطب شمال جغرافیایی را نشان نمی‌دهد. قطب شمال جغرافیایی محلی است كه محور چرخش زمین از آن عبور می‌كند.

محل قطب شمال مغناطیسی بر قطب شمال جغرافیایی منطبق نیست و در حوالی هود سون بِی كانادا و به فاصله 1300km از آن قرار دارد.

همانطور كه از شكل بر می‌آید بر اساس این آهن‌ربایِ میله‌ایِ مجازی، می‌توان محور مغناطیسی برای زمین در نظر گرفت. محلی كه این محور سطح زمین را قطع می‌كند به عنوان قطب شمال مغناطیسی شناخته می‌شود. علت این نام گذاری این است كه در هر نقطه از زمین، قطب شمال ( N ) عقربه قطب نما به این سمت جهت می‌گیرد. به‌واسطه جاذبه قطب‌های نا‌هم‌نام می‌توان نتیجه گرفت قطب جنوب آهن‌ربایِ میله‌ایِ مجازیِ زمین در حوالی قطب شمال كره زمین قرار داشته باشد.

گنجشك ها در طول مهاجرت به‌كمك میدان مغناطیسی زمین جهت یابی می‌كنند.

نكته جالب اینكه محل قطب شمال مغناطیسی ثابت نیست بلكه سال به سال حركت می‌كند. به عنوان مثال محل فعلی آن حدود 770km شمال محل قبلی آن در سال 1904 است. به تغییر جهت عقربه قطب نما (در یك محل خاص) در سال های مختلف توجه كنید.

به تصویر زیر توجّه كنید. آیا خطوط میدان مغناطیسی موازی سطح زمین است؟

همان‌طور كه ملاحظه می‌كنید خطوط میدان در تمامی نقاط موازی سطح زمین نیست. به عنوان مثال در نزدیكی قطب شمال مغناطیسی، خطوط میدان تقریباً عمود بر سطح زمین است.

برای مشاهده فیلم اینجا را کلیک کنید.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مجید محسنی

تنظیم: نسیم گنجی منش